Του Μιχάλη Ψύλου
Πάνω από 30.000 λομπίστες περιφέρονται στις Βρυξέλλες. Συνεδριάζουν ανεξέλεγκτα με μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και διάφορους αξιωματούχους, κεκλεισμένων των θυρών. Ο στόχος τους απλός: Να επηρεάσουν τους υπευθύνους στη λήψη των αποφάσεων. «Πρόκειται για έναν αδιαφανή κολοσσό, έναν τεχνοκρατικό μύλο, μια ζούγκλα θεσμών που είναι μακριά από τους πολίτες και έχει στόχο να ‘‘βελτιώνει” τις αποφάσεις με μη διαφανή τρόπο», γράφει η γερμανική Tagesspiegel .
Στο κλαμπ αυτό συναντάς επίσης , και πρώην Επιτρόπους , που παρά τις σχετικές απαγορεύσεις, βρίσκουν τρόπους να ξεπερνούν τα εμπόδια. Για παράδειγμα, ο Γερμανός πρώην Επίτροπος Ενέργειας ,Γκίντερ Ετινγκερ ,αλλά και ο πρώην Επίτροπος Αγροτικής Ανάπτυξης, ο Ιρλανδός Φιλ Χόγκαν. Ο Ετινγκερ μετά την αποχώρησή του από την Κομισιόν είχε δεχτεί περισσότερες από 12 νέες θέσεις εργασίας ,κάνοντας φυσικά lobbying στις Βρυξέλλες. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν , έδωσε μάλιστα ειδική άδεια στον συμπατριώτη της Ετινγκερ ,με την προϋπόθεση ότι δεν θα έκανε κάποια εργασία lobbying. «Μόνο που επτά από τους νέους εργοδότες του Ετινγκερ είναι στο επίσημο μητρώο Lobbying» της Ευρωπαϊκής Ενωσης, λέει ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πράσινων Ντάνιελ Φρόιντ.
Αλλά και ο Ιρλανδός, πρώην Επίτροπος Φιλ Χόγκαν ,προσελήφθη πρόσφατα στο δικηγορικό γραφείο DLA Piper,που δραστηριοποιείται παγκοσμίως και συμβουλεύει τους πελάτες της – κυρίως μεγάλες εταιρείες – σε θέματα εμπορικού δικαίου. Η Κομισιόν φάνηκε να αιφνιδιάζεται. «Δεν έχουμε ενημερωθεί και εξετάζουμε την υπόθεση», δήλωσε εκπρόσωπος της ΕΕ.
Από το 2011 , η Κομισιόν και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν δημιουργήσει από κοινού το λεγόμενο Μητρώο Διαφάνειας για να απαντήσει στις ανησυχίες των πολιτών σχετικά με την ανεξαρτησία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Πρόκειται για μια ηλεκτρονική δημόσια βάση δεδομένων που περιλαμβάνει περίπου 12.000 οργανισμούς lobbying, όχι μόνο τους «κλασικούς» εκπροσώπους εταιρεiών ,αλλά και έναν μεγάλο αριθμό μη κυβερνητικών οργανώσεων, ομάδων προβληματισμού και γραφείων περιφερειακών ενώσεων.
Στο Μητρώο , οι ομάδες ειδικών συμφερόντων προσδιορίζουν τους στόχους τους και τον προϋπολογισμό τους. Όπως λέει όμως η οργάνωση Democracy International , «η αδυναμία του μητρώου έγκειται στον μη δεσμευτικό χαρακτήρα του μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Το μεν Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χρησιμοποιεί το μητρώο σε καθαρά εθελοντική βάση , ενώ το Συμβούλιο των Επιτρόπων δεν το χρησιμοποιεί καθόλου» «Χωρίς υποχρεωτικό μητρώο λόμπι στην ΕΕ, οι οικονομικοί και εταιρικοί λομπίστες έχουν ανεξέλεγκτη πρόσβαση να επηρεάζουν τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων της ΕΕ» ,αναφέρει η Democracy International και αξιώνει αυστηρότερους κανόνες διαφάνειας . έτσι ώστε να μην τίθεται θέμα σχετικά με τα συμφέροντα που εκπροσωπούν πραγματικά οι εκπρόσωποι
Τα μυστικά sms της φον ντερ Λάιεν
Η γερμανική εφημερίδα TAZ γράφει μάλιστα ότι ακόμη και για την Πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν , υπάρχουν υποψίες για παράκαμψη των κανόνων ελέγχου. Σύμφωνα με την γερμανική εφημερίδα, μετά την εκλογή της το 2019 ως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής , η φον ντερ Λάιεν τάχθηκε υπέρ της συγκρότησης ενός οργάνου που θα μπορεί να παρακολουθεί τις παραβιάσεις των κανόνων διαφάνειας. Στη συνέχεια, όμως, το θέμα αυτό χάθηκε στα συρτάρια της ευρωπαικής γραφειοκρατίας. Στο μεταξύ, η ίδια η φον ντερ Λάιεν βρέθηκε εν μέσω διασταυρούμενων πυρών μπήκε στη γραμμή των πυρών. Η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια Εμιλι Ο` Ράιλι ,που επελέγη από το 2013 από το Ευρωκοινοβούλιο για να ελέγχει περιπτώσεις κακοδιαχείρισης στα θεσμικά όργανα της ΕΕ , ζήτησε πρόσφατα να δημοσιοποιηθούν κάποια sms ,που είχε στείλει η πρόεδρος της Κομισιόν στον επικεφαλής της φαρμακοβιομηχανίας Pfizer. Σύμφωνα με τους New York Times , τα sms αφορούσαν τη συμφωνία για την παράδοση των εμβολίων της Pfizer Biontech στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μόνο που η φον ντερ Λάιεν αρνείται να τα δώσει, με αποτέλεσμα η Εμιλι Ο Ράιλι να θέσει το ζήτημα στην Κομισιόν. Η Επιτροπή της ΕΕ πρέπει τώρα να αποκαλύψει εάν και πώς αποθηκεύει SMS η Πρόεδρος και αν είχε γνώση για τα μηνύματα αυτά που έστειλε στο αφεντικό της Pfizer. Το θέμα αναμένεται να απασχολήσει την Κομισιόν την επόμενη Τρίτη, αν και δεν πρόκειται να αποκαλυφθεί κάτι. Ένας εκπρόσωπος δήλωσε ότι η Επιτροπή δεν αποθηκεύει ηλεκτρονικά σύντομα μηνύματα, οπότε τίποτα δεν μπορεί να «δημοσιοποιηθεί»
Ανεξάρτητη Αρχή Διαφάνειας
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα προβλήματα σκοπεύει να δημιουργήσει μια ανεξάρτητη αρχή Δεοντολογίας και Διαφάνειας. Οι Χριστιανοδημοκράτες ευρωβουλευτές είχαν πάντως επιφυλάξεις , τονίζοντας ότι η επιτροπή αυτή για τη δεοντολογία, θα παίζει το ρόλο από κοινού «του αστυνομικού, του εισαγγελέα και του δικαστή», όπως είπε χαρακτηριστικά ο Γερμανός ευρωβουλευτής Ράινερ Βίλαντ. Ο Χριστιανοδημοκράτης ευρωβουλευτής κατάφερε να αναβάλει πολλές φορές τη ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τελικά η ομάδα του επέλεξε την αποχή.
Τώρα η μπάλα βρίσκεται στην Επιτροπή της ΕΕ, η οποία πρέπει να συμφωνήσει με το Κοινοβούλιο σχετικά με τις λεπτομέρειες για τη συγκρότηση της νέας Αρχής Δεοντολογίας. Ο ευρωβουλευτής Ντάνιελ Φρόιντ τονίζει ότι απαιτούνται αυστηρότεροι έλεγχοι όχι μόνο στην Επιτροπή, αλλά και στο Ευρωκοινοβούλιο. Μετά από δική του έρευνα ο Φρόιντ διαπίστωσε ότι υπάρχουν 123 εταιρείες lobbying που δεν είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο διαφάνειας. «Μια πραγματικά ενωμένη Ευρώπη», γράφει η Tagesspiegel,«είναι μια ζωντανή διαδικασία, που αναπτύσσεται συνεχώς – όχι όμως στα πίσω δωμάτια, αλλά μπροστά σε όλους μας και με την ενεργή υποστήριξη των Ευρωπαίων πολιτών».
