Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Η «ύφεση» επιστρέφει αιφινιδίως στο λεξιλόγιο των οικονομολόγων και στους φόβους των αγορών. Δεν είναι κάποιο μεγάλο χρηματοοικονομικό σοκ η αιτία, που αναγκάζει τους ειδικούς να υποβαθμίσουν αισθητά τις εκτιμήσεις τους για την παγκόσμια οικονομία και ειδικότερα για τον ανεπτυγμένο βιομηχανικά κόσμο. Είναι οι ανησυχίες για αλλεπάλληλα πολιτικά σοκ, που σημαίνουν τον συναγερμό. Το τοπίο είναι πιο θολό για την Ευρώπη, που δεν σταματά να μετρά προκλήσεις. Αλλά και η άλλη πλευρά του Ατλαντικού ενδεχομένως να μην βγει αλώβητη.
Έως και πριν από λίγους μήνες ήταν ο εμπορικός πόλεμος, που τρόμαζε τους πάντες. Το φάντασμα μίας «γενικευμένης σύρραξης» μεταξύ των μεγάλων οικονομιών του πλανήτη εξακολουθεί να πλανάται απειλητικό και οι εξελίξεις θα μπορούσαν να είναι ραγδαίες μετά και τη σύλληψη της οικονομικής διευθύντριας της Huawei, αλλά και εν μέσω των επίμονων απειλών του Τραμπ για δασμούς στις εισαγωγές αυτοκινήτων. Ωστόσο όσο και αν αυτό ακούγεται περίεργο οι πολιτικές εξελίξεις τρομάζουν περισσότερο.
Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων έρχεται να φανερώσει μία γενικευμένη δυσφορία των πολιτών, η οποία δεν περιορίζεται στα γαλλικά σύνορα. Η ακροδεξιά ανεβαίνει επικίνδυνα και οι κάλπες των Ευρωεκλογών τον ερχόμενο Μάιο θα μπορούσαν να κρύβουν νέες δυσάρεστες εκπλήξεις. Η κόντρα με τους λαϊκιστές της Ιταλίας επίσης καλά κρατεί, ενώ πραγματική οικονομία και αγορές δεν βοηθά ούτε το ρευστό τοπίο του Brexit. Όλα τα ενδεχόμενα φαίνεται να είναι ανοιχτά: από τις γενικές εκλογές έως ένα νέο δημοψήφισμα ή και επ αόριστον «πάγωμα» της εξόδου, μετά και την σημερινή απόφαση του Ευρωδικαστηρίου.
Υπό τις συνθήκες αυτές η οικονομία της Ευρωζώνης αναπτύσσεται με τους βραδύτερους ρυθμούς των τελευταίων τεσσάρων ετών και οι ειδικοί σε δημοσκόπηση του Reuters ανεβάζουν τις πιθανότητες να παγιδευθεί σε ύφεση το 2019 στο 20% από 15% τον Αύγουστο. Εάν μάλιστα δούμε τις προοπτικές σε ορίζοντα διετίας, τότε οι πιθανότητες για ύφεση έως τα τέλη του 2020 φτάνουν στο 40%. Yπό τις συνθήκες αυτές το επενδυτικό κλίμα επιδεινώθηκε ραγδαία τον Δεκέμβριο, με τον σχετικό δείκτη της Sentix να υποχωρεί σε ναδίρ τεσσάρων ετών.
Υπενθυμίζεται ότι η γερμανική οικονομία έχει τεθεί σε τροχιά συρρίκνωσης για πρώτη φορά από το 2015. Εκτός Ευρωζώνης, η βρετανική οικονομία κατέβασε ταχύτητα το τρίμηνο, που έληξε τον Οκτώβριο, αναπτυσσόμενη με ρυθμούς μόλις 0,4% σε σχέση με το προηγούμενο, σύμφωνα με στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας, καθώς η βιομηχανική παραγωγή δέχθηκε ισχυρές πιέσεις εν μέσω εντεινόμενης αβεβαιότητας για το Brexit.
Λίγο πέραν των συνόρων της Ε.Ε., στην Τουρκία η οικονομία το τρίτο τρίμηνο τράβηξε απότομα φρένο, αισθανόμενη τις επιπτώσεις από τη βουτιά της λίρας.
Πλήθος τα προβλήματα και για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, την Ιαπωνία. Το τρίτο τρίμηνο του έτους βίωσε τη βαθύτερη ύφεση των τελευταίων τεσσάρων ετών. Το ΑΕΠ της συρρικνώθηκε σε ετήσια βάση 2,5%,. στη χειρότερη επίδοση από το δεύτερο τρίμηνο του 2014, όταν είχε υποχωρήσει 2,8%. Οι πιέσεις είναι πολύ ισχυρότερες από τους αρχικούς υπολογισμούς για πτώση του ΑΕΠ κατά 1,2%, αλλά και από την μέση πρόβλεψη των αναλυτών για συρρίκνωση 1,9%. Οι κεφαλαιουχικές δαπάνες σημείωσαν πτώση 2,8%, τη μεγαλύτερη από το 2009.
Υπενθυμίζεται ότι σε προ μηνός έκθεσή της η Goldman Sachs είχε υπογραμμίσει πως από το 2020 θα επανέλθουν δυναμικά στο προσκήνιο οι φόβοι για ύφεση συνολικά της παγκόσμιας οικονομίας. Έχει δε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου και την αμερικανική οικονομία, παρά το γεγονός ότι σήμερα αναπτύσσεται δυναμικά. Οι αυξήσεις επιτοκίων από τη Fed αρχίζουν ήδη να γίνονται αισθητές.
Η Capital Economics από την πλευρά της σε σημείωμα για τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας σχολιάζει πάντως πως το μέλλον ίσως δεν διαγράφεται τόσο δυσοίωνο για τις ανεπτυγμένες οικονομίες όσο προειδοποιούν οι περισσότεροι σήμερα. Δεν στέκεται τόσο στο πολιτικό ρίσκο όσο στους φόβους για τις επιπτώσεις από την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και της αυτοματοποίησης τους οποίους και θεωρεί υπερβολικούς. Ανανγωρίζει επίσης ότι οι δημογραφικές πιέσεις θα ενταθούν και θα προκαλέσουν ισχυρό πονοκέφαλο.
