Από την έντυπη έκδοση
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Αν και η κυβέρνηση κατέθεσε μια μέρα νωρίτερα σε σχέση με την πληροφόρηση που είχε δώσει στους θεσμούς το σ/ν για την προστασία της πρώτης κατοικίας, εντούτοις από χθες άρχισε νέος γύρος διαβουλεύσεων με τους θεσμούς προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη σύγκλιση. Ασφαλώς η κατάθεση του νομοσχεδίου δεν θεωρήθηκε μονομερής ενέργεια, αφού υπάρχει συμφωνία ως προς το περιεχόμενο.
Περαιτέρω σύγκλιση απαιτείται ως προς την κατάρτιση της δευτερογενούς νομοθεσίας, την οποία θα συστήσουν οι υπουργικές αποφάσεις που θα εξειδικεύσουν τα μέτρα. Εφόσον ολοκληρωθεί το θεσμικό πλαίσιο με μια σειρά ακόμη μέτρων, τότε και μόνο τότε θα ελευθερωθεί η δόση του ενός δισ. ευρώ, σημειώνουν πηγές με γνώση της διαπραγμάτευσης. Οι θεσμοί θα έρθουν στη χώρα μας την 1η Απριλίου και θα πρέπει τα εκκρεμή ζητήματα να έχουν λυθεί πριν από το Eurogroup της 5ης Απριλίου.
Οι εκκρεμότητες αφορούν:
* Την επιδότηση της μηνιαίας δόσης από το Δημόσιο που τελεί υπό την έγκριση της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία τελικώς θα αποφανθεί αν η συγκεκριμένη επιδότηση αποτελεί ή όχι κρατική ενίσχυση.
* Τις αποφάσεις που θα ληφθούν σχετικώς με τις εκκρεμότητες του παλιού νόμου Κατσέλη κυρίως για τις περιπτώσεις που απολαμβάνουν τη δικαστική προστασία χωρίς να το δικαιούνται. Οι θεσμοί επιζητούν την εξέταση των περιπτώσεων αυτών με τα παλιά κριτήρια αλλά μέσα από τη νέα πλατφόρμα και εάν η πλατφόρμα κρίνει τους συγκεκριμένους δανειολήπτες μη επιλέξιμους, αυτοί να τίθενται εκτός δικαστικής προστασίας.
* Την πρόβλεψη για διαρκή εξέταση των κριτηρίων των υπερήμερων δανειοληπτών κατά το μέλλον, ώστε οι τελευταίοι να μην απολαμβάνουν προνόμια που τελικώς δεν δικαιούνται.
* Την ύπαρξη εγγυήσεων για τη διαμόρφωση μιας διαφορετικής κουλτούρας πληρωμών.
* Τη διασφάλιση πως δεν αποκρύπτεται περιουσιακή ύλη με κρυφές μεταβιβάσεις σε φιλικά ή οικογενειακά πρόσωπα.
Εν τω μεταξύ, μεγάλο μαχαίρι μπήκε σε ό,τι αφορά τα κριτήρια για την προστασία της πρώτης κατοικίας με μείωση στην αντικειμενική αξία για τα επιχειρηματικά δάνεια, αλλά και περαιτέρω περιορισμό των περιουσιακών στοιχείων που μπορεί να διαθέτει ένας δανειολήπτης για να εισέλθει στον νόμο της προστασίας. Από το νέο πλαίσιο αποκλείονται τα δάνεια που φέρουν κρατική εγγύηση (έχουν δοθεί κατά κύριο λόγο σε Ρομά, πυρόπληκτους, σεισμόπληκτους κ.ά.), ενώ προβλέπεται αυστηρό χρονοδιάγραμμα ως προς την αποπληρωμή των μηνιαίων δόσεων.
Η αποκωδικοποίηση των διατάξεων
Σύμφωνα με τις διατάξεις του ν/σ, οι ρυθμίσεις για τα επιμέρους ζητήματα είναι οι ακόλουθες:
* Στεγαστικά, καταναλωτικά, επισκευαστικά δάνεια με εγγύηση την πρώτη κατοικία πρέπει να έχουν ύψος υπολοίπου (κεφάλαιο συν κεφαλαιοποιημένοι τόκοι) έως και 130.000 ευρώ. Η αντικειμενική αξία του ακινήτου ορίζεται έως τις 250.000 ευρώ.
* Επιχειρηματικά δάνεια με εγγύηση την πρώτη κατοικία πρέπει να έχουν υπόλοιπο που καθορίζεται στις 130.000 ευρώ και η αντικειμενική αξία να φθάνει στις 175.000 ευρώ.
* Η συνολική αξία της κινητής περιουσίας σε καταθέσεις, μετοχές, ομόλογα, ασφαλιστήρια συμβόλαια, χρυσό, ξένα νομίσματα δεν πρέπει να ξεπερνά τις 15.000 ευρώ.
* Το εισόδημα δεν πρέπει να ξεπερνά τις 12.500 ευρώ για τον άγαμο, 21.000 για το ζευγάρι και συν 5.000 ευρώ για κάθε προστατευόμενο μέλος έως τρία.
* Η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας, ακινήτων και μεταφορικών μέσων του δανειολήπτη, και της οικογένειάς του, δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 80.000 ευρώ για όσους δανειολήπτες έχουν οφειλές άνω των 20.000 ευρώ. Δεν υπάρχει περιορισμός για οφειλές μικρότερες από 20.000 ευρώ.
* Στο πλαίσιο εντάσσονται οι δανειολήπτες με δάνεια που την 31η Δεκεμβρίου 2018 ήταν σε 3μηνη (90 ημέρες) καθυστέρηση.
* Το ακίνητο πρέπει να έχει δηλωθεί ως πρώτη κατοικία στη φορολογική δήλωση του προηγούμενου έτους (αυτή που υποβλήθηκε το 2017).
* Ο δανειολήπτης καταβάλλει σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις το 120% της αξίας της κύριας κατοικίας του. Αν χρωστάει 130.000 με ακίνητο αξίας 100.000 ευρώ, θα πληρώσει μέχρι 120.000 και το χρέος των 10.000 ευρώ επιπλέον κουρεύεται στο τέλος της διάρκειας του δανείου.
* Το δάνειο επιμηκύνεται για 25 έτη χωρίς η αποπληρωμή του να υπερβαίνει το 80ό έτος του δανειολήπτη, εκτός κι αν υπάρξει εγγυητής μικρότερης ηλικίας. Το επιτόκιο θα διαμορφωθεί με βάση το Euribor 3μήνου συν περιθώριο 2%.
* Η μηνιαία δόση επιμερίζεται ανάλογα με το ύψος του χρέους.
* Εάν ο δανειολήπτης δεν αποπληρώσει 3 μηνιαίες δόσεις, χάνει τη ρύθμιση και κινδυνεύει με τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας. Στην περίπτωση αυτή, ο χρόνος εκτέλεσης της διαταγής από τον πιστωτή μέχρι τον πλειστηριασμό περιορίζεται στον 1 μήνα.
* Η αίτηση θα γίνεται ηλεκτρονικά στη σχετική πλατφόρμα.
* Οι πιστωτές (τράπεζες, τρίτοι) έχουν 1 μήνα να μελετήσουν την υπόθεση και αμέσως μετά να υποβάλουν τις προτάσεις τους.
* Ο πλειστηριασμός παγώνει από τη στιγμή που ο δανειολήπτης κριθεί επιλέξιμος μέχρι τον χρόνο της τελικής συμφωνίας με τους πιστωτές.
* Ο δανειολήπτης μπορεί να απευθυνθεί στο δικαστήριο, προκειμένου να ρυθμίσει την οφειλή του μέσω της Δικαιοσύνης, είτε το σύνολό της είτε το χρέος του προς έναν ή περισσότερους πιστωτές. Εάν κρίνει βάσιμη την αίτηση ο δικαστής, το ακίνητο προστατεύεται, υπό τον όρο όμως ο δανειολήπτης να καταβάλει το 50% της τελευταίας ενήμερης δόσης.
* Οι δανειολήπτες που έχουν υποβάλει αίτηση στον παλαιό νόμο Κατσέλη και η υπόθεσή τους βρίσκεται σε πρώτο και δεύτερο βαθμό και δεν έχει συζητηθεί, μπορούν να μπουν στο νέο πλαίσιο εφόσον αποχωρήσουν από τον παλαιό νόμο (καταργείται η δίκη της υπόθεσής τους).
Τα θετικά του νομοσχεδίου
Στα θετικά του νέου θεσμικού πλαισίου είναι η επιδότηση των δανειοληπτών, που καλύπτει άτομα με πραγματική οικονομική ανάγκη. Το παραπάνω ωστόσο, προκειμένου να υλοποιηθεί, θα πρέπει να εγκριθεί από την DG Comp. Μέχρι τώρα δεν υπήρχε στο νόμο Κατσέλη αντίστοιχη ρύθμιση.
* Δεν υπάρχει διαπραγμάτευση με τις τράπεζες, αλλά αντικειμενικά κριτήρια.
* Είναι οικονομικότερη η διαδικασία ένταξης στην προστασία της πρώτης κατοικίας, καθώς δεν απαιτούνται παράβολα αλλά και χρονοβόρες διαδικασίες κατάρτισης εκθέσεων. Βεβαίως, το τελευταίο μένει να φανεί από την ίδια τη λειτουργία της πλατφόρμας.
* Δεν υπάρχει προστασία της πρώτης κατοικίας για όσους δεν τη δικαιούνται. Στον νόμο Κατσέλη κατά την εκδίκαση απορρίπτονταν περίπου το 25% των αιτήσεων που μέχρι τότε απολάμβαναν της διαδικασίας.
* Οι τράπεζες θα καταφέρουν να διαχειριστούν 25 δισ. ευρώ στεγαστικά NPEs που μέχρι πρότινος δεν τα είχαν αγγίξει σε επίπεδο αναδιάρθρωσης.
* Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει και μικροεπαγγελματίες που έβαλαν το σπίτι τους εγγύηση για να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους.
Τα αρνητικά του νομοσχεδίου
* Εντάσσονται στο νέο θεσμικό πλαίσιο λιγότεροι δανειολήπτες. Τα χαμηλά όρια κυρίως σε ό,τι αφορά το ύψος του δανείου θέτουν εκτός μεγάλη μερίδα δανειοληπτών.
* Η διαδικασία συντελείται άμεσα, με αποτέλεσμα εάν ο υπερήμερος δανειολήπτης τεθεί εκτός πλατφόρμας να υφίσταται τις βίαιες συνέπειες της υπερημερίας του (πλειστηριασμός).
* Το κούρεμα είναι σχετικώς μικρό σε σχέση με ό,τι επιδίκαζαν τα δικαστήρια στις περιπτώσεις του νόμου Κατσέλη σε δανειολήπτες με πραγματικό οικονομικό πρόβλημα.
* Η δικαστική οδός γίνεται δυσκολότερη και περισσότερο επίπονη για όσους την επιλέξουν.
Σε γενικές γραμμές, το νέο θεσμικό πλαίσιο θα περάσει ακόμη από αρκετά φίλτρα έως την τελική του διαμόρφωση. Σίγουρα θα αφορά λιγότερους δανειολήπτες από όσους κάλυπτε το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο, ωστόσο θα προσφέρει σημαντικότερες υπηρεσίες σε όσους τελικώς ενταχθούν στην προστασία του νόμου.
