Aπό την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
[email protected]
Ιδιαίτερα αποκαλυπτικά των τάσεων που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη της ελληνικής αγοράς εργασίας, κυρίως τα τελευταία χρόνια, είναι τα αναλυτικά στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ του υπουργείου Εργασίας για τις μετατροπές συμβάσεων των μισθωτών, από συμβάσεις πλήρους εργασίας σε συμβάσεις μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής εργασία. Από την επεξεργασία των στοιχείων που αφορούν την περίοδο του Ιουλίου 2013 έως τον Ιούλιο 2017, προκύπτει ότι συνολικά 208.339 θέσεις πλήρους εργασίας μετατράπηκαν είτε σε θέσεις μερικής απασχόλησης είτε σε θέσεις εκ περιτροπής εργασίας με τη σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων, ή με μονομερή απόφαση του εργοδότη.
Υπενθυμίζεται ότι το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ άρχισε να δημοσιοποιεί στοιχεία από τον Ιούλιο του 2013. Συνεπώς υπάρχει πλέον μια ενιαία βάση δεδομένων συνολικής χρονικής συνέχειας τεσσάρων ετών, από την οποία μπορούν να αντληθούν συγκρίσιμα στοιχεία -χωρίς επιλεκτικές αναφορές- αλλά και να εξαχθούν βάσιμα συμπεράσματα, όχι μόνο για την υπό εξέταση περίοδο, αλλά και για το άμεσο μέλλον της αγοράς εργασίας στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ που παρουσιάζει η «Ν», στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο Ιουλίου 2013 – Ιουλίου 2017 καταγράφηκαν συνολικά οι εξής επιμέρους μετατροπές συμβάσεων:
α) 121.424 συμβάσεις εργαζομένων με πλήρη εργασία μετατράπηκαν σε συμβάσεις μερικής απασχόλησης.
β) Άλλες 53.932 συμβάσεις πλήρους εργασίας μετατράπηκαν σε συμβάσεις εκ περιτροπής απασχόλησης με τη σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων.
γ) Τέλος, άλλες 32.983 συμβάσεις πλήρους εργασίας μετατράπηκαν σε συμβάσεις εκ περιτροπής εργασίας με μονομερή απόφαση του εργοδότη.
Χρονιά «ρεκόρ» τo 2016
Από την ίδια βάση δεδομένων προκύπτει ότι το έτος 2016 ήταν η χρονιά με τις περισσότερες μετατροπές συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερική απασχόληση. Συγκεκριμένα, πέρσι μετατράπηκαν 32.600 συμβάσεις πλήρους εργασίας σε συμβάσεις μερικής απασχόλησης. Όμως, για την ακριβή ανάδειξη των δεδομένων πρέπει να επισημάνουμε ότι πέρσι ο συνολικός αριθμός των συμβάσεων που μετατράπηκαν σε ευέλικτες μορφές απασχόλησης -συμπεριλαμβανομένης και της εκ περιτροπής εργασίας- ήταν 51.262 συμβάσεις, όταν το 2015 ο αντίστοιχος αριθμός των συμβάσεων που μετατράπηκαν σε ευέλικτες μορφές απασχόλησης ανήλθε στις 59.420, ενώ το 2014 ήταν 45.783 μετατροπές.
Επισημαίνουμε ότι τα στοιχεία αφορούν στις μετατροπές των ήδη υπαρχουσών συμβάσεων των εργαζομένων και όχι στις νέες προσλήψεις που γίνονται κάθε μήνα και αφορούν το μηνιαίο ισοζύγιο των ροών της μισθωτής απασχόλησης. Συνεπώς, αποτελούν ένα πρόσθετο στοιχείο για την καταγραφή των τάσεων στην αγορά εργασίας, καθώς από τον δημόσιο διάλογο συνήθως απουσιάζουν οι αναφορές στις μετατροπές των ενεργών συμβάσεων πλήρους εργασίας σε ευέλικτες μορφές απασχόλησης.
Μερική απασχόληση
Οι συμβάσεις της μερικής απασχόλησης μαζί με τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου και τις συμβάσεις εκ περιτροπής εργασίας εντάσσονται στις ελαστικές μορφές εργασίας οι οποίες τουλάχιστον τα τελευταία δέκα χρόνια, δηλαδή πριν από την έναρξη της οικονομικής κρίσης, παρουσιάζουν εντυπωσιακή αύξηση στη χώρα μας. Ενώ το 2004 κάλυπταν περίπου μόνο το 4,5% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, σύμφωνα με τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου του 2017 της ΕΛΣΤΑΤ το ποσοστό ανήλθε πλέον στο 10,5% του συνόλου των εργαζομένων. Επίσης, από τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΕΦΚΑ για τη μισθωτή απασχόληση προκύπτει ότι το Νοέμβριο του 2016 το 30,41% των μισθωτών, δηλαδή 585.572 άτομα εργάζονταν με καθεστώς μερικής απασχόλησης σε σύνολο μισθωτών ασφαλισμένων 1.925.391 ατόμων.
Η παροχή εργασίας με καθεστώς μερικής απασχόλησης προϋποθέτει τη συμφωνία των δύο μερών, εργοδότη – εργαζόμενου. Όμως, σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν.3846/2010 προβλέπεται το δικαίωμα του εργοδότη να επιβάλει μονομερώς σύστημα εκ περιτροπής εργασίας σαν μέσο προς αποφυγή απολύσεων. Αυτή η μονομερής επιβολή από τον εργοδότη εκ περιτροπής εργασίας, σύμφωνα με το νόμο, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τους εννέα μήνες στο ίδιο ημερολογιακό έτος.
Επισημαίνουμε ότι εκτός από τις επιπτώσεις κατά την περίοδο της οικονομικής ύφεσης και των μέτρων που επιβλήθηκαν με τις μνημονιακές ρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, οι τεχνολογικές εξελίξεις αλλά και τα νέα παραγωγικά μοντέλα που ήδη εφαρμόζονται σε πολλές χώρες, έρχονται να ανατρέψουν σε σημαντικό βαθμό τις σταθερές στον κόσμο της εργασίας.
Ένταση πιέσεων
Οι πιέσεις στην αγορά εργασίας θα ενταθούν με την ανάπτυξη της ρομποτικής, όχι τόσο για μείωση των θέσεων εργασίας συνολικά, αλλά για αναδιάταξη του παραγωγικού ανθρώπινου δυναμικού σε καινούργια αντικείμενα εργασίας, με διαφορετική διάρθρωση και απαιτήσεις. Επίσης, οι ερευνητές της αγοράς εργασίας εκτιμούν ότι οι διαρθρωτικές αλλαγές που σημειώθηκαν στην οικονομία, όχι μόνο εξαιτίας της ύφεσης που λειτούργησε ως επιταχυντής των εξελίξεων, αλλά και η μετακίνηση κατά τα τελευταία χρόνια μέρους του πληθυσμού από τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα της οικονομίας στον τριτογενή τομέα, συνέβαλλε στην αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Η εξήγηση σε αυτό αφορά τα νέα είδη υπηρεσιών που δημιουργούνται συνεχώς και τα οποία διαμορφώνουν μεγαλύτερες ανάγκες στην αγορά εργασίας για περισσότερη ευελιξία στην απασχόληση.
