«Ο λόγος στους πολίτες». Αυτός θα μπορούσε να είναι ο τίτλος περιγραφής της εφαρμογής ferrywatchers, που έρχεται να καλύψει το κενό της συγκέντρωσης δεδομένων για τις υπηρεσίες που προσφέρει σήμερα ο κλάδος της ακτοπλοΐας.
Η εφαρμογή, η οποία λανσαρίστηκε τις τελευταίες ημέρες, αποτελεί «προϊόν» της σύμπραξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, του Ιόνιου Πανεπιστημίου και του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, υπό την «ομπρέλα» του προγράμματος ENIRISST+.
«Πρόκειται, στην ουσία, για ένα παρατηρητήριο της ακτοπλοΐας. Στόχος είναι η ανάπτυξη δεδομένων από κάτω προς τα πάνω. Με τη συμμετοχή των χρηστών δημιουργείται ένα σύστημα που θα υποστηρίζει τη λήψη αποφάσεων» τόνισε, κατά τη διαδικτυακή παρουσίαση της εφαρμογής, η Μαρία Λεκάκου, καθηγήτρια, κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών της Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Τα δεδομένα από τον χρήστη
Εισερχόμενος στην εφαρμογή, ο χρήστης της ακτοπλοΐας δίνει δεδομένα για το δρομολόγιο που πραγματοποίησε, την ακτοπλοϊκή εταιρεία με την οποία ταξίδεψε, τη χρονολογία του ταξιδιού, την ώρα αναχώρησης, την κατηγορία του πλοίου (ταχύπλοο, συμβατικό), την κατηγορία του εισιτηρίου, τη συνοδεία ή όχι οχήματος, την τιμή του εισιτηρίου, ενώ καταγράφει τον βαθμό ικανοποίησης από τη συχνότητα δρομολογίων της συγκεκριμένης ακτοπλοϊκής σύνδεσης, τη συνέπεια (ακρίβεια αφίξεων/αναχωρήσεων) του δρομολογίου, την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, τη χρονική διάρκεια του ταξιδιού σε σχέση με την απόσταση και την εξυπηρέτηση του προσωπικού του πλοίου.
Ένα πολύ σημαντικό δεδομένο που θα προκύψει από τη χρήση της πλατφόρμας είναι η ιστορικότητα των τιμών των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων. Ο κάθε επιβάτης μπορεί σήμερα να δει τα τρέχοντα επίπεδα των τιμών, ωστόσο λείπει μια χρονοσειρά των ναύλων που θα επιτρέψει τη μελέτη της εξέλιξης αυτών με την πάροδο των ετών.
Παράλληλα, με αυτά τα δεδομένα και κατόπιν σχετικής επεξεργασίας είναι δυνατόν να αξιολογείται τόσο η ακτοπλοϊκή υπηρεσία όσο και η επίπτωση των δημόσιων πολιτικών ή των ιδιωτικών πρωτοβουλιών.
«Τα οφέλη από τη χρήση της εφαρμογής είναι πολλαπλά, τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο» αναφέρουν οι δημιουργοί της πλατφόρμας.
«Ωφελούνται πρώτα απ’ όλα οι χρήστες καθώς με τη συγκέντρωση δεδομένων και την επεξεργασία τους από έναν ανεξάρτητο φορέα, όπως το Πανεπιστήμιο, αυξάνεται η γνώση, αλλά και η δύναμη επιρροής τους. Το Δημόσιο έχει ένα εργαλείο άμεσης αξιολόγησης πολιτικών και μέτρων. Η Αυτοδιοίκηση μπορεί να αποκτήσει ένα πολύτιμο εργαλείο για την εκπόνηση αναπτυξιακών πολιτικών με στόχο την ελκυστικότητα και τη βιωσιμότητα.
Οι δε ακτοπλοϊκές εταιρείες ένα αξιόπιστο εργαλείο αξιολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών, κρίσιμο στοιχείο για τη στρατηγική τους» εξηγούν.
Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο του προγράμματος προβλέπονται τοπικές δράσεις για την επαλήθευση των ευρημάτων, την εκπαίδευση και εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών, αλλά και η οργάνωση διαδικασιών για την επιβεβαίωση των δεδομένων από την πλευρά του κλάδου (triangulation).
Όπως είπε η δρ Λεκάκου, ο ακτοπλοϊκός κλάδος χρήζει αλλαγής του μοντέλου ανάπτυξης και λειτουργίας, κάτι που απαιτεί δεδομένα, τα οποία θα μπορεί να προσφέρει πλέον στους αρμόδιους η πλατφόρμα.
«Σήμερα οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η αγορά της ακτοπλοΐας έχουν αυξηθεί ραγδαία, κυρίως με την ανάγκη υιοθέτησης βιώσιμων πολιτικών που επηρεάζουν τη λειτουργία των επιχειρήσεων και σχετίζονται με τα θέματα των αέριων εκπομπών των πλοίων» επισημαίνεται στο κείμενο παρουσίασης της πλατφόρμας.
«Την ίδια ώρα, υπάρχει το δεδομένο των αρνητικών οικονομικών αποτελεσμάτων των τελευταίων ετών και η αδυναμία χρηματοδότησης που δεν επιτρέπει τη ναυπήγηση νέων πλοίων, αλλά καθιστούν οριακή και την επιβίωση μικρών αλλά και μεγάλων επιχειρήσεων» συμπληρώνεται.
Η ανάγκη, όμως, παρακολούθησης της αγοράς υποστηρίζεται και από τις επιπτώσεις της απελευθέρωσης των ακτοπλοϊκών υπηρεσιών, η οποία συμπλήρωσε μια εικοσαετία μετάβασης, υπογραμμίζουν οι εμπνευστές του έργου.
Το επίπεδο αποδοτικότητας της μετάβασης του κλάδου της ακτοπλοΐας από τον κρατικό παρεμβατισμό στη ρύθμιση της αγοράς μπορεί να εκτιμηθεί από το ύψος των κρατικών ενισχύσεων σε σχέση με το παρασχεθέν μεταφορικό έργο. Αυτές έχουν αυξηθεί κατά την περίοδο μετά την απελευθέρωση σε μεγαλύτερο βαθμό από τον ετήσιο αριθμό διακινούμενων επιβατών.
Κρίσιμη παράμετρος το επίπεδο τιμών
Πρώτιστης σημασίας για την επιτυχή μετάβαση είναι το επίπεδο των τιμών και σε αυτή την κρίσιμη παράμετρο τα μοναδικά κριτήρια για την εκτίμηση των προϋποθέσεων απελευθέρωσης των τιμών σε μια ακτοπλοϊκή γραμμή (σύνδεση μεταξύ ενός ή περισσότερων προορισμών), ήτοι για την κατά τεκμήριο παραδοχή λειτουργίας υγιούς ανταγωνισμού, είναι ο συνολικός αριθμός κατ’ έτος των διακινούμενων επιβατών και ο συνολικός αριθμός ανεξάρτητων εταιρειών που παρέχουν δρομολόγια στη συγκεκριμένη γραμμή.
«Στην καλύτερη περίπτωση, όμως, μιλάμε για ολιγοπωλιακές αγορές και σε αρκετές περιπτώσεις για μονοπωλιακές. Η απελευθέρωση, επομένως, δεν έφερε μεγάλα επίπεδα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των αγορών» σημείωσε η δρ Λεκάκου.
Παράλληλα δεν καθορίζονται κριτήρια ή κάποια συγκεκριμένη μεθοδολογία ή πρακτική για τον έλεγχο ύπαρξης εναρμονισμένων πρακτικών.
Τέλος, δεν παρέχεται επαρκής τεκμηρίωση για τον καθορισμό των τιμών των ανώτατων ναύλων.
Συντελεστής ενίσχυσης συνοχής
Η ελληνική ακτοπλοΐα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη της Ευρώπης. Πρόκειται για έναν κλάδο μεγάλου δημοσίου ενδιαφέροντος, καθώς αφορά τη μετακίνηση επιβατών και εμπορευμάτων από την ηπειρωτική χώρα στα νησιά, αλλά και μεταξύ των νησιών.
Η ακτοπλοΐα είναι ο βασικός συντελεστής ενίσχυσης της συνοχής των ελληνικών νησιών, θέμα καθοριστικής εθνικής σημασίας, καθώς διακινεί γύρω στους 40 εκατ. επιβάτες και 3 εκατ. οχήματα. Αυτό το μεταφορικό έργο εκτελείται από 28 εταιρείες με 100 ακτοπλοϊκά πλοία, που εξυπηρετούν καθημερινά 115 νησιά της χώρας, είτε συνδέοντάς τα με την ενδοχώρα είτε πραγματοποιώντας συνδέσεις μεταξύ τους.
