Εκπαίδευση και αποδοχές: Οι διαφορές σε Ελλάδα, Ε.Ε. και ΗΠΑ

Του Στράτου Στρατηγάκη 
Μαθηματικού – Ερευνητή
[email protected],
www.stadiodromia.gr

Πόσα παραπάνω χρήματα κερδίζει ένας πτυχιούχος Πανεπιστημίου από έναν απόφοιτο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, έναν απόφοιτο Γυμνασίου δηλαδή και πόσα περισσότερα χρήματα από έναν απόφοιτο Λυκείου;

Ο ΟΟΣΑ μελετά το θέμα διότι υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα και οι μισθολογικές διαφορές αποτελούν ένα κρίσιμο μέγεθος στη διαμόρφωση των κοινωνικών ανισοτήτων που όσο αυξάνουν τόσο μεγαλώνουν τα κοινωνικά προβλήματα και η βία. Στην έρευνα του ΟΟΣΑ έχει προσαρμοστεί ο μέσος μισθός του αποφοίτου Λυκείου κάθε χώρας στο 100, ώστε να μπορούμε να δούμε εύκολα τη μισθολογική διαφορά ανά βαθμίδα και ανά χώρα. Όταν, λοιπόν δούμε στο μισθό του αποφοίτου Πανεπιστημίου την τιμή 132, αυτό σημαίνει ότι ο μισθός του είναι 32% μεγαλύτερος από το μισθό του αποφοίτου Λυκείου. Στη μελέτη του ΟΟΣΑ λαμβάνονται υπόψη οι εργαζόμενοι 25-64 ετών πλήρους απασχόλησης.

Οι μισθολογικές διαφορές από χώρα σε χώρα, που διαπιστώνουμε στον πίνακα είναι αρκετά μεγάλες και αντανακλούν και στην οργάνωση της κοινωνίας κάθε χώρας. Οι μικρότερες μισθολογικές διαφορές μεταξύ αποφοίτων Λυκείου και πτυχιούχων ΑΕΙ παρατηρούνται στην Αυστρία, τη Νορβηγία, τη Δανία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία. Σ’ αυτές τις χώρες η μισθολογική διαφορά των πτυχιούχων ΑΕΙ από τους αποφοίτους Λυκείου είναι μικρότερη του 20%. Οι Δανοί δηλώνουν ευτυχισμένοι σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους κατοίκους οποιασδήποτε άλλης χώρας. Ανάλογα είναι τα πράγματα και στις υπόλοιπες σκανδιναβικές χώρες και μισθολογικά και στο ποσοστό των ανθρώπων που δηλώνουν ευτυχισμένοι. Βέβαια το πρόβλημα με το αλκοόλ είναι πολύ έντονο σ’ αυτές τις χώρες, αλλά ίσως έχει να κάνει με το κρύο και την έλλειψη ηλιοφάνειας. Πάντως σε όλες τις έρευνες δηλώνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά ευτυχισμένων ανθρώπων αυτοί που έχουν τη μικρότερη μισθολογική διαφορά.

Η πολύ μικρή μισθολογική διαφορά αποτελεί ένα αντικίνητρο για να σπουδάσει κάποιος. Είναι δύσκολο να επενδύσει κάποιος σε σπουδές όταν δεν περιμένει σημαντικά οικονομικά οφέλη. Προφανώς δεν θα το κάνει αν υπάρχουν ακριβά δίδακτρα, αφού δεν υπάρχει περίπτωση να πάρει πίσω τα λεφτά που θα δαπανήσει σε δίδακτρα. Για να είναι μικρές οι μισθολογικές διαφορές απαραίτητη προϋπόθεση είναι, λοιπόν, οι δωρεάν σπουδές και αντίστροφα: Αν υπάρχει υψηλό κόστος σπουδών, με ακριβά δίδακτρα, δεν μπορεί να υπάρχει μικρή μισθολογική διαφορά.

Στον αντίποδα οι χώρες με τη μεγαλύτερη μισθολογική διαφορά είναι η Λιθουανία, η Γερμανία και οι ΗΠΑ. Η διαφορά εδώ είναι λίγο μεγαλύτερη από 60% επιπλέον του μισθού του αποφοίτου Λυκείου. Η Γερμανία παρουσιάζει μεγάλη έλλειψη πτυχιούχων και εισάγει γιατρούς και μηχανικούς από άλλες χώρες. Η μεγάλη έλλειψη καθορίζει και τους υψηλούς μισθούς. Πιστεύω ότι η έλλειψη επιστημόνων γενικότερα στη Γερμανία έχει να κάνει με το εκπαιδευτικό της σύστημα, που δεν έχει προσαρμοστεί στη νέα εποχή, που απαιτεί περισσότερους πτυχιούχους, περισσότερα λευκά κολάρα σε σχέση με τα μπλε κολάρα. Σε άλλη έρευνα του ΟΟΣΑ φαίνεται ότι η Γερμανία παράγει πολύ μικρό αριθμό πτυχιούχων και βρίσκεται μακριά από το στόχο του 40% που έχει θέσει η Ε.Ε.. Αναμενόμενο είναι, λοιπόν, να είναι υψηλοί οι μισθοί, λόγω της έλλειψης πτυχιούχων.

Στις ΗΠΑ τα δίδακτρα στα Πανεπιστήμια είναι πάρα πολύ υψηλά. Οι σπουδές αποτελούν σοβαρή οικονομική επένδυση. Τα δάνεια για σπουδές κυριαρχούν με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί πρόβλημα στην αμερικάνικη οικονομία με τα τεράστια ποσά που αποτελούν τα ανεξόφλητα δάνεια σπουδών, που προσεγγίζουν το 1,7 τρισ. δολάρια. Όταν κάποιος έχει δανειστεί για να σπουδάσει πρέπει να ξεπληρώσει το δάνειό του. Αν δεν έχει υψηλό μισθό δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεπληρώσει το δάνειό του, ούτε έχει νόημα να σπουδάσει, να υποβληθεί, δηλαδή, στα τεράστια έξοδα που απαιτούνται για τις σπουδές. Έτσι, λοιπόν, είναι αναμενόμενη η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις αποδοχές του πτυχιούχου από τον απόφοιτο Λυκείου που είναι 63% μεγαλύτερες. Η διαφορά αποδοχών από τον απόφοιτο Γυμνασίου είναι 119,59%, η μεγαλύτερη από όλες τις χώρες. Η μεγαλύτερη διαφορά παγκοσμίως από το μισθό του αποφοίτου λυκείου είναι και στους κατόχους μεταπτυχιακού με αποδοχές 219. Αν στη διαφορά αποδοχών συνυπολογίσουμε τις φυλετικές διακρίσεις και τη νοοτροπία του φαρ ουέστ που παραμένει κυρίαρχη ίσως κατανοήσουμε τις, σχεδόν καθημερινές, δολοφονίες αθώων.

Ο μέσος όρος της Ε.Ε. για τις αποδοχές των πτυχιούχων είναι 136 και των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 144. Η Ελλάδα βρίσκεται κοντά στο μέσο όρο της Ε.Ε. με τον μισθό του πτυχιούχου να είναι 132, λίγο χαμηλότερα από το μέσο όρο. Ο μισθός του αποφοίτου Γυμνασίου είναι στην Ε.Ε. 86, στον ΟΟΣΑ 83 και στην Ελλάδα 81.

Η προσδοκία για καλύτερες απολαβές αλλά και η δίψα των οικογενειών να πάρουν τα παιδιά τους ένα πτυχίο δημιούργησε την τάση να θέλουν σχεδόν όλοι να πάνε στο Πανεπιστήμιο. Αν προσμετρήσουμε και το γεγονός ότι πριν 40 χρόνια (το 1981 συγκεκριμένα) επτά στους δέκα εργαζόμενους είχαν πάει από κάποιες τάξεις μέχρι το απολυτήριο Δημοτικού, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, καταλαβαίνουμε γιατί αυτή η δίψα για σπουδές είναι τόσο έντονη.

Φυσικά η έρευνα του ΟΟΣΑ κάνει αναγωγή με τις αποδοχές των αποφοίτων Λυκείου να βρίσκονται στο 100 και από αυτό υπολογίζονται οι αποδοχές των πτυχιούχων και των αποφοίτων Γυμνασίου. Δεν απεικονίζεται στην έρευνα, δηλαδή, το ύψος των μισθών, που όλοι πια λένε ότι στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλοί συνολικά, ανεξάρτητα του εκπαιδευτικού επιπέδου.