Από την έντυπη έκδοση
Της Ειρήνης Σακελλάρη
[email protected]
Αγώνα δρόμου θα πραγματοποιήσουν, όπως όλα δείχνουν, οι ελληνικές τράπεζες προκειμένου να ευθυγραμμιστούν με τον μέσο όρο της Ευρώπης στο κρίσιμο θέμα των «κόκκινων» δανείων. Έχοντας στη διάθεσή τους ένα χαρτοφυλάκιο επιλογών, τα πιστωτικά ιδρύματα της χώρας θα τρέξουν να προλάβουν την τραπεζική ενοποίηση, που φαίνεται να μπαίνει στις ράγες.
Εν τω μεταξύ, ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Fitch δηλώνει συγκρατημένα αισιόδοξος για το μέλλον των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων, διατηρώντας σταθερή την προοπτική τους υπό την ελπίδα της σταδιακής αναδιάρθρωσης των οικονομικών τους καταστάσεων. Κυρίαρχο θέμα για τον οίκο αξιολόγησης παραμένουν ασφαλώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αλλά και οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών όπως αυτές θα προκύψουν λόγω ακριβώς του τρόπου περιορισμού των NPEs.
Το ιταλικό μοντέλο
Το ιταλικό μοντέλο είναι αυτό που φαίνεται πως προκρίνεται σε ό,τι αφορά το σχέδιο των τραπεζών για τα «κόκκινα» δάνεια, χωρίς όμως να αποκλείονται και άλλες λύσεις. Ωστόσο, όλες οι παραπάνω λύσεις φαίνεται να απαιτούν ένα διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών για την εφαρμογή τους.
Το 2019 οι ελληνικές τράπεζες αλλά και γενικότερα οι τράπεζες του ευρωπαϊκού Νότου θα πραγματοποιήσουν μια υπερπροσπάθεια προκειμένου να ευθυγραμμισθούν με τον μέσο κοινοτικό όρο σε ό,τι αφορά τα «κόκκινα» δάνεια. Και αυτό θα συμβεί προκειμένου να συμμετέχουν ενεργά και ισότιμα στην Τραπεζική Ένωση. Άλλωστε αυτή είναι και η σημαντικότερη προϋπόθεση που θέτουν οι χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά για την τραπεζική ενοποίηση. Η Τραπεζική Ένωση προβλέπει κοινές εγγυήσεις για τη λειτουργία των πιστωτικών ιδρυμάτων της Ευρώπης.
Σε ό,τι αφορά το σχέδιο που θα εφαρμοστεί για τα «κόκκινα» δάνεια στις ελληνικές τράπεζες, ο SSM δεν πρόκειται να πάρει θέση απορρίπτοντας ή εγκρίνοντας επισήμως κάποιο από τα δύο σχέδια που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Το ένα ως γνωστόν έχει εκπονηθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος και το δεύτερο από το ΤΧΣ. Το δεύτερο είναι αυτό που ονομάζουμε ιταλικό μοντέλο, έχει ωστόσο εφαρμοστεί πέραν από την Ιταλία και σε άλλες χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί απλώς έχουν εκφράσει κάποιες αιτιάσεις επί των όσων προβλέπουν τα παραπάνω σχέδια για τον περιορισμό των «κόκκινων» δανείων.
Η πρωτοβουλία δείχνει να παραμένει στην ελληνική κυβέρνηση. Πλην όμως εκτιμάται πως το σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος έχει κάποια προβλήματα που σχετίζονται με τον αναβαλλόμενο φόρο, ο οποίος και αποτελεί μία από τις εγγυήσεις. Η μόχλευση ωστόσο μιας αόριστης και μελλοντικής παραδοχής όπως ο αναβαλλόμενος φόρος, που σχετίζεται α) με τα μελλοντικά κέρδη των τραπεζών (ποια θα είναι και εάν θα υπάρχουν), β) με την πιθανή αλλαγή της φορολογικής νομοθεσίας και την επιβολή χαμηλότερων φορολογικών συντελεστών σε ένα βάθος χρόνου, δημιουργεί τελικώς τις παραπάνω αιτιάσεις.
Οι τράπεζες, πάντως, όποιες λύσεις και εάν προκριθούν προς εφαρμογή, θα είναι ελεύθερες να επιλέξουν, αρκεί η επιλογή τους να οδηγήσει στη διευθέτηση των «κόκκινων» δανείων που φέρουν στα χαρτοφυλάκιά τους. Ας σημειωθεί άλλωστε πως ήδη η Eurobank επέλεξε έναν τρίτο δρόμο, ενώ και άλλες τράπεζες μελετούν κάτι ανάλογο.
Η εφαρμογή των παραπάνω σχεδίων θα απαιτήσει ένα εξάμηνο το λιγότερο, σημειώνουν έγκυρες τραπεζικές πηγές, που δεν αποκλείουν ακόμη και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Ήδη τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν πραγματοποιήσει σημαντική πρόοδο σε ό,τι αφορά τις πωλήσεις χαρτοφυλακίων μη εξυπηρετούμενων δανείων, ιδιαίτερα επιχειρηματικών και καταναλωτικών, με και χωρίς διασφαλίσεις.
Ο προβληματισμός υφέρπει κυρίως για το κομμάτι των στεγαστικών όπου αναμένεται το 2019 να υπάρξουν τιτλοποιήσεις εφόσον το θεσμικό πλαίσιο για την προστασία της πρώτης κατοικίας γίνει ξεκάθαρο.
Και οι τιτλοποιήσεις στεγαστικών δανείων, πάντως, επειδή σχετίζονται με ακίνητα απαιτούν μια ιδιαίτερη προετοιμασία που θα ομαδοποιήσει τα ακίνητα αυτά (περιοχές, μέγεθος κ.λπ.). Ήδη κάποια σχετική προετοιμασία από τις τράπεζες έχει γίνει, ωστόσο υπάρχει εκτίμηση πως και το σχέδιο αυτό θα χρειαστεί ένα βάθος χρόνου (εξάμηνο, ίσως και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα).
Συγχρόνως οι τράπεζες θα πρέπει να προχωρήσουν τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας τουλάχιστον σε κάποιους κλάδους και όλα αυτά να λάβουν χώρα παρά το γεγονός πως η χρονιά που ακολουθεί θα είναι προεκλογική.
Ανάκαμψη του τραπεζικού κλάδου αναμένει ο οίκος Fitch
Σταθερή διατηρεί την προοπτική για τις ελληνικές τράπεζες ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Fitch, εξηγώντας ότι αυτό αντανακλά τις εκτιμήσεις του για σταδιακή αναδιάρθρωση των οικονομικών καταστάσεων, περιλαμβανομένης της συνολικής ρευστότητας, της ποιότητας ενεργητικού αλλά και της εταιρικής διακυβέρνησης.
Ο διεθνής οίκος θεωρεί ότι η ανάκαμψη του τραπεζικού κλάδου θα γίνει περισσότερο ορατή το 2019, αλλά όχι τελικώς με γρήγορους ρυθμούς, ενώ θα στηριχθεί στις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας και στο περισσότερο ευνοϊκό περιβάλλον σε ό,τι αφορά τη νομοθεσία. Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στο πτωχευτικό πλαίσιο, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός και οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες θα πρέπει να διευκολύνουν την εκκαθάριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αναφέρει ο διεθνής οίκος στην έκθεσή του.
Ο οίκος θυμίζει ότι η Τράπεζα της Ελλάδος έχει προτείνει σχέδιο για την αντιμετώπιση των NPEs με την αξιοποίηση των αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων και τη μεταφορά τους σε όχημα ειδικού σκοπού (SPV). Παράλληλα, υπάρχει η πρόταση του ΤΧΣ η οποία προβλέπει κρατική εγγύηση.
Από την πλευρά τους οι ελληνικές τράπεζες έχουν δεσμευτεί να υλοποιήσουν φιλόδοξους στόχους μείωσης των NPEs περίπου στο 20% του συνολικού ενεργητικού τους ως το 2021. Ο οίκος αναμένει περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας ενεργητικού το 2019, αλλά θεωρεί ότι τα ρίσκα εκτέλεσης παραμένουν υψηλά και η πορεία τους εξαρτάται από τη συνεχιζόμενη σταθερότητα στο λειτουργικό περιβάλλον στην Ελλάδα, την αποδοτικότητα των πρόσφατων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων και τη διάθεση των επενδυτών να αποκτήσουν ελληνικά προβληματικά στοιχεία ενεργητικού.
Παρ’ όλα αυτά ο διεθνής οίκος δεν ξεχνά να αναφέρει την εκτίμησή του πως ο μεγάλος όγκος των NPEs θα συνεχίσει να επιβαρύνει την κερδοφορία και την κεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Δεδομένης της περιορισμένης οργανικής κερδοφορίας από τις ελληνικές τράπεζες, ενδέχεται να εξεταστούν μέτρα κεφαλαιακής στήριξης μεσοπρόθεσμα, στο πλαίσιο προετοιμασίας προκειμένου να απορροφηθούν οι επιπτώσεις από τα λογιστικά πρότυπα IFRS 9 και οι απαιτήσεις MREL (Minimum Requirement for Own Funds and Eligible Liabilities- Ελάχιστες απαιτήσεις για ίδια κεφάλαια και επιλέξιμες υποχρεώσεις) του SSM.
Ο οίκος αξιολόγησης αναμένει ότι η αύξηση της εμπιστοσύνης και η ουσιαστική άρση των κεφαλαιακών περιορισμών την 1η Οκτωβρίου θα ανοίξουν τον δρόμο σε μια σταθερότερη εισροή καταθέσεων και θα βελτιώσουν την πρόσβαση των τραπεζών στις κεφαλαιαγορές το 2019, μειώνοντας την εξάρτησή τους από το ευρωσύστημα για ρευστότητα. Ωστόσο, οι ελληνικές τράπεζες θα παραμείνουν έντονα εκτεθειμένες στους κινδύνους χρηματοδότησης και ρευστότητας.
Αναβάθμιση
Την ίδια ώρα, η Fitch προχώρησε σε αναβάθμιση των καλυμμένων ομολόγων της Εθνικής και της Πειραιώς.
Ειδικότερα, η Fitch προχώρησε στις ακόλουθες ενέργειες σε τρία ελληνικά προγράμματα καλυμμένων ομολογιών ενυπόθηκων δανείων που εκδόθηκαν από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και την Τράπεζα Πειραιώς:
- Το Πρόγραμμα Ι της Εθνικής Τράπεζας (NBG I) επιβεβαιώθηκε σε αξιολόγηση «BB-» και σταθερή προοπτική εκτός RWP.
- Το Πρόγραμμα II της Εθνικής Τράπεζας (NBG II) αναβαθμίστηκε σε «BBB-» από το «BB-» με σταθερό Outlook, εκτός RWP.
- Τα καλυμμένα ομόλογα της Πειραιώς αναβαθμίστηκαν στο «BB» από το «BB-» με σταθερή προοπτική εκτός RWP.
