Ο φιλόλογος, μεταφραστής αρχαίων συγγραφέων και δοκιμιογράφος Δημήτρης Μαρωνίτης, πέθανε σήμερα το πρωί, σε ηλικία 87 ετών. Η κηδεία του θα γίνει την Πέμπτη, στις 11 το πρωί, από το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών.
Ο Δημήτρης Μαρωνίτης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Περάτωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Πειραματικό Σχολείο της Θεσσαλονίκης και συνέχισε σπουδάζοντας στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Συμπλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στη Δυτική Γερμανία με υποτροφία από το ίδρυμα «Humboldt Stiftung», δίπλα στον γνωστό ελληνιστή Βάλτερ Μαργκ.
Το διδακτορικό του δίπλωμα το έλαβε το 1962 από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο όπου και δίδαξε Αρχαία Ελληνικά από το 1963 έως το 1968 ως εντεταλμένος υφηγητής (στη Φιλοσοφική Σχολή). Κατά τη διάρκεια της επταετίας η δράση του ενοχλούσε το στρατιωτικό καθεστώς με αποτέλεσμα συχνά να φιλοξενείται στα κρατητήρια της συμπρωτεύουσας και της Αθήνας. Οι οκτώ μήνες του εγκλεισμού του, από τις αρχές του 1973 μέχρι τη γενική αμνήστευση, άφησαν το σημάδι τους στη «Μαύρη γαλήνη», ένα κείμενο που γράφτηκε στο κελί, σε φθαρμένες χαρτοπετσέτες, όταν κατάφερε να βρει ένα μολύβι. Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 1973 στο 8ο και τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Η Συνέχεια», και πρόσφατα, το 2007, στις εκδόσεις «Το Ροδακιό».
Μετά την χούντα επανέρχεται και παραμένει Καθηγητής από το 1975 έως το 1996. Επισκέπτης Καθηγητής σε πανεπιστήμια της Γερμανίας, Αυστρίας και Κύπρου και των ΗΠΑ. Από το 1994 έως το 2001 πρόεδρος και γενικός διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, ενώ υπήρξε και καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ. Η θητεία του υπήρξε μικρής διάρκειας, από τις 3 Νοεμβρίου 1989 έως τις 12 Σεπτεμβρίου 1990.
Οι θέσεις και η αγάπη του για την μετάφραση των αρχαίων κειμένων θεμελιώθηκαν στο Πειραματικό σχολείο και πήραν μια πιο στέρεη μορφή στη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης. Ο κατ’ εξοχήν δάσκαλός του τα χρόνια αυτά ήταν ο I. Θ. Kακριδής.
Έγραψε βιβλία, μονογραφίες και άρθρα για τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Σοφοκλή, τον Ηρόδοτο, τον Αλκαίο, τη Σαπφώ, ενώ μελέτησε και δημοσίευσε δοκίμια για νεοέλληνες ποιητές, κυρίως εκπροσώπους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, όπως τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Γεώργιο Σεφέρη, τον Τίτο Πατρίκιο, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Τάκη Σινόπουλο και τον Μίλτο Σαχτούρη, αλλά και τον Διονύσιο Σολωμό, τον Κ.Π.Καβάφη και τον Γιώργο Χειμωνά.
Ο Δ. Ν. Μαρωνίτης ασχολήθηκε με τη μετάφραση από τα τριάντα του χρόνια. Ξεκίνησε με τη μετάφραση του Ηρόδοτου, και σιγά σιγά αυτή η διαδικασία τού έγινε «έμμονη ιδέα», ασχολούμενος σχεδόν αποκλειστικά με την ενδογλωσσική μετάφραση. Ακολούθησαν οι «Νουβέλες και τα ανέκδοτα» του Ηρόδοτου, μια επιλογή των έργων του Ησίοδου, κάποια αποσπάσματα από τη Σαπφώ, το τελευταίο στάσιμο από τον «Αίαντα» του Σοφοκλή κ. ά.
Το 2014 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άγρα το τελευταίο του βιβλίο «Έπος και δράμα. Από το χθες στο αύριο».
Συλλυπητήριο μήνυμα του Προέδρου της Δημοκρατίας
«Με τον θάνατο του Δημήτρη Μαρωνίτη το ελληνικό πνεύμα και ο ελληνικός πολιτισμός γενικότερα χάνουν, στην εποχή μας, έναν πολύτιμο πυλώνα στήριξης του αετώματός τους. Εύχομαι οι επίγονοι του – και φρόντισε, ως γνήσιος Δάσκαλος, να κάνει πολλούς – ν΄ αρθούν στο ύψος του δικού του, πραγματικά μεγάλου, διανοητικού αναστήματος» αναφέρει στο μήνυμά του ο Προκόπης Παυλόπουλος.
Συλλυπητήριο μήνυμα του Πρωθυπουργού
«Με θλίψη ενημερώθηκα τον θάνατο του μεγάλου δασκάλου της ελληνικής γλώσσας, Δημήτρη Μαρωνίτη.
Ο Δ.Ν. Μαρωνίτης υπήρξε σπουδαίος μελετητής της ελληνικών γραμμάτων και μεταφραστής της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Χάρη στη δουλειά του Δ.Ν. Μαρωνίτη, το έργο του Ομήρου, του Ηροδότου, αλλά και των επιφανέστερων νέων Ελλήνων λογοτεχνών έγινε προσιτό και ελκυστικό για όλους τους Έλληνες.
Πέρα από εμβληματικό πρόσωπο των ελληνικών γραμμάτων, ο Δ.Ν. Μαρωνίτης υπήρξε ένας κοσμοπολίτης πρέσβης του ελληνικού πολιτισμού στην Ευρώπη, αλλά και ένας ανυποχώρητος – παρά τις διώξεις που υφίστατο – υπερασπιστής της ελευθερίας και της δημοκρατίας απέναντι στη δικτατορία των συνταγματαρχών. Ο Δημήτρης Μαρωνίτης δυστυχώς έφυγε· ωστόσο, στους Έλληνες και τις Ελληνίδες μας αφήνει πλούσια παρακαταθήκη το έργο του να μας συντροφεύει στην Οδύσσεια, στο δρόμο προς την Ιθάκη μας. Στην κόρη του, Εριφύλη Μαρωνίτη, και σε όλους τους οικείους του, εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια».
Συλλυπητήρια του Προέδρου της Βουλής
Ο Πρόεδρος της Βουλής κ. Νικόλαος Βούτσης εξέφρασε τα συλλυπητήριά του για τον θάνατο του μεγάλου φιλόλογου και πανεπιστημιακού δασκάλου Δημήτρη Μαρωνίτη.
Η δήλωση του Προέδρου της Βουλής
«Μια κορυφαία προσωπικότητα των ελληνικών γραμμάτων, ο σπουδαίος φιλόλογος, μεταφραστής αρχαίων κειμένων, πανεπιστημιακός δάσκαλος, αρθρογράφος Δημήτρης Μαρωνίτης έφυγε σήμερα από τη ζωή, αφήνοντας πίσω ένα πολύ πλούσιο έργο, ένα ισχυρό πνευματικό αποτύπωμα. Η πολύτιμη παρακαταθήκη του όμως δεν οριοθετείται μόνο στον λόγιο και επιστημονικό χώρο. Ο Μαρωνίτης εναρμόνισε τη βαθιά αγάπη του για το ελληνικό πνεύμα -και την ελευθερία που το χαρακτηρίζει- με τη θέση του μέσα στα κοινωνικά δρώμενα, ορθώνοντας το ανάστημά του και αντιτάσσοντας τις αξίες της Δημοκρατίας απέναντι στο σκοταδισμό της δικτατορίας. Στους οικείους του, αλλά και στην επιστημονική, φιλολογική κοινότητα εκφράζω τα συλλυπητήριά μου για την απώλεια του μεγάλου αυτού πνευματικού ανθρώπου».
Συλλυπητήριο μήνυμα του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Α. Μπαλτά
«Ο Δημήτρης Μαρωνίτης έφυγε από τη ζωή αφήνοντας όχι μόνο ένα δυσαναπλήρωτο κενό αλλά και μια μοναδική και πολύτιμη κληρονομιά, που απαιτεί άξιους συνεχιστές. Κληρονομιά στάσης ζωής, υποδειγματικού διδακτικού έργου, μεθοδικής και ακάματης ερευνητικής δουλειάς, ισχυρού αξιακού φορτίου, κοινωνικής και πολιτικής ευαισθησίας.
Υπηρέτησε την ελληνική γλώσσα με το πάθος και την επιμονή ενός ασκητή. Ανέδειξε τον εκφραστικό πλούτο και τη λόγια λαϊκότητά της με αίσθηση μέτρου, χωρίς ακροβασίες, παραλυτικούς συντηρητισμούς και αγκυλώσεις. Απέδωσε σε χυμώδη νέα ελληνικά, σπουδαία έργα της αρχαιοελληνικής γραμματείας αποδεικνύοντας στην πράξη και χωρίς περιττούς βερμπαλισμούς την ιστορική εξέλιξη, τις μεταπλάσεις και τη συνέχεια της γλώσσας. Η Οδύσσειά του αποτελεί μεταφραστικό άθλο τέτοιας εμβέλειας που την καθιστά έργο του δικού της και του δικού μας καιρού αλλά και προσωπική του Ιθάκη.
Ανυποχώρητος στη σκέψη και τις επιλογές του, ελευθερόφρων και δημοκράτης ήρθε αντιμέτωπος με τη χούντα των συνταγματαρχών και κατέγραψε τα βαθύτερα ίχνη του εγκλεισμού του, εκείνα που καταδεικνύουν ότι ο αυταρχισμός στοχεύει πάντα στην εκμηδένιση της ύπαρξης, στο κείμενό του Μαύρη Γαλήνη.
Ο Δημήτρης Μαρωνίτης με την ισχυρή του προσωπικότητα, το σπάνιο διδακτικό και μεταφραστικό του έργο σφράγισε μια ολόκληρη εποχή για τον πολιτισμό, τα γράμματα και την εκπαίδευση. Στους δικούς του ανθρώπους εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια».
Εθνικό Θέατρο
Αποχαιρετισμός στον Δημήτρη Μαρωνίτη
Ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα της προσωπικής μου ζωής των τελευταίων ετών υπήρξε η γνωριμία μου με τον Δημήτρη Μαρωνίτη. Αφορμή στάθηκε η παράσταση της «Ιλιάδας», που σκηνοθέτησα το 2013, σε δική του μετάφραση. Εκεί ξεκίνησε και το δώρο της ανεκτίμητης φιλίας του που κράτησε έως και σήμερα-μέρα του θανάτου του.
Πενθώ και θα πενθώ ατελείωτα, μαζί με πολλούς άλλους συνεργάτες μου από τον κόσμο του θεάτρου και από τον κόσμο του πνεύματος, το θάνατο ενός ανθρώπου που κατάφερε να γίνει βαθιά αγαπητός, χωρίς ποτέ να προσπαθήσει έστω και στο ελάχιστο να γίνει αρεστός. Η βαθιά του γνώση, η εύστοχη ματιά του, η αυθεντική του σκέψη και η τρυφερή του χειρονομία στιγμάτισαν τη γνωριμία μας. Ο Μαρωνίτης υπήρξε γενναιόδωρος ως άνθρωπος, γέρων με νεανική ψυχή, έτοιμος να αποδεχτεί την τόλμη όπου την συναντούσε.
Θα παραμείνει παρών στα Ελληνικά Γράμματα.
Θα παραμείνει παρών στη ζωή μου.
Στάθης Λιβαθινός
Ανακοίνωση του Ελληνικού Φεστιβάλ
Το Ελληνικό Φεστιβάλ και ο καλλιτεχνικός διευθυντής Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος εκφράζουν τη βαθύτατη θλίψη τους για το θάνατο του σπουδαίου δασκάλου, φιλoλόγου, μεταφραστή, αρθρογράφου και δοκιμιογράφου Δημήτρη Μαρωνίτη. Η προσφορά του στα ελληνικα γράμματα και στον πολιτισμό υπήρξε καθοριστική και ανεκτίμητη. Οι μεταφράσεις του Δημήτρη Μαρωνίτη συχνά πλαισίωσαν με τρόπο μοναδικό τις παραστάσεις του Φεστιβάλ Επιδαύρου και όχι μόνο. Το Ελληνικό Φεστιβάλ εκφράζει τα συλλυπητήριά του στην οικογένεια και τους οικείους του.
ΚΘΒΕ
Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ) εκφράζει τη βαθιά του θλίψη για την απώλεια του Δημήτρη Μαρωνίτη, του κορυφαίου πανεπιστημιακού δασκάλου, φιλολόγου, μεταφραστή αρχαίων συγγραφέων και δοκιμιογράφου. Ο Δ.Ν. Μαρωνίτης διετέλεσε για ενάμιση χρόνο καλλιτεχνικός διευθυντής του ΚΘΒΕ(1989 – 1990). Τελευταία συνεργασία του με το ΚΘΒΕ ήταν στην παράσταση «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού, τη συμπαραγωγή ΚΘΒΕ, ΕΘΝΙΚΟΥ και ΘΟΚ το φετινό καλοκαίρι.
ΑΣΚΤ
Η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) εκφράζει την βαθύτατη θλίψη της για την απώλεια του Δημήτρη Μαρωνίτη που υπήρξε ένας εξαίρετος φιλόλογος και Δάσκαλος με βαθιές δημοκρατικές αρχές. Ο Δημήτρης Μαρωνίτης υπηρέτησε σε όλη τη ζωή ακαταπόνητα τον κόσμο των Γραμμάτων και των Τεχνών. Η ΑΣΚΤ εκφράζει τα ειλικρινή συλλυπητήρια της στην οικογένεια του.
Συλλυπητήριο μήνυμα του δημάρχου Αθηναίων Γ. Καμίνη
«Ο Δημήτρης Μαρωνίτης ήταν ένας κορυφαίος φιλόλογος, ένας σπουδαίος δάσκαλος. Από την ιστορική σχολή της Θεσσαλονίκης, ο Δημήτρης Μαρωνίτης δεν ήταν μόνο σημείο αναφοράς για τους μαθητές του στη διδασκαλία των Αρχαίων και Νέων Ελληνικών αλλά και φωτεινός οδηγός στη διαμόρφωση δημοκρατικού ήθους, κυρίως με τη στάση που τήρησε την περίοδο της Δικτατορίας. Ο Μαρωνίτης αναζητούσε πάντοτε την αντιπαράθεση με γόνιμη διάθεση, προκειμένου διαρκώς να διευρύνει τα όρια της γνώσης. Εκφράζω στους οικείους του τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια».
