Στην ταινία «Ρέι και Λιζ» (Ray & Liz) του Βρετανού εικαστικού καλλιτέχνη και κινηματογραφιστή Ρίτσαρντ Μπίλινγχαμ, ένα παρακμιακό αριστούργημα με φόντο τη θατσερική Αγγλία, απονεμήθηκε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας «Χρυσός Αλέξανδρος – Θόδωρος Αγγελόπουλος» του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (ΦΚΘ), του οποίου η αυλαία έπεσε με την τελετή λήξης και την απονομή των βραβείων.
Στα προάστια του Μπέρμιγχαμ και στο περιθώριο της κοινωνίας, τα μέλη της οικογένειας Μπίλινχαμ επιδίδονται σε ακραίες τελετουργίες, διαρρηγνύοντας κάθε κοινωνικό ταμπού, καθώς πασχίζουν να τα βγάλουν πέρα σε μια ζωή που καθορίζεται από ανεξέλεγκτους παράγοντες. Τρία -συχνά σοκαριστικά- αυτοβιογραφικά επεισόδια, που διαπλέκονται με μια ανοίκεια αίσθηση χιούμορ, αποδίδουν την εμπειρία τού να μεγαλώνεις στην εποχή της (θατσερικής) λιτότητας. Ο διάσημος Βρετανός φωτογράφος Ρίτσαρντ Μπίλινχαμ επεκτείνει σ’ ένα νέο εκφραστικό μέσο την προβληματική του για τη «νεκρή φύση» της οικογένειας, γυρίζοντας σε κινούμενη εικόνα ένα υποκειμενικό τοπίο για την ακηδία και τη μοναξιά.
Η μελαγχολία αναδεικνύεται μέσα από την απραξία και τη βιαιότητα αυτής της παράξενης οικογένειας χωρίς καλλωπισμούς αλλά με μια σπάνια «βρώμικη» αισθητική, η οποία χαρακτηρίζει και τις φωτογραφικές δουλειές του Μπίλινγχαμ. Κυνικός αλλά και αυτοσαρκαστικός, ο σκηνοθέτης παρουσιάζει στην ουσία πώς μεγάλωσε στο πατρικό του, αφού η ταινία παρουσιάζει έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία.
Οι ηθοποιοί κατορθώνουν να δώσουν σπουδαίες ερμηνείες σε μια ταινία που δεν χαϊδεύει τον θεατή, αντιθέτως, μάλλον, τον ταρακουνά.
Το ειδικό βραβείο Κριτικής Επιτροπής – Αργυρός Αλέξανδρος απέσπασε η ταινία με τίτλο «Όλα καλά» της Εύα Τρόμπις από τη Γερμανία. Στην υπόθεση του έργου, μια γυναίκα που πέφτει θύμα βιασμού από έναν συγγενή του νέου της αφεντικού, επιλέγει να επουλώσει το τραύμα με τη σιωπή. Προσποιείται πως δεν συνέβη τίποτα και συντηρεί τη ρουτίνα της δουλειάς και της συντροφικότητας, νομίζοντας πως θα ανακτήσει τον έλεγχο με τη λογική, χωρίς να μπει στον ρόλο της ηττημένης… Αυτή η δυνατή ιστορία, που παραδόξως γράφτηκε πολύ πριν την εποχή του #MeToo, μας ωθεί με αφοπλιστική ενάργεια και λεπτή ειρωνεία να δούμε τα όρια –ανάμεσα στα φύλα, το επιφανειακό ή το μύχιο, το ιδιωτικό ή δημόσιο πρόσωπό μας– όχι ως φραγμούς, αλλά ως εύθραυστα πεδία διαπραγμάτευσης της ακεραιότητάς μας.
Το ειδικό βραβείο Κριτικής Επιτροπής για καλύτερη Σκηνοθεσία – Χάλκινος Αλέξανδρος απονεμήθηκε στον σκηνοθέτη Πουτσιπόνγκ Αρουνπένγκ για την ταινία «Διαβολόψαρο» (Ταϊλάνδη, Γαλλία, Κίνα), στην υπόθεση της οποίας ένας ψαράς που ζει έξω από ένα παραθαλάσσιο χωριό στη νότια Ταϊλάνδη, κοντά στα σύνορα με τη Μιανμάρ, βρίσκει μια ημέρα στο δάσος αναίσθητο έναν τραυματία. Ο ξένος μένει αμίλητος, αλλά δέχεται με ευγνωμοσύνη τη φροντίδα του σωτήρα του, με τον οποίο τελικά γίνονται φίλοι. Ώσπου έρχεται μια μέρα, που ο ψαράς εξαφανίζεται στη σκοτεινή θάλασσα και ο ξένος παίρνει τη θέση του – το σπίτι του, τη δουλειά του, την πρώην γυναίκα του… Μια μινιμαλιστική παραβολή για την πολιτική της φιλοξενίας, όπου δόσεις μαγικού ρεαλισμού μάς βυθίζουν στα σκοτεινά νερά της ανθρώπινης φύσης και του ρευστού σύμπαντος που αποκαλούμε κοινωνία.
Το βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας απέσπασε ο Γιάκομπ Σιντεργκρέν για την ερμηνεία του στην ταινία «Ο ένοχος» (Den skyldige), του Γκούσταφ Μέλερ (Δανία), ενώ το βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας απονεμήθηκε εξ ημισείας στην Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου για την ερμηνεία της στην ταινία «Η δουλειά της» του Νίκου Labôt (Ελλάδα, Γαλλία, Σερβία) και στην Ένε Σουάρτς για την ερμηνεία της στην ταινία «Όλα καλά» της Εύα Τρόμπις (Γερμανία).
Την Κριτική Επιτροπή για το Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα του 59ου ΦΚΘ αποτέλεσαν οι: Σάντρα ντεν Χάμερ -διευθύντρια του EYE Filmmuseum (Ολλανδία), Ράντου Ζούντε -σκηνοθέτης (Ρουμανία), Φατεμέ Μοταμέντ-Αριά (Σιμίν Μοταμέντ) -ηθοποιός (Ιράν), Αλφόνσο ντε Βιλαγιόνγκα -συνθέτης (Ισπανία), Συραγώ Τσιάρα -διευθύντρια του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (Ελλάδα).
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
