Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Κούρου
[email protected]
Αυτόματη επανεκκαθάριση ΕΝΦΙΑ, ΦΑΠ, αλλά και φόρων κληρονομιών, γονικών παροχών και δωρεών φέρνουν οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας βάσει των οποίων μειώθηκαν οι αντικειμενικές αξίες στο Δήμο Ψυχικού, ανοίγοντας τον δρόμο για παρόμοιες διεκδικήσεις ιδιοκτητών και σε άλλες περιοχές. Ο διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, Γ. Πιτσιλής, με εγκύκλιό του (υπ’ αριθμ. ΠΟΛ.1199/ 6.12.2017) δίνει αναλυτικές διευκρινίσεις για τον τρόπο που θα πρέπει να αντιμετωπίζονται οι υποθέσεις φορολογίας κεφαλαίου για τα ακίνητα που βρίσκονται στο Δήμο Ψυχικού, που ουσιαστικά αποτελούν και «οδηγό» για παρόμοιες περιπτώσεις που θα προκύψουν σε άλλους δήμους της χώρας.
Ειδικότερα, στην εν λόγω εγκύκλιο, μεταξύ άλλων, επισημαίνονται τα εξής:
Α. ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
α. Η αξίωση για επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντος φόρου για υποθέσεις με χρόνο φορολογίας από την 1/1/2014 και επόμενα (και για τις υποθέσεις φορολογίας κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών από την 1/1/2015) δεν έχει ακόμα υποπέσει σε παραγραφή, η δε Φορολογική Διοίκηση μπορεί να προβεί σε έκδοση πράξης προσδιορισμού φόρου για τα έτη αυτά.
β. Για υποθέσεις με χρόνο φορολογίας μέχρι το 2014 (2015 για υποθέσεις φορολογίας κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών), εφόσον γι’ αυτές δεν έχει παραγραφεί το δικαίωμα του Δημοσίου να κοινοποιεί φύλλα ελέγχου και πράξεις προσδιορισμού φόρου, η επιστροφή φόρου ως αχρεωστήτως καταβληθέντος πραγματοποιείται εντός 3 ετών από τον επιγενόμενο λόγο (στη συγκεκριμένη περίπτωση, από τη δημοσίευση της απόφασης ΣτΕ 2333/2016 την 16-11-2016). Για τον λόγο αυτό το θέμα της αξίωσης επιστροφής φόρου για τα έτη πριν από το έτος 2014 (ή 2015) κρίνονται κατά περίπτωση ανά είδος φορολογίας.
Β. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΑΝΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΦΟΡΩΝ
1.1. Φόροι κατοχής ακίνητης περιουσίας
1.1.1. Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ)
Η παραγραφή στη φορολογία αυτή ορίζεται από τον ΚΦΔ.
Προκειμένου να γίνουν οι σχετικές διορθώσεις στα εκκαθαριστικά σημειώματα και στις πράξεις προσδιορισμού του ΕΝΦΙΑ φυσικών και νομικών προσώπων, θα πραγματοποιηθεί κεντρικός μηχανογραφικός υπολογισμός των φόρων αυτών και θα εκδοθούν νέες πράξεις διοικητικού προσδιορισμού του φόρου του άρθρου 32 του ΚΦΔ, χωρίς να απαιτείται καμία ενέργεια από την πλευρά των φορολογουμένων.
Σε εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις, όταν είναι απαραίτητη η έκδοση πιστοποιητικού πριν την πραγματοποίηση της κεντρικής εκκαθάρισης, ο φορολογούμενος δύναται να υποβάλει στην αρμόδια ΔΟΥ το σχετικό υπόδειγμα που επισυνάπτεται στην ΠΟΛ.1163/ 23.7.2015 (ΦΕΚ 1711 τ. Β’) απόφαση ΓΓΔΕ (υπόδειγμα 6).
1.1.2. Φόρος Ακίνητης Περιουσίας (ΦΑΠ)
Η παραγραφή στη φορολογία αυτή ορίζεται στο άρθρο 45 του ν. 3842/2010 (κατά κανόνα δεκαετία). Το δικαίωμα του Δημοσίου για κοινοποίηση πράξεων κ.λπ. στις υποθέσεις ΦΑΠ δεν έχει υποπέσει σε παραγραφή.
α. Προκειμένου να γίνουν οι σχετικές διορθώσεις στα εκκαθαριστικά σημειώματα και στις πράξεις προσδιορισμού του ΦΑΠ φυσικών προσώπων θα πραγματοποιηθεί κεντρικός μηχανογραφικός υπολογισμός των φόρων αυτών και θα εκδοθούν νέες πράξεις διοικητικού προσδιορισμού του φόρου του άρθρου 32 του ΚΦΔ, χωρίς να απαιτείται καμία ενέργεια από πλευράς των φορολογουμένων.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν είναι απαραίτητη η έκδοση πιστοποιητικού πριν την πραγματοποίηση της κεντρικής εκκαθάρισης, ο φορολογούμενος δύναται να υποβάλει στην αρμόδια ΔΟΥ το σχετικό υπόδειγμα που επισυνάπτεται στην ΠΟΛ.1225/ 24.12.2012 (ΦΕΚ 3573 τ. Β’) απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (υπόδειγμα 2).
β. Για τη διενέργεια νέας εκκαθάρισης του ΦΑΠ νομικών προσώπων ο υπόχρεος σε φόρο υποβάλλει στη ΔΟΥ, στην οποία είχε υποβληθεί η αρχική δήλωση, αίτηση επιστροφής φόρου ανά έτος, στην οποία υποχρεωτικά αναφέρεται ο αύξων αριθμός του ακινήτου το οποίο αφορά η επιστροφή, όπως αυτός αναγραφόταν στην προηγούμενη δήλωση ΦΑΠ, συνοδευόμενη από τα έντυπα υπολογισμού της φορολογητέας αξίας του ακινήτου.
1.1.3. Ενιαίο Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (ΕΤΑΚ)
Η παραγραφή στη φορολογία αυτή ορίζεται στο άρθρο 14 του ν. 3634/2008 (κατά κανόνα πενταετία επί δήλωσης).
Συνεπώς, εφόσον έχουν συντεθεί δηλώσεις ΕΤΑΚ φυσικών προσώπων ή έχουν υποβληθεί δηλώσεις ΕΤΑΚ νομικών προσώπων, δεν πραγματοποιείται νέος υπολογισμός του φόρου, δεδομένου ότι για τις δηλώσεις αυτές είχε ήδη κατά την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης ΣτΕ 2333/2016 παραγραφεί το δικαίωμα της Φορολογικής Διοίκησης για έκδοση πράξης προσδιορισμού φόρου.
1.1.4. Ειδικός Φόρος Ακινήτων (ΕΦΑ)
Η παραγραφή στη φορολογία αυτή για τα έτη μέχρι και το 2013 ορίζεται στην παράγραφο 7 του άρθρου 17 του ν. 3091/2002, η οποία παραπέμπει στη σχετική νομοθεσία για τη φορολογία εισοδήματος (κατά κανόνα πενταετία επί δήλωσης). Για τα έτη από το 2014 και επόμενα η παραγραφή ορίζεται από τον ΚΦΔ.
Για τη διενέργεια νέας εκκαθάρισης του ΕΦΑ ο υπόχρεος σε φόρο υποβάλλει στη ΔΟΥ, στην οποία είχε υποβληθεί η αρχική δήλωση, αίτηση επιστροφής φόρου ανά έτος, στην οποία υποχρεωτικά αναφέρεται ο αύξων αριθμός του ακινήτου το οποίο αφορά η επιστροφή, όπως αυτός αναγραφόταν στην προηγούμενη δήλωση ΕΦΑ, συνοδευόμενη από τα έντυπα υπολογισμού της φορολογητέας αξίας των ακινήτων.
Εφόσον έχουν υποβληθεί δηλώσεις ΕΦΑ ετών 2003 έως και 2010, δεν πραγματοποιείται σε αυτές νέος υπολογισμός του φόρου, δεδομένου ότι κατά την ημερομηνία δημοσίευσης της απόφασης ΣτΕ 2333/2016 είχε ήδη παραγραφεί το δικαίωμα της Φορολογικής Διοίκησης για έκδοση πράξης προσδιορισμού φόρου.
1.1.5. ΕΕΤΗΔΕ και ΕΕΤΑ
Δεν υπάρχει δυνατότητα επανυπολογισμού αυτών, δεδομένου ότι, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία (ν. 4021/2011 για το ΕΕΤΗΔΕ ετών 2011 και 2012 και ν. 4152/2013 για το ΕΕΤΑ έτους 2013), ο υπολογισμός των τελών στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στην τιμή ζώνης που είχαν αποστείλει οι δήμοι στο ΔΕΔΔΗΕ και υπάρχουν στο αρχείο αυτού κατά τον χρόνο υπολογισμού κατ’ έτος των σχετικών τελών.
1.2. Φόροι κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και μεταβίβασης ακινήτων
Η παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου στις φορολογίες κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών για φορολογικές υποχρεώσεις που γεννήθηκαν μέχρι και την 31/12/2014 ορίζεται στο άρθρο 102 του Κώδικα διατάξεων φορολογίας κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών και κερδών από τυχερά παίγνια, ο οποίος κυρώθηκε με το πρώτο άρθρο του ν. 2961/2001 (κατά κανόνα δεκαετία επί δήλωσης και δεκαπενταετία επί μη δήλωσης). Στη φορολογία μεταβίβασης ακινήτων για φορολογικές υποχρεώσεις που γεννήθηκαν μέχρι και την 31/12/2013 η παραγραφή ορίζεται στην παράγραφο 3 του άρθρου 12 του α.ν. 1521/1950, ο οποίος κυρώθηκε με το ν. 1587/1950 (κατά κανόνα πενταετία). Συνεπώς σε υποθέσεις φ.μ.α. με χρόνο γένεσης φορολογικής υποχρέωσης μέχρι και την 31/12/2010 το δικαίωμα του Δημοσίου για κοινοποίηση πράξης επιβολής φόρου είχε παραγραφεί κατά την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης ΣτΕ 2333/2016.
Για φορολογικές υποχρεώσεις των ετών 2015 ή 2014 και επόμενων αντίστοιχα η παραγραφή ορίζεται από τον ΚΦΔ.
Για τη διενέργεια νέας εκκαθάρισης των φόρων αυτών και την έκδοση σχετικής πράξης διοικητικού προσδιορισμού του φόρου (άρθρο 32 παρ. 2 του ν.4174/2013 – ΚΦΔ) ο υπόχρεος σε φόρο υποβάλλει στη ΔΟΥ, στην οποία είχε υποβληθεί η αρχική δήλωση, αίτηση επιστροφής φόρου συνοδευόμενη από τα έντυπα υπολογισμού της φορολογητέας αξίας των ακινήτων και αντίγραφο του συνταχθέντος συμβολαίου δωρεάς/γονικής παροχής/μεταβίβασης ακινήτων, εφόσον τούτο δεν είχε υποβληθεί στο σχετικό φάκελο.
Ειδικότερα θέματα των επιμέρους φορολογιών
1 Στις περιπτώσεις που η διαφορά φόρου αφορά δηλώσεις ΦΑΠ φυσικών προσώπων και ΕΝΦΙΑ φυσικών και νομικών προσώπων, δεδομένου ότι ο φόρος προσδιορίζεται στο σύνολο της ακίνητης περιουσίας του φορολογουμένου, ενδέχεται να προκύψουν διαφορές, οι οποίες οφείλονται στη διαρκή ενημέρωση – διόρθωση της ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων για τον υπολογισμό της αξίας των ακινήτων στις φορολογίες αυτές.
2 Η τυχόν προκύπτουσα διαφορά του ΦΑΠ φυσικών προσώπων και του ΕΝΦΙΑ φυσικών και νομικών προσώπων για μεν τα έτη 2010 και 2011 επιστρέφεται ή συμψηφίζεται κατά περίπτωση, ενώ για τα έτη 2012 και επόμενα μόνο συμψηφίζεται με μελλοντικές οφειλές των υπόχρεων στον φόρο αυτό, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 57 του ν.4223/2013, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 12 παρ. 2 του ν.4239/2014.
3 Σε περίπτωση που, μετά την υποβολή αρχικής ή τροποποιητικής δήλωσης (στοιχείων ακινήτων, ΦΑΠ νομικών προσώπων και ΕΦΑ) βάσει των διατάξεων του ν. 4446/2016 σε ακίνητο που βρίσκεται στον Δήμο Ψυχικού υποβάλλεται εκ νέου τροποποιητική δήλωση για το ίδιο ακίνητο, η οποία αν και θα έπρεπε, εξαιτίας των μεταβολών που περιέχει, να έχει χρεωστικό αποτέλεσμα τελικά καταλήγει να έχει πιστωτικό λόγω της μείωσης των τιμών στο συγκεκριμένο δήμο, η δήλωση αυτή υποβάλλεται αποκλειστικά χειρόγραφα στην αρμόδια ΔΟΥ, γίνεται δεκτή και εκδίδεται πράξη άμεσου ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου, δεδομένου ότι η τυχόν προκύπτουσα μείωση φόρου ή αξίας οφείλεται στην εκτέλεση της απόφασης του ΣτΕ και όχι σε ανάκληση ή διόρθωση της δήλωσης από τον φορολογούμενο.
