Από την έντυπη έκδοση
Της Νικόλ Λειβαδάρη
[email protected]
Διπλό ενεργειακό σοκ απειλεί την Ευρώπη μέσα από το εκρηκτικό μίγμα της παράλληλης εκτίναξης των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας – ένα μίγμα που, σύμφωνα με αναλυτές και κορυφαίους παράγοντες της αγοράς, προδιαγράφει έναν από τους πιο δύσκολους χειμώνες των τελευταίων δεκαετιών.
Domino effect
Η κρίση στην αλυσίδα παραγωγής και διάθεσης του φυσικού αερίου έχει εκτινάξει το κόστος παραγωγής ενέργειας και οδηγεί σε domino effect όλη την αγορά: Οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας σε όλη την Ευρώπη, όπως επισημαίνει το Bloomberg, προχωρούν ήδη σε αυξήσεις τιμολογίων τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό και πυροδοτώντας γενικευμένο κύμα ανατιμήσεων, από τον κλάδο των μεταφορών έως τα βασικά είδη διατροφής.
Χθες, Δευτέρα, οι τιμές των futures του φυσικού αερίου στην Ολλανδία κατέγραψαν νέο ιστορικό ρεκόρ, έχοντας εκτοξευτεί πλέον κατά 365% σε σχέση με τα επίπεδα του Σεπτεμβρίου του 2020. Σε ιστορικό υψηλό έφθασε και το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας στην Γερμανία, την μεγαλύτερη αγορά ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρώπη, με τις τιμές να έχουν ήδη ανέβει κατά 120% μέσα στο τελευταίο δωδεκάμηνο.
Οι καύσωνες του καλοκαιριού και οι χαμηλές ταχύτητες των ανέμων έχουν περιορίσει και την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, γεγονός που αυξάνει τη χρήση ορυκτών καυσίμων για ενεργειακή παραγωγή και έχει οδηγήσει την τιμή του άνθρακα σε άνοδο πάνω από 70% φέτος σε πανευρωπαϊκούς μέσους όρους. Στη Βρετανία τα futures Δεκεμβρίου λιγνιτικής ενέργειας έφθασαν επίσης χθες σε ιστορικό ρεκόρ, ενώ μέσα στο τελευταίο 12μηνο καταγράφεται αύξηση των τιμών κατά 130%.
«Το πρόβλημα δεν έχει καν ξεκινήσει», δηλώνει στο Bloomberg ο Ζουλιέν Ορό, επικεφαλής της EnergyScan, της μονάδας αναλύσεων της γαλλικής εταιρείας κοινής ωφέλειας Engie. «Η Ευρώπη θα βρεθεί αντιμέτωπη με έναν πολύ σκληρό χειμώνα», προειδοποιεί ο ίδιος.
Χαμηλά αποθέματα
Αφετηρία του προβλήματος είναι η κρίση στις προμήθειες και στα αποθέματα φυσικού αερίου, μετά τον ιδιαίτερο ψυχρό περσινό χειμώνα. Τα ευρωπαϊκά αποθέματα βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας και η αναπλήρωσή τους δεν είναι εύκολη – πολύ περισσότερο, δε, αφού πίσω από την έλλειψη διακρίνονται πλέον και γεωπολιτικοί παράγοντες και ανταγωνισμοί: Η Ρωσία, η κορυφαία προμηθευτής της ευρωπαϊκής αγοράς, περιορίζει όλο και περισσότερο τη διάθεση φυσικού αερίου προς την Ευρώπη στρέφοντας την παραγωγή της πρωτίστως προς την Κίνα και, δευτερευόντως, προς την Τουρκία.
Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει, όπως περιγράφεται από το Bloomberg, είναι ότι η Ασία στραγγίζει την αγορά από φορτία LNG (υγροποιημένου φυσικού αερίου) που, υπό τις συνήθεις συνθήκες, θα κατευθύνονταν προς την Ευρώπη.
Η εσωτερική ευρωπαϊκή παραγωγή σε καμία περίπτωση δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες – αντιθέτως, οι διαθέσιμες ποσότητες μειώνονται αντί να αυξάνονται και είναι ενδεικτικό ότι η τεράστια μονάδα παραγωγής φυσικού αερίου της Ολλανδίας στο Γκρόνινγκεν θα κλείσει τελικά τρία χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι αρχικά αναμενόταν.
Η συνέπεια είναι το «ιστορικό παράδοξο» για την αγορά: οι τιμές του φυσικού αερίου να είναι υψηλότερες από εκείνες του αργού πετρελαίου. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bloomberg, το κόστος του φυσικού αερίου στην Ευρώπη αντιστοιχεί πλέον σε πετρελαϊκή τιμή που θα ξεπερνούσε τα 100 δολάρια το βαρέλι.
Τουλάχιστον +20%
Με αυτά τα δεδομένα, η Citigroup εκτιμά ότι το αυξημένο κόστος του αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος θα μεταφραστεί σε ανατιμήσεις της τάξης τουλάχιστον του 20% στους λογαριασμούς λιανικής για τους Ευρωπαίους καταναλωτές. «Το φάσμα της ενεργειακής φτώχειας μπορεί να πέσει πολύ σκληρά και πολύ γρήγορα αυτόν τον χειμώνα στην Ευρώπη», προειδοποιούν χαρακτηριστικά στην τελευταία έκθεσή τους οι αναλυτές της Citi.
Μεγάλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, από την Electricite de France έως την ΕΟΝ, έχουν ήδη προχωρήσει σε αυξήσεις στα τιμολόγιά τους.
