Τα Artemis Accords (Συμφωνίες Άρτεμις) έδωσε στη δημοσιότητα την Παρασκευή η NASA, θέτοντας τις βάσεις για έναν διεθνή διάλογο σχετικά με τις βασικές αρχές που θα διέπουν τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι θα διαβιούν και θα εργάζονται στη Σελήνη.
Μεταξύ άλλων, οι συμφωνίες επιδιώκουν τη δημιουργία «ασφαλών ζωνών» γύρω από σεληνιακές βάσεις για να αποφεύγεται αυτό που η NASA χαρακτηρίζει ως «επιβλαβείς παρεμβολές» από άλλες χώρες ή εταιρείες που δραστηριοποιούνται κοντά. Επίσης, θα επέτρεπαν σε εταιρίες να έχουν την ιδιοκτησία των σεληνιακών πόρων που εξορύσσουν- κάτι βασικό για να μπορεί η NASA και αυτοί που εργάζονται για αυτήν να μετατρέπουν το νερό από τους πάγους στη Σελήνη σε καύσιμα για πυραύλους ή να εξορύσσουν σεληνιακά ορυκτά για την κατασκευή εγκαταστάσεων.
Στόχος των ΗΠΑ είναι να προσελκύσουν συμμάχους στο σχέδιο αυτό, για την εγκατάσταση μακροπρόθεσμης παρουσίας στη Σελήνη στο πλαίσιο του προγράμματος «Άρτεμις».
«Αυτό που κάνουμε είναι να θέτουμε σε εφαρμογή τη Συνθήκη για το Εξωατμοσφαιρικό Διάστημα με τις Συμφωνίες Άρτεμις» είπε στο Reuters ο επικεφαλής της NASA, Τζιμ Μπράιντενσταϊν, αναφερόμενος στη διεθνή συνθήκη του 1967 που δίνει έμφαση στο ότι το διάστημα θα έπρεπε να χρησιμοποιείται για ειρηνικούς και όχι για στρατιωτικούς σκοπούς.
Το πλαίσιο αυτό θα χρησιμοποιηθεί ως κίνητρο για χώρες ώστε να υιοθετήσουν τις αμερικανικές νόρμες συμπεριφοράς στο διάστημα, πρόσθεσε. Επίσης, τα Artemis Accords επίσης προϋποθέτουν οι χώρες να υιοθετούν τα στάνταρ των Ηνωμένων Εθνών για τα σκουπίδια στο διάστημα, καθώς και τη συνθήκη για την Σύμβαση Καταγραφής (Registration Convention) που επιτάσσει οι χώρες να παρεχουν λεπτομέρειες για τις τροχιές των «διαστημικών αντικειμένων» τους.
Το Κογκρέσο των ΗΠΑ πέρασε νόμο το 2015 που επέτρεπε σε εταιρείες να έχουν ιδιοκτησία επί των πόρων που εξορύσσουν στο διάστημα, ωστόσο δεν υπάρχουν τέτοιοι νόμοι στη διεθνή κοινότητα. Οι συμφωνίες αυτές φαίνονται να ανοίγουν τον δρόμο για την εξόρυξη στη Σελήνη στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, προτρέποντας άλλες χώρες να θεσπίσουν παρόμοιους δικούς τους νόμους, που θα δεσμεύουν τις διαστημικές επιχειρήσεις του ιδιωτικού τους τομέα.
Νωρίτερα μέσα στον μήνα το Reuters είχε μεταδώσει πως η κυβέρνηση Τραμπ συνέτασσε τα Artemis Accords. Ο Ντμίτρι Ρογκόζιν, επικεφαλής της ρωσικής Roscosmos, επέκρινε την Ουάσινγκτον επειδή δεν συμπεριέλαβε τη Ρωσία στις αρχικές διαπραγματεύσεις, συγκρίνοντας την πολιτική αυτή με την αμερικανική εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή: «Η αρχή της εισβολής είναι η ίδια, είτε μιλάμε για τη Σελήνη είτε για το Ιράκ. Η δημιουργία μιας “συμμαχίας προθύμων” δρομολογείται» έγραψε ο Ρογκόζιν στο Twitter. «Από αυτό θα προκύψει μόνο Ιράκ ή Αφγανιστάν».
Εκπρόσωπος του κινεζικού ΥΠΕΞ ανέφερε στο Reuters πως η χώρα είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με όλες τις πλευρές στην εξερεύνηση της Σελήνης «για να συμβάλει περισσότερο στη δημιουργία μιας κοινότητας με κοινό μέλλον για την ανθρωπότητα».
Οι αρχές των Συμφωνιών Άρτεμις, όπως παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα της NASA, έχουν ως εξής:
Ειρηνικοί σκοποί: Όλες οι δραστηριότητες να έχουν ειρηνικό χαρακτήρα.
Διαφάνεια: Τα έθνη που συμμετέχουν στις συμφωνίες θα πρέπει να επιδεικνύουν διαφάνεια για τις πολιτικές και τα σχέδιά τους.
Διαλειτουργικότητα: Η διαλειτουργικότητα συστημάτων χαρακτηρίζεται ως κρίσιμης σημασίας για τη διασφάλιση της ασφαλούς εξερεύνησης του διαστήματος, και ζητείται από τις χώρες- μέλη να υιοθετήσουν ανοιχτά διεθνή στάνταρ και να αναπτύξουν νέα εάν είναι απαραίτητο.
Βοήθεια σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης: Η παροχή βοήθειας σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης χαρακτηρίζεται ως ακρογωνιαίος λίθος οποιουδήποτε υπεύθυνου πολιτικού διαστημικού προγράμματος. Στο πλαίσιο των συμφωνιών οι χώρες που συμμετέχουν δεσμεύονται να προβαίνουν σε όλες τις λογικές ενέργειες για την παροχή βοήθειας σε αστροναύτες που τη χρειάζονται.
Καταγραφή διαστημικών αντικειμένων: Με σκοπό τη δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος στο διάστημα.
Δημοσιοποίηση επιστημονικών δεδομένων: Οι συνεργάτες θα συμφωνούν στη δημοσιοποίηση επιστημονικών δεδομένων έτσι ώστε ολόκληρος ο κόσμος να επωφελείται.
Προστασία κληρονομιάς: Για την προστασία ιστορικών χώρων και αντικειμένων, όπως και στη Γη.
Διαστημικοί πόροι: Η δυνατότητα εξόρυξης και χρήσης πόρων στη Σελήνη, τον Άρη και σε αστεροειδείς χαρακτηρίζεται ως κρίσιμης σημασίας για την υποστήριξη της εξερεύνησης του διαστήματος, και σκοπός των συμφωνιών είναι να ενισχυθεί αυτό.
Αποφυγή συγκρούσεων σε δραστηριότητες: «Η αποφυγή των επιβλαβών παρεμβολών είναι σημαντική αρχή της Συνθήκης για το Εξωατμοσφαιρικό Διάστημα, που εφαρμόζεται από τις Συμφωνίες Άρτεμις. Ειδικότερα, μέσω των Συμφωνιών, η NASA και τα συνεργαζόμενα έθνη θα παρέχουν δημόσια πληροφορίες σχετικά με τη θέση και τη γενική φύση των επιχειρήσεων, που θα ενημερώνουν για την έκταση και τον χαρακτήρα των “Ζωνών Ασφαλείας”. Η ενημέρωση και ο συντονισμός μεταξύ των εθνών- εταίρων για τον σεβασμό αυτών των ζωνών ασφαλείας θα αποτρέπει τις επιβλαβείς παρεμβολές» σημειώνεται σχετικά.
Απομάκρυνση σκουπιδιών σε τροχιά και διαστημοπλοίων: Οι χώρες που θα υπογράψουν τις συμφωνίες θα συμφωνήσουν να ενεργούν τηρώντας τις αρχές που ορίζονται από τις σχετικές οδηγίες και συνθήκες του ΟΗΕ, ενώ επίσης θα συνεργαστούν για την αντιμετώπιση και τον μετριασμό του προβλήματος των διαστημικών σκουπιδιών σε τροχιά, καθώς και την ασφαλή απομάκρυνση διαστημοπλοίων στο τέλος των αποστολών τους.
