Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ.Χ. Παπανδρόπουλου
Δεν είναι λίγοι οι οικονομολόγοι που υποστηρίζουν ότι το εμπόριο είναι συντελεστής ειρήνης και άρα ως τέτοιο εξημερώνει τα ήθη. Αυτή η άποψη κυριαρχεί εδώ και πολλά χρόνια στον παγκόσμιο οικονομικό περίγυρο, πλην όμως εσχάτως την αμφισβητούν έγκυροι ιστορικοί και σοβαροί κοινωνιολόγοι.
Συγκεκριμένα, η πλευρά αυτή των αμφισβητιών υπογραμμίζει με έμφαση ότι στην ανθρώπινη ιστορία οι πόλεμοι για οικονομικούς λόγους υπήρξαν διαρκείς και χύθηκε άφθονο αίμα για το χρυσάφι, το βαμβάκι, τη ζάχαρη, τα μπαχαρικά και το πετρέλαιο.
Υπενθυμίζουν, επίσης, ότι ο περίφημος «Δρόμος του Μεταξιού» γεννήθηκε τον 2ο π.Χ. αιώνα, όταν οι Κινέζοι πήγαν να πολεμήσουν στο Ουζμπεκιστάν για να αρπάξουν κάποια περίφημα άλογα που θεωρούσαν ότι τους ήταν απαραίτητα.
Σήμερα, λοιπόν, στη βάση ιστορικών εμπειριών του παρελθόντος, ορισμένοι Ευρωπαίοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η πτώση του τείχους του Βερολίνου «οικονομοποίησε» τις γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις, με αποτέλεσμα αν ζούσε ένας διάσημος θεωρητικός του πολέμου, να έλεγε ότι «η οικονομία είναι ο πόλεμος με άλλα μέσα».
Επισημαίνεται δε ότι στον πόλεμο αυτό τεράστιος είναι ο ρόλος της απόκτησης «οικονομικών πληροφοριών», οι οποίες ως συνήθως σε κάποια φάση μεταφράζονται σε νέα προϊόντα.
Παράλληλα, όμως, η Τεχνητή Νοημοσύνη προσφέρει ένα πρωτόγνωρο πεδίο οικονομικής και πολιτικής δραστηριότητας στο οποίο ήδη δίνονται σκληρές μάχες κυριαρχίας. Με τους Κινέζους για την ώρα να διαδραματίζουν πρώτο ρόλο.
Στο βιβλίο του «Η παγκόσμια ιστορία του οικονομικού πολέμου» (εκδόσεις PERRIN 2016 στη Γαλλία) ο κοινωνιολόγος και ιστορικός Ali Laidi υπογραμμίζει χωρίς περιστροφές ότι, στη σύγχρονη εποχή, η έννοια και η πρακτική του οικονομικού πολέμου καθιερώθηκαν το 1915 και η καθιέρωση αυτή οφείλεται σε δύο Γάλλους αξιωματικούς.
Αυτοί πρώτοι διαπίστωσαν στην εποχή τους ότι οι γερμανικές υπηρεσίες πέρα από τις πολεμικές επιχειρήσεις έδιναν πολύ μεγάλη σημασία σε οικονομικές, εμπορικές και βιομηχανικές πληροφορίες.
Δεν είναι δε διόλου τυχαίο ότι, την ίδια εποχή, οι Βρετανοί δημιούργησαν το War Trade Intelligence Department. Τη βρετανική πρωτοβουλία, αφενός μεν την αντέγραψαν Αμερικανοί και Γερμανοί, αλλά μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, έγινε σοβαρό εργαλείο και για τους Γιαπωνέζους.
Οι τελευταίοι δημιούργησαν την Ιαπωνική Οργάνωση Εξωτερικού Εμπορίου, που ήταν δορυφόρος του περίφημου MITI, δηλαδή του υπουργείου Βιομηχανίας και Εμπορίου της Ιαπωνίας. Ένα υπουργείο εξάλλου που έδινε και δίνει τεράστιο βάρος στη λεγόμενη «βιομηχανική κατασκοπεία», η οποία σήμερα με την παρουσία της Κίνας στις παγκόσμιες αγορές έχει προσλάβει τεράστιες διαστάσεις και αποτελεί ως εκ τούτου σοβαρό κομμάτι της επιχειρηματικής δραστηριότητας, τόσο των δημοσίων όσο και των ιδιωτικών εταιρειών.
Από την άποψη αυτή, είναι γνωστή η διείσδυση των Κινέζων στην Αφρική αλλά και σε χώρες της Ευρώπης, όπου εταιρείες όπως η Huawei (τηλεπικοινωνίες) και η Lenovo (πληροφορική), πέρα από την κατάκτηση της αγοράς, φιλοδοξούν να κατακτήσουν και τον χώρο απόκτησης οικονομικών πληροφοριών, μέσω των οποίων θα ενισχύουν την ανταγωνιστικότητά τους.
Δεν προκαλεί καμία έκπληξη ότι ο επικεφαλής της κινεζικής Huawei ήταν στο παρελθόν και κορυφαίο ηγετικό στέλεχος των κινεζικών μυστικών υπηρεσιών.
Απέναντι λοιπόν σε αυτή την κινεζική διείσδυση, η οποία έχει και ξεκάθαρο πολιτικο-φιλοσοφικό περιεχόμενο, οι Αμερικανοί έχουν αντιδράσει εφαρμόζοντας μια σειρά ρυθμίσεων, που στηρίζονται σε κανόνες δικαίου και οι οποίες σε τελική ανάλυση μετατρέπουν το Δίκαιο σε οικονομικό όπλο.
Με τον τρόπο αυτόν, όχι μόνο βάζουν εμπόδια και φραγμούς στο ελεύθερο εμπόριο. Επίσης, μετά το 2001 οι αμερικανικές υπηρεσίες, επικαλούμενες αντιτρομοκρατικές πρωτοβουλίες, στην ουσία μπορούν να εμποδίζουν στο εσωτερικό των ΗΠΑ οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές μη αρεστές στην κεντρική κυβέρνηση. Αφήνουμε δε κατά μέρος τα απίθανα πρόστιμα που επιβάλλονται σε εταιρείες για διάφορους λόγους και για ψύλλου πήδημα.
Από την άλλη πλευρά, το FBI αλλά και άλλες αμερικανικές υπηρεσίες έχουν αποκτήσει τεράστια εμπειρία στα θέματα του οικονομικού πολέμου και με τον τρόπο αυτόν οι αμερικανικές επιχειρήσεις μπορούν και αυτές με τη σειρά τους να γίνονται πηγές πληροφοριών.
Καθημερινά έτσι σε παγκόσμιο πλέον επίπεδο κορυφώνονται άτυπες συγκρούσεις πολυεθνικών εταιρειών, κρατικών συμφερόντων και πολιτικών σκοπιμοτήτων, χωρίς η διεθνής κοινή γνώμη να πολυκαταλαβαίνει τι ακριβώς συμβαίνει.
Δυστυχώς, δε, όπως επισημαίνει ο Ali Laidi πάνω στα ζωτικά αυτά θέματα η Ευρώπη είναι διαιρεμένη και καθυστερημένη και μόλις τώρα κάποιοι ηγέτες της, όπως ο Γάλλος Εμανουέλ Μακρόν, συνειδητοποιούν ότι εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αντιδράσει σε φαινόμενα που έχουν πάρει ήδη μεγάλες διαστάσεις, κατά πάσα πιθανότητα θα είναι και ο μεγάλος χαμένος ενός αδήλωτου παγκοσμίου πολέμου.
