Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι συχνά βρίσκονται σε αδιέξοδο σε ό,τι αφορά τη λήψη αποφάσεων, είτε αυτές έχουν να κάνουν με μικρά, καθημερινά ζητήματα -όπως η επιλογή φαγητού ή… ταινίας- είτε αφορούν πιο μεγάλα θέματα, όπως η καριέρα και η οικογένεια.
Για όσους χρειάζονται τουλάχιστον 20 λεπτά πάνω από το μενού σε ένα εστιατόριο ή περνούν μήνες αγωνίας, ζυγίζοντας ξανά και ξανά τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα πριν κάνουν μια μεγάλη αγορά ή αλλάξουν δουλειά, υπάρχουν τρία χρήσιμα εργαλεία που ενδεχομένως θα μπορούσαν να τους χαρίσουν περισσότερη αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα, σύμφωνα με το fastcompany.com.
1. Το τεστ της προσδοκώμενης ευτυχίας
Τρώτε σε ένα εστιατόριο και ανησυχείτε για το τι να παραγγείλετε. Τελικά καταλαβαίνετε τι θέλετε, κάνετε την παραγγελία σας και έρχεται το πιάτο σας. Ίσως το φαγητό να είναι υπέροχο. Ίσως να είναι απλώς εντάξει. Ίσως να μην είναι πολύ καλό. Ίσως να μην σας αρέσει καθόλου.
Ανεξάρτητα από το αν το φαγητό είναι καλό ή κακό, είναι απίθανο να έχει σημαντική επίδραση στην προσδοκώμενη ευτυχία μακροπρόθεσμα. Το ίδιο ισχύει και για την επιλογή μιας ταινία ή ενός ρούχου, καθώς πρόκειται για τύπους αποφάσεων με χαμηλό αντίκτυπο. Το τεστ της ευτυχίας, λοιπόν, είναι ένας τρόπος για να μάθετε εάν αποφασίζετε για κάτι με χαμηλό αντίκτυπο.
Αν διαπιστώσετε ότι τα πιθανά κέρδη ή απώλειες (ως προς την ευτυχία) είναι μικρά, αυτό σημαίνει ότι η απόφαση έχει χαμηλό αντίκτυπο και μπορείτε να προχωρήσετε γρήγορα. Ο χρόνος που κερδίζετε μπορεί να επενδυθεί για τη λήψη άλλων αποφάσεων.
2. Το τεστ της μοναδικής επιλογής
Ο Barry Schwartz έχει επισημάνει ότι, όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των διαθέσιμων επιλογών, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα πολλές επιλογές –και όχι μόνο μία- να φαίνονται αρκετά καλές. Όσο περισσότερες επιλογές φαίνονται αρκετά καλές, όμως, τόσο περισσότερο χρόνο αφιερώνετε στην «παράλυση της ανάλυσης». Αυτό είναι το παράδοξο: περισσότερες καλές επιλογές, περισσότερο άγχος.
Αν το δίλημμα είναι μεταξύ διακοπών στο Παρίσι ή σε ένα… εργοστάσιο, η επιλογή είναι εύκολη για τους περισσότερους. Αλλά αν οι επιλογές είναι διακοπές στο Παρίσι ή τη Ρώμη ή το Άμστερνταμ ή τη Σαντορίνη ή το Μάτσου Πίτσου; Πολλοί ενδεχομένως να έρθουν σε αδιέξοδο.
Ένα χρήσιμο εργαλείο που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε είναι το τεστ της μοναδικής επιλογής. Για κάθε επιλογή, αναρωτηθείτε: «Εάν αυτή ήταν η μόνη επιλογή που είχα, θα ήμουν ευχαριστημένος με αυτή;». Εάν ήσασταν ευτυχείς στην περίπτωση που το Παρίσι ήταν η μόνη επιλογή σας, αλλά παράλληλα ήσασταν ευτυχείς αν η Ρώμη ήταν επίσης η μόνη σας επιλογή, αυτό μαρτυρά ότι, αν απλώς ρίξετε ένα νόμισμα, θα είστε ευχαριστημένοι με όποιο τρόπο κι αν προσγειωθεί το νόμισμα.
3. Ποιο είναι το κόστος της παραίτησης από τη λήψη αποφάσεων;
Το κόστος κάθε επιλογής υπολογίζεται από τα θετικά που μπορεί να είχαν προκύψει αν είχατε αποφασίσει διαφορετικά. Θα μπορούσατε να παραγγείλετε ένα διαφορετικό πιάτο, το οποίο ενδέχεται να ήταν υπέροχο, και ίσως, εάν είχατε περισσότερο χρόνο να αποφασίσετε, δεν θα έχετε πάρει «λάθος» απόφαση. Αυτό ισχύει επίσης όταν δεν σας αρέσει η ταινία που επιλέξατε, ή η δουλειά που διαλέξατε ή το σπίτι που αγοράσατε.
Το κόστος της επιλογής είναι από τα στοιχεία που επιβραδύνουν τις αποφάσεις. Η «παραίτηση» είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να μειώσετε αυτό το κόστος, βοηθώντας σας να ξεπεράσετε το αδιέξοδο.
Μια σωστή διαδικασία λήψης αποφάσεων περιλαμβάνει την ερώτηση: «Αν κάνω αυτήν την επιλογή, ποιο είναι το κόστος της παραίτησης;». Όσο χαμηλότερο είναι το κόστος, τόσο πιο γρήγορα μπορείτε να αποφασίσετε, γιατί αυτό σημαίνει ότι είναι πιο εύκολο να επιστρέψετε στο μηδέν και να εξετάσετε επιλογές που είχατε προσπεράσει ή που δεν είχατε εξετάσει προηγουμένως.
Απαιτείται λιγότερος χρόνος για να αποφασίσει κανείς να αλλάξει γειτονιά, σε σύγκριση με το να αλλάξει χώρα. Ωστόσο, είναι στη φύση του ανθρώπου να «βλέπει» μια απόφαση ως μόνιμη, ειδικά εάν έχει υψηλό αντίκτυπο. Τελικά, όμως, αν εξετάσει κανείς τις αποφάσεις που έχει λάβει στο παρελθόν, θα διαπιστώσει ότι υπάρχει και η επιλογή της αλλαγής. Ανεξάρτητα από τις απαντήσεις σας, το κόστος της «παραίτησης» είναι πολλές φορές χαμηλότερο από ό, τι νομίζει κανείς.
Με πληροφορίες από fastcompany.com
