Διαβεβαιώσεις ότι η Συνθήκη της Λωζάνης δεν είναι δυνατόν να αναθεωρηθεί έδωσε χθες ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, στην εκδήλωση «Συνθήκη της Λωζάνης, 100 χρόνια μετά» που συνδιοργάνωσαν η Εύξεινος Λέσχη Αθηνών και η Περιφέρεια Αττικής, παρουσία του προέδρου της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών, Δημήτρη Μελισσανίδη.
H εκδήλωση οργανώθηκε στον αύλειο χώρο της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών, δίπλα στον Κεραμεικό, και με φόντο την Ακρόπολη.
Καλωσορίζοντας προσκεκλημένους και κοινό, ο πρόεδρος της Ευξείνου Λέσχης Αθηνών Δημήτρης Μελισσανίδης σημείωσε ότι η Συνθήκη της Λωζάνης αποτελεί θεμέλιο λίθο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Επίσης, ευχαρίστησε τον Γιώργο Πατούλη, καθώς η Περιφέρεια Αττικής και ο ίδιος έθεσαν υπό την αιγίδα τους την εκδήλωση.
Πρ. Παυλόπουλος: Η Συνθήκη της Λωζάνης ισχύει και θα ισχύει στο ακέραιο
«Η Συνθήκη της Λωζάνης ισχύει και θα ισχύει στο ακέραιο, δοθέντος ότι από την ίδια της τη θεσμική φύση και υπόσταση δεν είναι δυνατό νομικώς να αναθεωρηθεί» είπε ο κ. Παυλόπουλος και στηλίτευσε τις απόπειρες της Άγκυρας να την αναθεωρήσει. Μάλιστα, καταλόγισε «θράσος» στην Τουρκία, η οποία από τη μία πλευρά μιλά για «μη σεβασμό» της Συνθήκης της Λωζάνης από την Ελλάδα και από την άλλη επιδιώκει κατά πάγια τακτική την αναθεώρησή της. «Γίνεται προσπάθεια υποδόριας αναθεώρησης, αλλά η Συνθήκη δεν αναθεωρείται» ανέφερε στο ίδιο πνεύμα κ. Παυλόπουλος.
«Η Συνθήκη από τη νομική και θεσμική της φύση δεν αναθεωρείται και είναι κάτι το οποίο το τόνισα όταν είχε έρθει το 2017 σε επίσημη επίσκεψη ο Ταγίπ Ερντογάν -κάποιοι τότε, έτσι τους βόλευε, ασχολήθηκαν με το πώς κάθισε και όχι με αυτά που του έλεγα εγώ, ότι δεν αναθεωρείται η Συνθήκη της Λωζάνης» συμπλήρωσε απαντώντας στο ερώτημα του συντονιστή της εκδήλωσης Δημήτρη Καμπουράκη για το «εάν οι Συνθήκες ξεπερνιούνται ή εάν αντέχουν στο χρόνο».
Ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας χαρακτήρισε, πάντως, φυσικό η Ελλάδα να συζητά με την Τουρκία, αλλά προειδοποίησε πως «θα πρέπει να ξέρουμε τα όρια και τι επιδιώκουν».
Ακόμη επισήμανε πως η επίδειξη προκλητικότητας από την πλευρά της Τουρκίας «προσβάλλει το ευρωπαϊκό αλλά και το διεθνές δίκαιο» και υπογράμμισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και η διεθνής κοινότητα «δεν επιτρέπεται να παραμείνουν απαθείς».
Ο ρόλος της Ε.Ε.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χρέος ν’ αντιληφθεί, ότι η ωμή παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάνης -και του Διεθνούς Δικαίου εν γένει- αφορά Έλληνες αλλά και, ταυτοχρόνως, Ευρωπαίους πολίτες. Αν σε αυτά προστεθεί και το ότι η Τουρκία κατέχει, επί 50 σχεδόν χρόνια, το ένα τρίτο του εδάφους της Μαρτυρικής Κύπρου -ήτοι του εδάφους πλήρους κράτους-μέλους της διεθνούς κοινότητας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης-, επίσης κατά προκλητική παράβαση κάθε έννοιας του Διεθνούς Δικαίου, γίνεται αυτονοήτως αντιληπτό γιατί ιδίως η Ευρωπαϊκή Ένωση, αφήνοντας την παθητική ως τώρα στάση της, πρέπει να προχωρήσει αμέσως στην επιβολή αυστηρών κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας» ανέφερε και πρόσθεσε: «Στη διαδρομή των 100 και πλέον χρόνων από την ενσωμάτωσή της στον Εθνικό μας Κορμό, η Ελληνική -και Ευρωπαϊκή πλέον- Θράκη εξελίσσεται ως το πεδίο εκείνο όπου η Τουρκία κάνει, δυστυχώς αδιαλείπτως, πραγματική “επίδειξη” της περιφρόνησής της προς το Διεθνές και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, αμφισβητώντας προκλητικώς την αλήθεια».
«Ακριβώς σε μια στιγμή, ελπίζω, ελπιδοφόρας επανέναρξης του διαλόγου Ελλάδας – Τουρκίας για τη μια και μοναδική διαφορά που υπάρχει, την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και βεβαίως της ΑΟΖ. Η Συνθήκη από τη νομική και θεσμική της φύση δεν αναθεωρείται και είναι κάτι το οποίο το τόνισα όταν είχε έρθει το 2017 σε επίσημη επίσκεψη ο Ταγίπ Ερντογάν -κάποιοι τότε, έτσι τους βόλευε, ασχολήθηκαν με το πώς κάθισε και όχι με αυτά που του έλεγα εγώ, ότι δεν αναθεωρείται η Συνθήκη της Λωζάνης», είπε ο ακαδημαϊκός και επίτιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κατά την αρχή της ομιλίας του, αναφερόμενος στη χρονική στιγμή που γίνεται η εκδήλωση -Σύνοδος Κορυφής του NATO στο Βίλνιους- και απαντώντας στο ερώτημα του συντονιστή της εκδήλωσης δημοσιογράφου Δημήτρη Καμπουράκη για το «εάν οι Συνθήκες ξεπερνιούνται ή εάν αντέχουν στο χρόνο».
Στον σύντομο χαιρετισμό του ο περιφερειάρχης Αττικής Γιώργος Πατούλης εξέφρασε την ικανοποίησή του για την έναρξη του ελληνοτουρκικού διαλόγου και τόνισε ότι θα βρίσκεται πάντα δίπλα στους Πόντιους και τους συλλόγους τους.
Χαιρετισμό απηύθυνε και ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Άδωνις Γεωργιάδης, ο οποίος σημείωσε ότι η Εύξεινος Λέσχη Αθηνών κατάφερε να «δημιουργήσει» το καλύτερο πάνελ για τη Συνθήκη της Λωζάνης.
«Η λαμπάδα της αλήθειας κάθε έθνους είναι η μνήμη», υπογράμμισε από το βήμα ο αντιπρόεδρος της Λέσχης Χάρης Πασβαντίδης.
Βενιζέλος: Πού είναι η διαφορά με την Τουρκία
Κατά την τοποθέτησή του, ο τέως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο ΑΠΘ Ευάγγελος Βενιζέλος, σημείωσε μεταξύ άλλων ότι «ζούμε μέσα στην Ιστορία και μέσα στον διεθνή συσχετισμό δυνάμεων», αναφέροντας ότι «η επέτειος των 100 χρόνων από τη Συνθήκη της Λωζάνης είναι η υπόμνηση ότι όσα ξεκίνησαν με την Ελληνική Επανάσταση δεν έχουν τελειώσει, ακόμη έχουμε εκκρεμότητες σε σχέση με τη συγκρότηση και τα σύνορα του ελληνικού κράτους σε σχέση με την Οθωμανική Αυτοκρατορία».
Όπως σημείωσε, η Συνθήκη της Λωζάνης είναι η συνθήκη της ήττας για την Ελλάδα και την Τουρκία, και η συνθήκη των κρατικών, κοινοτικών και εθνοτικών εξελίξεων, η συνθήκη των ταυτοτήτων. «Για την Τουρκία είναι η ήττα στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η ταυτοποίηση της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για την Ελλάδα είναι η βαριά ήττα στη Μικρά Ασία, η καταστροφή και η δραματική υποχώρηση σε σχέση με τη Συνθήκη των Σεβρών», σημείωσε.
Θέτοντας το ερώτημα αν η σημερινή Τουρκία αποδέχεται τη Συνθήκη της Λωζάνης επί της ουσίας, δηλαδή όταν στέλνει επίσημα έγγραφα στον ΟΗΕ, διπλωματικά και νομικά, απάντησε ότι το ζητούμενο είναι πώς την ερμηνεύει και τι νόημα προσδίδει στις προβλέψεις της. «Η Τουρκία όχι απλώς επικαλείται, αλλά υπερεπικαλείται τη Συνθήκη της Λωζάνης. Διατείνεται ότι βεβαίως ισχύει, και μάλιστα προσθέτει ότι ισχύει μόνο αυτή και όχι η Συνθήκη του Μοντρέ σε σχέση με το καθεστώς της Σαμοθράκης και της Λήμνου που είναι δύο κρίσιμα νησιά για το συσχετισμό των στρατιωτικών δυνάμεων», ανέφερε.
Το συγκεκριμένο κείμενο, όπως είπε, ρυθμίζει εδαφικά καθεστώτα και καθορίζει σύνορα, ως εκ τούτου είναι σεβαστό και αμετάκλητο, αλλά τα εδαφικά καθεστώτα δεν ορίζονται μόνο από πλευράς συνόρων αλλά και από πλευράς πρόσθετων προϋποθέσεων. «Άρα το επιχείρημά της είναι ότι “Ναι, οι τίτλοι κυριαρχίας των νησιών του βόρειου και κεντρικού Αιγαίου είναι στην Ελλάδα, αλλά υπό τον όρο της μερικής ή πλήρους αποστρατιωτικοποίησης”. Αυτό είναι το επιχείρημά της, ότι εφόσον όρος που δεν τηρείται είναι συνδεδεμένος με το εδαφικό καθεστώς, δεν ισχύει το εδαφικό καθεστώς» εξήγησε αναφορικά με την τουρκική επιχειρηματολογία.
Εμείς, σημείωσε, λέμε αντιθέτως ότι το συνοριακό και εδαφικό καθεστώς είναι οριστικό και αμετάκλητο και ότι ο όρος σχετικά με την αποστρατιωτικοποίηση δεν αποτελεί προϋπόθεση αναγνώρισης του εδαφικού καθεστώτος και της κυριαρχίας. «Εάν υπάρχουν προβλήματα σχετικά με τη μερική ή πλήρη αποστρατιωτικοποίηση να τα δούμε με βάση το διεθνές δίκαιο, αλλά πάντως σε καμία περίπτωση αυτό δεν αμφισβητεί την κυριαρχία», πρόσθεσε.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος υπογράμμισε ότι το επιχείρημα της Ελλάδας είναι ότι για τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη έχουμε το Μοντρέ –άρα δεν υπάρχει αποστρατιωτικοποίηση–, τα Δωδεκάνησα δεν αφορούν την Τουρκία καθώς η συνθήκη είναι με την Ιταλία, και για τη Χίο, τη Σάμο, τη Λέσβο και την Ικαρία έχουμε όχι δικαίωμα αυτοάμυνας κατά τη νομική ακριβολογία, αλλά δικαίωμα να λάβουμε αντίμετρα σε σχέση με τον υπερεξοπλισμό της ασιατικής ακτής που συνιστά απειλή, ιδίως μετά τα γεγονότα της Κύπρου.
«Αυτό όλο το πλέγμα βρίσκεται στο υπόβαθρο της διαφοράς που έχουμε με την Τουρκία, που είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ» τόνισε, υπογραμμίζοντας ότι μόλις το 2013 μπήκαν στο τραπέζι των συζητήσεων η έννοια της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης και η έννοια της Μεσογείου πέρα από τα στενά όρια του Αιγαίου, που είναι στην πραγματικότητα χώρος ελληνικών εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και συμφερόντων.
Αγγ. Συρίγος: Καθημερινότητα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις
Στο ίδιο μήκος κύματος με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ότι η Τουρκία κάνει σημαία την αποστρατιωτικοποίηση των ανατολικών νησιών του Αιγαίου επικαλούμενη τη Συνθήκη της Λωζάνης, κινήθηκε ο Άγγελος Συρίγος, βουλευτής της Ν.Δ., αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Κάνοντας μια ιστορική αναφορά σχετικά και το πώς διαμορφώθηκε η Συνθήκη, εξήγησε ότι μέχρι σήμερα επίκαιρα παραμένουν τα άρθρα που αφορούν το εδαφικό καθεστώς και τις μειονότητες. Σχετικά με το δεύτερο, είπε ότι η Λωζάνη έχει συμβολική σημασία, καθώς υπάρχουν πιο σύγχρονα κείμενα και όργανα στα οποία έχει περάσει η προστασία τους.
Στάθηκε όμως στο θέμα των συνόρων, λέγοντας ότι σε διεθνές επίπεδο μπορεί η Συνθήκη της Λωζάνης να μην χρησιμοποιείται, «είναι όμως καθημερινότητα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».
Όπως εξήγησε, η Τουρκία 73 χρόνια μετά την υπογραφή άρχισε να επικαλείται διατάξεις για να αμφισβητήσει την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο. «Αυτό έγινε σε δύο φάσεις: μετά τα Ίμια και πριν από δύο χρόνια με τρεις επιστολές στον ΟΗΕ στην οποία κατονομάζονται νησιά», σημείωσε. Στη συνέχεια υπογράμμισε ότι με βάση το διεθνές δίκαιο από την ώρα που χαράσσεται ένα σύνορο «αποκτά τη δική του ζωή».
Ευ. Χατζηβασιλείου: Πυλώνας και της διεθνούς φιλελεύθερης τάξης
Ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σημείωσε ότι η σκοτεινή πλευρά της Συνθήκης της Λωζάνης είναι η υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών, την οποία χαρακτήρισε «κακή στιγμή του διεθνούς συστήματος», ένας όρος που επιβλήθηκε από τη νικήτρια Τουρκία στην Ελλάδα.
Στη συνέχεια τόνισε ότι δεν είναι μια ελληνοτουρκική διευθέτηση, αλλά μια διαρρύθμιση όλης της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. «Εξακολουθεί να έχει, υπό την έννοια της προστασίας των μειονοτήτων και του εδαφικού καθεστώτος, ευρύτερους και ρόλους και σημασία στις παγκόσμιες υποθέσεις», δήλωσε.
Η εκτίμησή του είναι ότι τελευταία η Τουρκία συμπεριφέρεται με περίεργους τρόπους. Από τη μία ισχυρίζεται ότι σέβεται απολύτως τη Συνθήκη της Λωζάνης, αλλά από την άλλη οι ενέργειές της είναι ασύμβατες ως προς αυτή. «Ρεαλιστικά, τι αξία έχει η υπογραφή μιας συνθήκης, αν 100 χρόνια μετά ανακαλύπτουμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε τα σύνορα;» διερωτήθηκε, και εκτίμησε ότι η Άγκυρα αισθάνεται πως έχει ανοίξει δραματικά η ψαλίδα της ισχύος με την Ελλάδα, και γι’ αυτό μπορεί να προβάλει μια ευθέως αναθεωρητική πολιτική.
«Προσωπικά όμως πιστεύω ότι τα εθνικά συμφέροντα των δύο χωρών είναι συμβατά και πρέπει να είναι συμβατά» σημείωσε και τάχθηκε υπέρ του διμερούς διαλόγου, αλλά χωρίς ελληνική ανασφάλεια.
Και κατέληξε: «Η Ελλάδα υπερασπιζόμενη την έντιμη και λογική εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάνης δεν υπερασπίζεται μόνο τα δικά της συμφέροντα, αλλά και τον πυλώνα και της διεθνούς φιλελεύθερης τάξης στην περιοχή αυτή του κόσμου, επομένως ο ρόλος μας έχει ευρύτερες διαστάσεις για την ομαλή λειτουργία του διεθνούς συστήματος».
