Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Η γεύση ενός τροφίμου δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως έργο και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να προστατεύεται από την κοινοτική οδηγία για τα δικαιώματα του δημιουργού, αποφάνθηκε το Ευρωπαϊκό Δικαστηρίο απαντώντας σε προδικαστικό ερώτημα ολλανδικού δικαστηρίου.
Πρόκειται για την πρώτη φορά που το Δικαστήριο της Ε.Ε. καλείται να γνωμοδοτήσει σε ένα θέμα που ξεφεύγει από τα πλαίσια της κλασικής διανοητικής ιδιοκτησίας και τον αντικειμενικό παράγοντα και εισέρχεται στον υποκειμενικό, όπου η τεχνολογία και η επιστήμη δεν έχουν προς το παρόν απαντήσεις.
Η όλη υπόθεση απασχολεί την ολλανδική δικαιοσύνη και αφορούσε το Heksenkaas, που είναι ένα τυρί για επάλειψη με κρέμα γάλακτος και αρωματικά χόρτα, το οποίο δημιουργήθηκε το 2007 από Ολλανδό έμπορο λαχανικών και νωπών προϊόντων.
Σήμερα, τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας επί του προϊόντος αυτού ανήκουν στη Levola, εταιρεία ολλανδικού δικαίου, προς την οποία μεταβιβάστηκαν από τον εν λόγω έμπορο.
Από το 2014, η Smilde, εταιρεία ολλανδικού δικαίου, παρασκευάζει ένα προϊόν με την ονομασία Witte Wievenkaas για αλυσίδα υπεραγορών της Ολλανδίας.
Θεωρώντας ότι η παραγωγή και η πώληση του προϊόντος αυτού προσέβαλαν τα δικαιώματα του δημιουργού επί της γεύσης του Heksenkaas, η Levola ζήτησε από τα ολλανδικά δικαστήρια να υποχρεώσουν τη Smilde να παύσει, μεταξύ άλλων, την παραγωγή και την πώληση του προϊόντος αυτού. Η Levola ισχυρίζεται, αφενός, ότι η γεύση του Heksenkaas αποτελεί έργο που προστατεύεται βάσει του δικαιώματος του δημιουργού και, αφετέρου, ότι η γεύση του Witte Wievenkaas αποτελεί αναπαραγωγή του έργου αυτού.
Το εφετείο της περιοχής Arnhem-Leuvarde, το οποίο επιλήφθηκε της υπόθεσης αυτής υπέβαλε προδικαστικό ερώτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ζητώντας να πληροφορηθεί εάν η γεύση ενός τροφίμου μπορεί να προστατεύεται βάσει της οδηγίας για το δικαίωμα του δημιουργού.
Στη χθεσινή του απόφαση-γνωμοδότηση το Δικαστήριο της Ε.Ε. υπογραμμίζει ότι, για να προστατεύεται η γεύση ενός τροφίμου βάσει του δικαιώματος του δημιουργού σύμφωνα με την οδηγία, πρέπει η γεύση αυτή να μπορεί να χαρακτηριστεί ως «έργο», κατά την έννοια της ίδιας οδηγίας. Ο χαρακτηρισμός αυτός προϋποθέτει, κατ’ αρχάς, ότι το συγκεκριμένο αντικείμενο αποτελεί πρωτότυπη πνευματική δημιουργία. Απαιτείται, στη συνέχεια, «έκφραση» της εν λόγω πρωτότυπης πνευματικής δημιουργίας.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη Συμφωνία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στον Τομέα του Εμπορίου, η οποία συνήφθη στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) και στην οποία προσχώρησε η Ε.Ε., και με τη Συνθήκη του Παγκόσμιου Οργανισμού Διανοητικής Ιδιοκτησίας (ΠΟΔΙ), στην οποία επίσης η Ένωση είναι συμβαλλόμενο μέρος, αντικείμενο της προστασίας βάσει του δικαιώματος του δημιουργού είναι οι μορφές έκφρασης και όχι οι ιδέες, οι διαδικασίες, οι μέθοδοι λειτουργίας ή οι μαθηματικές έννοιες αυτές καθαυτές.
Επομένως, η έννοια του «έργου» που διαλαμβάνεται στην οδηγία συνεπάγεται κατ’ ανάγκη έκφραση του αντικειμένου που προστατεύεται βάσει του δικαιώματος του δημιουργού η οποία να το προσδιορίζει με επαρκή ακρίβεια και αντικειμενικότητα, αναφέρει η απόφαση.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι δεν υφίσταται δυνατότητα ακριβούς και αντικειμενικού προσδιορισμού όσον αφορά τη γεύση τροφίμου. Επ’ αυτού, διευκρινίζει ότι, σε αντίθεση, παραδείγματος χάριν, με ένα λογοτεχνικό, εικαστικό, κινηματογραφικό ή μουσικό έργο, που αποτελεί ακριβή και αντικειμενική μορφή έκφρασης, ο προσδιορισμός της γεύσης τροφίμου στηρίζεται κατά βάση στις γευστικές αισθήσεις και εμπειρίες που είναι υποκειμενικές και μεταβλητές. Πράγματι, οι αισθήσεις αυτές εξαρτώνται, μεταξύ άλλων, από παράγοντες που σχετίζονται με το πρόσωπο που δοκιμάζει το συγκεκριμένο προϊόν, όπως η ηλικία του, οι διατροφικές προτιμήσεις του και οι καταναλωτικές του συνήθειες, καθώς και με το περιβάλλον ή το πλαίσιο στο οποίο δοκιμάζεται το προϊόν αυτό.
Περαιτέρω, ακριβής και αντικειμενικός προσδιορισμός της γεύσης τροφίμου, που να παρέχει τη δυνατότητα διάκρισης της γεύσης αυτής από τη γεύση άλλων προϊόντων του ίδιου είδους, δεν είναι δυνατός με τεχνικά μέσα στο παρόν στάδιο της επιστημονικής εξέλιξης.
Υπό τις συνθήκες αυτές, το Δικαστήριο καταλήγει ότι η γεύση τροφίμου δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «έργο» και, ως εκ τούτου, δεν μπορεί να προστατεύεται βάσει του δικαιώματος του δημιουργού σύμφωνα με την οδηγία.
Η χθεσινή απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δημιουργεί νομολογία για ανάλογες υποθέσεις στο μέλλον.
