Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Παλαιτσάκη
[email protected]
Εντός του Ιανουαρίου θα ανακοινωθούν και θα τεθούν σε ισχύ οι νέες αντικειμενικές τιμές ακινήτων, οι οποίες θα είναι μειωμένες κατά 5%-20% στις περισσότερες περιοχές της χώρας, επηρεάζοντας 20 φόρους και τέλη που βαρύνουν σήμερα τα ακίνητα.
Οι νέες τιμές θα ισχύσουν, κατά πάσα πιθανότητα, αναδρομικά από την 21η Μαΐου 2015, όπως επιτάσσει η πρόσφατα εκδοθείσα απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και μέχρις ότου καταστεί δυνατή η εφαρμογή του τελικού σχεδίου της κυβέρνησης που προβλέπει την κατάργηση των αντικειμενικών τιμών και την καθιέρωση ενός νέου συστήματος προσδιορισμού των φορολογητέων αξιών των ακινήτων, το οποίο θα βασίζεται στις πραγματικές εμπορικές τιμές τους.
Οι εξελίξεις αυτές θα έχουν ως συνέπεια οι αξίες επί των οποίων θα επιβάλλονται οι φόροι και οι λοιπές επιβαρύνσεις στην απόκτηση, στην κατοχή και τη χρήση ακινήτων να είναι, στις περισσότερες περιοχές της χώρας, πολύ πιο χαμηλές από τις ισχύουσες σήμερα, οι οποίες εξακολουθούν να προσδιορίζονται με βάση τις εξωπραγματικές αντικειμενικές αξίες του 2007.
Ειδικότερα, με βάση τις νέες χαμηλότερες κατά 5%-20% αντικειμενικές τιμές θα υπολογίζονται οι φόροι στις μεταβιβάσεις, τις κληρονομιές, τις γονικές παροχές και τις δωρεές ακινήτων, τα τεκμήρια διαβίωσης για τις κατοικίες, οι φόροι στα ενοίκια των κατοικιών, το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας που επιβάλλεται μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ και τα έξοδα σύνταξης μεταβιβαστικών συμβολαίων, ενώ με βάση τις πολύ πιο χαμηλές σημερινές εμπορικές τιμές των ακινήτων θα υπολογιστεί αργότερα ο νέος φόρος που θα αντικαταστήσει εντός του 2016 τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ).
Ωστόσο, το γεγονός ότι θα μειωθούν οι φορολογητέες αξίες των ακινήτων στις περισσότερες περιοχές της χώρας -αρχικά μέσω της μείωσης των αντικειμενικών αξιών και εν συνεχεία μέσω της αντικατάστασής τους από τις πολύ πιο χαμηλές πραγματικές τιμές της αγοράς- δεν θα σημάνει και τη μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων όλων των ιδιοκτητών ακινήτων.
Η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών θα επιδιώξει να αντισταθμίσει τις επιπτώσεις από τις μειώσεις των αντικειμενικών αξιών με αλλαγές στις υπόλοιπες παραμέτρους υπολογισμού των διαφόρων φορολογικών επιβαρύνσεων, δηλαδή με αλλαγές στα υφιστάμενα φορολογικά ή άλλα κλιμάκια καθώς και με αυξήσεις φορολογικών συντελεστών, ώστε το τελικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα να είναι ουδέτερο, στην καλύτερη περίπτωση.
Την απόφαση της κυβέρνησης να θέσει σε ισχύ εντός του Ιανουαρίου νέες αντικειμενικές τιμές για τα ακίνητα όλης της χώρας και μετά από ένα διάστημα να τις αντικαταστήσει με ένα άλλο σύστημα προσδιορισμού των φορολογητέων αξιών των ακινήτων βάσει εμπορικών τιμών επιβεβαίωσε προχθές ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρύφων Αλεξιάδης. Μιλώντας στην ΕΡΤ1, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών επεσήμανε ότι:
α) Οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών ανταποκρίθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας και τις επόμενες ημέρες πρόκειται να ανακοινωθούν οι νέες αντικειμενικές τιμές.
β) Οι νέες αντικειμενικές τιμές θα ισχύσουν και για ένα διάστημα του 2016, έως ότου εφαρμοστεί το νέο σύστημα εμπορικών αξιών, το οποίο θα αντικαταστήσει το σύστημα των αντικειμενικών τιμών «που έχει κλείσει τον κύκλο του».
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι νέες αντικειμενικές τιμές που θα ανακοινωθούν θα αφορούν μόνο τις περιοχές στις οποίες ισχύουν οι λεγόμενες τιμές ζώνης, δηλαδή κυρίως τις περιοχές που βρίσκονται εντός σχεδίων πόλεων ή οικισμών. Δεν θα ανακοινωθούν νέες αντικειμενικές τιμές για τα αγροτεμάχια, τους αγρούς, τους βοσκότοπους και τις λοιπές εκτάσεις γης που βρίσκονται σε περιοχές εκτός σχεδίων πόλεων ή οικισμών.
Εξάλλου, οι νέες αντικειμενικές τιμές θα ισχύσουν πιθανότατα αναδρομικά από την 21η Μαΐου 2015, όπως επιβάλλει η απόφαση του ΣτΕ. Οι επιπτώσεις στα φορολογικά έσοδα από την αναδρομική εφαρμογή των αντικειμενικών τιμών μελετώνται ήδη από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών. Δεν αποκλείεται δε, ταυτόχρονα με την ανακοίνωση των νέων αντικειμενικών αξιών, να τεθούν σε αναδρομική ισχύ από την 21η-5-2015 νέες κλίμακες και νέοι συντελεστές φορολογίας κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών ακινήτων, καθώς και νέος αυξημένος συντελεστής φορολογίας μεταβιβάσεων ακινήτων ώστε να μετριαστούν οι παρενέργειες στα συμβόλαια ακινήτων που συντάχθηκαν από την 21η-5-2015 έως και την ημερομηνία των ανακοινώσεων και να μην απαιτηθεί το Δημόσιο να επιστρέψει στους φορολογούμενους σημαντικά ποσά φόρων.
Σε κάθε περίπτωση, εξάλλου, όπως ήδη έχει επισημάνει η «Ν», οι αναπροσαρμογές στις αντικειμενικές τιμές δεν θα επηρεάσουν τον ΕΝΦΙΑ του έτους 2015, που πληρώνουν ήδη οι φορολογούμενοι, αφού ο φόρος αυτός έχει υπολογιστεί βάσει των αντικειμενικών αξιών που ίσχυαν την 1η Ιανουαρίου 2015.
Οι εισηγήσεις
Οι επιτροπές που συστάθηκαν για να υποβάλουν εισηγήσεις σχετικά με τις απαιτούμενες αναπροσαρμογές στις αντικειμενικές τιμές των ακινήτων έχουν συντάξει πορίσματα στα οποία προτείνουν μειώσεις αντικειμενικών τιμών για όλες σχεδόν τις περιοχές της Ελλάδας. Ακόμη και σε περιοχές όπου οι εμπορικές τιμές παραμένουν σε επίπεδα υψηλότερα των αντικειμενικών οι επιτροπές εισηγούνται το «κούρεμα» των αντικειμενικών τιμών, καθώς δεν έλαβαν υπ’ όψιν μόνο τα δεδομένα της αγοράς αλλά και ορισμένες άλλες παραμέτρους.
Για τις πιο «φθηνές» περιοχές, όπου οι τιμές ζώνης ανέρχονται σε 500-600 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, οι επιτροπές προτείνουν την παραμονή των αντικειμενικών αξιών στα ίδια επίπεδα.
Ειδικότερα, για τις περιοχές όπου οι τιμές ζώνης φτάνουν μέχρι και τα 1.000 ευρώ ανά τ.μ., προτείνεται μείωση 5%, με εξαίρεση τις πολύ χαμηλές τιμές (περίπου 600 ευρώ ανά τ.μ.), οι οποίες προτείνεται να παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα.
Για τις περιοχές με «μεσαίου» ύψους αντικειμενικές τιμές, της τάξης των 1.550-3.000 ευρώ ανά τ.μ., στις οποίες βρίσκεται και ο κύριος όγκος των αστικών ακινήτων, οι εισηγήσεις είναι να μειωθούν κατά 15%-20% οι αντικειμενικές τιμές. Οσον αφορά στις λεγόμενες «ακριβές» περιοχές, η τελική εισήγηση είναι για μείωση 10%.
Αλλαγές εκ βάθρων στον ΕΝΦΙΑ
Οσον αφορά την εφαρμογή του νέου φόρου κατοχής περιουσίας που θα αντικαταστήσει τον ΕΝΦΙΑ, το μνημόνιο ΙΙΙ προβλέπει ότι από τη στιγμή που θα μειωθούν οι φορολογητέες αξίες των ακινήτων (με την εφαρμογή είτε χαμηλότερων αντικειμενικών αξιών είτε πολύ πιο χαμηλών πραγματικών εμπορικών τιμών) θα πρέπει οι υπόλοιπες παράμετροι υπολογισμού του φόρου να διαμορφωθούν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη μειωθούν κάτω από το επίπεδο των 2,65 δισ. ευρώ τα έσοδα που θα αποφέρει στον κρατικό προϋπολογισμό. Δηλαδή, ο στόχος που έχει τεθεί να εισπράττονται κάθε χρόνο 2,65 δισ. ευρώ από τη φορολόγηση της κατοχής ακίνητης περιουσίας, δεν θα αλλάξει ούτε με το νέο φόρο που θα αντικαταστήσει τον ΕΝΦΙΑ.
Σύμφωνα, πάντως, με τα όσα σχεδιάζει η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, η ουσιαστική αλλαγή που θα γίνει θα είναι η μεταφορά των φορολογικών επιβαρύνσεων από τους ιδιοκτήτες με ακίνητη περιουσία χαμηλής και μεσαίας αξίας στους ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας «μεγάλης και πολύ μεγάλης αξίας».
Στην ουσία, ο νέος φόρος ακίνητης περιουσίας, που θα επιδιώκει να θέσει σε εφαρμογή το υπουργείο Οικονομικών εντός του 2016, θα έχει τελείως διαφορετική δομή από τον ΕΝΦΙΑ και οι συντελεστές με τους οποίους θα υπολογίζεται θα είναι σημαντικά αυξημένοι για τα ακίνητα πολύ μεγάλης εμπορικής αξίας.
Οι στόχοι θα είναι δύο: αφενός να αντισταθμιστούν οι επιπτώσεις από τη μείωση των φορολογητέων αξιών στα πολύ χαμηλά επίπεδα των πραγματικών εμπορικών τιμών των ακινήτων, αφετέρου οι τελικές επιβαρύνσεις των ιδιοκτητών ακινήτων μεγάλης αξίας να είναι σημαντικά αυξημένες, ώστε να δημιουργηθούν τα περιθώρια για ελαφρύνσεις στη φορολογία των ακινήτων χαμηλής και μεσαίας αξίας.
