Από την έντυπη έκδοση
Της Τέτης Ηγουμενίδη
[email protected]
«Σαν αγορά δεν είμαστε η φθηνότερη χώρα, αλλά σε καμία περίπτωση και η ακριβότερη» επισημαίνει ο πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) Κωνσταντίνος Μασσέλος, απαντώντας στις ερωτήσεις που τέθηκαν στο δημόσιο διάλογο το τελευταίο διάστημα. Σε συνέντευξή του στη «Ν» εξηγεί ότι δεν τίθεται θέμα ρύθμισης της αγοράς της κινητής στην Ευρώπη, η ΕΕΤΤ δεν δύναται ορίσει ανώτατες τιμές λιανικής, αλλά και ούτε να επιβάλει την είσοδο νέων παρόχων, ενώ καταλήγει σχετικά: «Από κει και πέρα είναι σαφές ότι και στη χώρα μας αν κάποιος φορέας δει υψηλές τιμές ως αποτέλεσμα υπερβολικών περιθωρίων κέρδους θα σπεύσει να επενδύσει».
Σύμφωνα μάλιστα με όσα αναφέρει έχουν γίνει συζητήσεις και επαφές με επενδυτές που βολιδοσκοπούν την ελληνική αγορά σαν πιθανό στόχο εισόδου.
Ο κ. Μασσέλος αναφέρεται επίσης στον επερχόμενο διαγωνισμό για το φάσμα στο 5G επαναλαμβάνοντας την πρότασή του το φάσμα να αποπληρώνεται καθώς θα αναπτύσσεται το δίκτυο και θα μεταπηδούν σε αυτό συνδρομητές από το 4G ως κίνητρο οι πάροχοι να αναπτύξουν γρήγορα το νέο δίκτυο. Ακόμη, μιλά για το έργο της «επανίδρυσης της ΕΕΤΤ», για το μείζον θέμα της αδειοδότησης των κεραιών και για το ζήτημα της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας υπογραμμίζοντας ότι «δεν υπάρχουν αποτελέσματα που να δείχνουν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία» καθώς και ότι «ένα σωστά σχεδιασμένο 5G δίκτυο μπορεί να την περιορίσει σε σχέση με ένα 4G δίκτυο».
Ολόκληρη η συνέντευξη με τον πρόεδρο της ΕΕΤΤ έχει ως εξής:
Ερ: Τις προηγούμενες μέρες δημοσιοποιήθηκε έρευνα για τις τιμές στις τηλεπικοινωνίες η οποία έγινε για λογαριασμό της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ) και η οποία έχει προκαλέσει ποικίλα σχόλια.
Σαν αγορά δεν είμαστε η φθηνότερη χώρα, αλλά σε καμία περίπτωση και η ακριβότερη. Οι προσπάθειες της ΕΕΤΤ προς την κατεύθυνση της μείωσης του κόστους είναι συνεχείς και μέχρι το τέλος της θητείας μας θα έχουμε πετύχει πιστεύω αρκετά. Επιτρέψτε μου να σας πω δύο πράγματα σε ότι αφορά τις συγκριτικές μελέτες τιμών που άλλοτε εμφανίζουν την Ελληνική αγορά στο άνω άκρο και άλλοτε πιο κοντά στο μέσο όρο των τιμών.
Πρώτον, οι υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών δεν είναι μόνο οι τιμές. Αν θέλαμε μόνο τις χαμηλότερες τιμές, θα έπρεπε να δημοπρατούμε φάσμα χωρίς όρους για την ποιότητα (ταχύτητα δεδομένων, ποιότητα φωνής, αξιοπιστία κλήσεων) και την κάλυψη. Μπορεί κάποια μικρά νησιά να μην είχαν δίκτυο κινητής, θα πετυχαίναμε όμως «τις καλύτερες τιμές». Το δεύτερο σχόλιο αφορά τις μεθοδολογίες που ακολουθούνται. Για ποιο προφίλ καταναλωτή είναι η Ελλάδα πολύ ακριβή; Για τον χρήστη των πακέτων συμβολαίου απεριόριστου χρόνου ομιλίας και δεδομένων; Γνωρίζετε σε πόσους συνδρομητές αυτά τα πακέτα αντιστοιχούν πανελλαδικά; Αρκεί να δούμε ότι περίπου 65% των συνδρομητών έχουν υπηρεσίες καρτοκινητής.
Ερ: Αμφισβητήθηκε ευθέως η δυνατότητα της ΕΕΤΤ στην εποπτεία του ανταγωνισμού στις τηλεπικοινωνίες…
Να δώσουμε μερικές διευκρινήσεις για το τί μπορεί να κάνει και τι όχι η ΕΕΤΤ; Παραδείγματος χάριν στην κινητή τηλεφωνία/ευρυζωνικότητα, με αφορμή την δημοπρασία για το 5G φάσμα. Αποστολή της ΕΕΤΤ είναι να σχεδιάσει με βάση τη διαβούλευση και την αγορά, τους όρους της διακήρυξης της δημοπρασίας. Αυτός είναι ο θεσμικός μας ρόλος. Ούτε ανώτατες τιμές λιανικής μπορούμε να ορίσουμε ή θα έπρεπε να μπορούμε να ορίσουμε, ούτε την είσοδο νέων παρόχων μπορούμε να «επιβάλουμε» αν δεν υπάρχει ενδιαφέρον από κάποιον υποψήφιο. Η αγορά των κινητών επικοινωνιών είναι μια ελεύθερη αγορά στην Ευρώπη.
Ερ: Υποστηρίχθηκε ότι μόνον στην Ελλάδα η ΕΑ δεν έχει την αρμοδιότητα του ανταγωνισμού στις τηλεπικοινωνίες…
Το μοντέλο κατανομής των αρμοδιοτήτων των ανεξαρτήτων αρχών τόσο στην Ευρώπη, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο εμφανίζει μεγάλη ποικιλία. Για τους κανόνες περί ελεύθερου ανταγωνισμού, η πιο πρόσφατη Ευρωπαϊκή Οδηγία, η 2019/1, γνωστή και ως ECN+, στο άρθρο 2, αναφέρει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να έχουν περισσότερες από μια διοικητικές αρχές για την άσκηση των ανωτέρω αρμοδιοτήτων.
Στην Ελλάδα η ΕΕΤΤ έχει ορισθεί ως Αρχή Ανταγωνισμού για τις αγορές ηλεκτρονικών επικοινωνιών και ταχυδρομείων. Παράλληλα, προβλέπεται η δυνατότητα συνεργασίας της με την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Το πλαίσιο περιγράφεται στην ισχύουσα νομοθεσία και συγκεκριμένα στους νόμους 4070/2012 για θέματα τηλεπικοινωνιών και 4053/2012 για θέματα ταχυδρομικών υπηρεσιών ενώ έχει εφαρμοστεί αποτελεσματικά και στην πράξη. Για παράδειγμα η ΕΕΤΤ είχε μια πολύ καλή συνεργασία με την Επιτροπή Ανταγωνισμού το 2014 και το 2018 στις υποθέσεις των συγχωνεύσεων της Vodafone με την Hellas on Line και της Vodafone με τη Cyta Hellas.
Ερ: Πως σχολιάζετε την άποψη που λέει ότι για να έχουμε φθηνότερες τιμές στην κινητή τηλεφωνία, χρειάζεται τέταρτος παίχτης;
Σε αυτά δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις που να προκύπτουν από αριθμητικά δεδομένα και μόνο. Είναι και τα ποιοτικά δεδομένα από τα οποία προκύπτει η διαφοροποίηση και αυτά είναι ιδιαίτερα πολυπαραμετρικά. Αν μια επιχείρηση κερδοσκοπεί, η ρυθμιστική αρχή που διαχειρίζεται τον σπάνιο πόρο του φάσματος έχει τα εργαλεία να «διορθώσει» τέτοιες συμπεριφορές, στον χρόνο όμως που γίνεται η συμφωνία: στη δημοπρασία φάσματος. Στον υπόλοιπο χρόνο τον ανταγωνισμό τον καθορίζει η ίδια η αγορά. Δεν τίθεται θέμα ρύθμισης της αγοράς της κινητής στην Ευρώπη. Από κει και πέρα είναι σαφές ότι και στη χώρα μας αν κάποιος φορέας δει υψηλές τιμές ως αποτέλεσμα υπερβολικών περιθωρίων κέρδους θα σπεύσει να επενδύσει.
Ερ: Έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον για να καταστεί κάποιος τέταρτος παίχτης, όχι εικονικός όπως η Forthnet. Βλέπετε πιθανό ενδιαφέρον ενόψει 5G;
Έχουν γίνει συζητήσεις και επαφές με επενδυτές που βολιδοσκοπούν την Ελληνική αγορά σαν πιθανό στόχο εισόδου. Υπάρχει η απαισιόδοξη προσέγγιση που λέει ότι σε συνθήκες υψηλής αβεβαιότητας, όπως σήμερα με την κρίση υγείας, τέτοιου είδους (μακροχρόνιες) επενδύσεις περιορίζονται. Υπάρχει όμως και η αισιόδοξη προσέγγιση που λέει ακριβώς το αντίθετο, ότι σε περιόδους κρίσης είναι η ώρα για μακροχρόνιες επενδύσεις.
Ερ: Ωστόσο, το σημείο στο οποίο αναφέρει η επίμαχη έρευνα ότι στην Ελλάδα με 20 ευρώ αγοράζεις χ υπηρεσίες, ενώ σε άλλες χώρες με τις οποίες θα μπορούσαμε να συγκριθούμε αγοράζεις χ επί 2, 3, 4, υπηρεσίες επαναλαμβάνεται διαρκώς από πολλές έρευνες, ενώ αν κοιτάξουμε στις ιστοσελίδες εταιρειών κινητής στο εξωτερικό θα βρούμε φθηνότερα προγράμματα. Κατά την άποψη της ΕΕΤΤ που βρισκόμαστε σε σχέση με τις άλλες χώρες;
Ας δούμε λίγο την ουσία εδώ. Το ότι τα δεδομένα είναι το «ψηφιακό καύσιμο» της νέας οικονομίας είναι προφανώς μια πραγματικότητα, η οποία όμως καλό θα είναι να μην αναπαράγεται με την λογική slogan. Το 65% των δεδομένων που διακινούνται πάνω από τα δίκτυα των παρόχων κινητής τηλεφωνίας, σε παγκόσμια κλίμακα, αφορά στην κατανάλωση video (streaming) περιεχομένου, ενώ επιπλέον ένα 20% «των GBs» μας «πηγαίνει» σε social media. Δεν βλέπω κάποια παραγωγική σύνδεση εδώ που θα μπορούσε να δικαιολογήσει τον χαρακτηρισμό «ψηφιακό καύσιμο» της οικονομίας. Το ότι θα έρθουν εφαρμογές στο μέλλον που θα δικαιολογήσουν τον χαρακτηρισμό, αυτό είναι βέβαιο. Σήμερα όμως η προσοχή μας πρέπει να είναι στραμμένη στην τιμή των 2 – 3 GB και όχι σε αυτή των 20 – 30 GB, των unlimited πακέτων ή το 2, 3 ή 4x για τα συμβόλαια των 30 ευρώ. Δεν είναι η αγορά μας αυτή.
Ερ: Δεν θα ήταν χρήσιμο να υπάρχει μια αξιόπιστη αναφορά που να απαντά σε αυτό το ερώτημα; Δηλαδή, που βρισκόμαστε από άποψη τιμών σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες;
Σε αυτό ήδη ανακοινώσαμε πρωτοβουλίες σχετικά με την εκπόνηση μιας πολυπαραμετρικής μελέτης αναφοράς για το τηλεπικοινωνιακό «ψηφιακό προφίλ» μας. Είναι κάτι που θα τρέξουμε άμεσα καθώς θα βοηθήσει τη διεξαγωγή του δημόσιου διαλόγου για τις τηλεπικοινωνίες σε εποικοδομητικό πλαίσιο.
Ερ: Πρόσφατα σε ομιλία σας στη Βουλή είπατε πως «Πρέπει να είμαστε ανοικτοί σε νέα ρυθμιστικά εργαλεία» ενόψει του 5G. Πως διαφοροποιεί το καθεστώς ρύθμισης η έλευση των δικτύων νέας γενιάς; Ποιες είναι οι προκλήσεις που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν;
Μπορεί για τον περισσότερο κόσμο το 5G να φαίνεται σε αυτή τη φάση σαν «απλά, ένα γρηγορότερο 4G» αλλά τα νέα αυτά δίκτυα φέρνουν πολλά περισσότερα από «μόνο» μεγαλύτερες ταχύτητες. Ο τρόπος υλοποίησης της Συνέχειας των Υπηρεσιών (Service Continuity) παραδείγματος χάρη σε ένα 5G δίκτυο είναι πολύ διαφορετικός απ’ ότι αυτός των δικτύων των προηγούμενων γενιών. Το επίπεδο εγγενούς υποστήριξης IoT (Internet of Things) συσκευών επίσης διαφοροποιείται σε πολύ μεγάλο βαθμό. Οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη έξυπνων πόλεων (Smart Cities) μέσω των δικτύων 5G θα μας επηρεάσουν πολύ περισσότερο απ’ ότι η ταχύτητα της σύνδεσης του νέου μας smartphone.
Το 5G όμως φέρνει μαζί του και αρχιτεκτονικές αλλαγές στον τρόπο που αναπτύσσεται ο εξοπλισμός υποστήριξής του. Το δίκτυο γίνεται υπέρ – πυκνο (hyper-dense) και οι διάσπαρτες μεγάλες κεραίες αντικαθίστανται από πολλές μικρότερες (small cells). Η αλληλεπίδραση της εγκατάστασης με τον δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο είναι τόσο εκτεταμένη που δεν μπορεί να υποστηριχθεί από το υπάρχον ρυθμιστικό και αδειοδοτικό πλαίσιο ιδιαίτερα αποτελεσματικά. Χρειαζόμαστε νέα εργαλεία και συναντίληψη μεταξύ πολιτείας, πολιτών και παρόχων για τις ανάγκες του νέου δικτύου.
Ερ: Τελικά πάμε σε δύο διαγωνισμούς για το φάσμα του 5G; Θα γίνει δημοπρασία εντός του έτους; Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα;
Στόχος όπως έχει πει και η κυβέρνηση είναι να γίνει η δημοπρασία στο τέλος του 2020. Στο κείμενο της διαβούλευσης που ολοκληρώθηκε πρόσφατα είχαμε προτείνει μία δημοπρασία για τις ζώνες των 700 MHz, 2.1 GHz, 3.6 GHz και 26 GHz. Για την ΕΕΤΤ παραμένει στόχος και στοίχημα η μία (για πρώτη φορά) multiband δημοπρασία στο χρονικό πλαίσιο αυτό. Η ανάπτυξη των δικτύων 5G είναι ένα σύνθετο έργο και θεωρώ απαραίτητο για τις εταιρείες που θα επενδύσουν στην ανάπτυξη αυτών των δικτύων να έχουν όλα τα δεδομένα (φάσμα σε διαφορετικές ζώνες) στα χέρια τους από την αρχή.
Ερ: Έχετε υποστηρίξει την άποψη ότι οι δυνατότητες των παρόχων δεν πρέπει να εξαντληθούν με τις συχνότητες ώστε να γίνει δυνατό να αναπτυχθούν γρήγορα τα νέα δίκτυα. Στο κείμενο της διαβούλευσης της ΕΕΤΤ, ωστόσο, η περιγραφή του τρόπου με τον οποίο θα γίνει ο υπολογισμός του αρχικού τιμήματος της δημοπρασίας προσομοιάζει με όλες τις αντίστοιχες διαδικασίες που έχουν προηγηθεί…
Το κείμενο της διαβούλευσης είναι πάντα το σημείο εκκίνησης του διαλόγου. Προτιμήσαμε να ξεκινήσουμε το διάλογο από το σημείο που τον αφήσαμε την τελευταία φορά (από την προηγούμενη δημοπρασία) για να δούμε και τις τάσεις της αγοράς.
Ο σχεδιασμός της δημοπρασίας για το 5G φάσμα είναι σε εξέλιξη. Υπάρχουν περιθώρια δημιουργίας φιλικού πλαισίου διάθεσης φάσματος τόσο ως προς την τιμή εκκίνησης όσο και ως προς το πλαίσιο αποπληρωμής του, που πρέπει να δίνει περιθώρια υποστήριξης των απαραίτητων επενδύσεων σε υποδομές. Για παράδειγμα, όπως έχω αναφέρει και στο παρελθόν, το φάσμα θα μπορούσε να αποπληρώνεται καθώς θα αναπτύσσεται το δίκτυο και θα μεταπηδούν σε αυτό συνδρομητές από το 4G (4G to 5G transitioning customers, Pay-as-the-network-grows).
Ερ: Αν σας ζητούσαν να «ιδρύσετε» εξαρχής σήμερα την ΕΕΤΤ, ποια σημεία θα αλλάζατε;
Θα ήθελα μια EETT πιο ευέλικτη, ιδιαίτερα εστιασμένη σε θέματα στρατηγικής, λιγότερο γραφειοκρατική, περισσότερο προσανατολισμένη στην καινοτομία. Μπορείτε να σκεφτείτε τον ψηφιακό μετασχηματισμό της οικονομίας μας χωρίς σωστές στρατηγικές στις τηλεπικοινωνίες και τις ταχυμεταφορές; Ξεκινήσαμε πρόσφατα ένα έργο για την «επανίδρυση της ΕΕΤΤ», το έργο της Οργανωτικής και Λειτουργικής της Προσαρμογής στα νέα τεχνολογικά δεδομένα και τις ανάγκες της αγοράς. Είμαι σίγουρος ότι θα παραδώσουμε στην επόμενη διοίκηση μια πολύ πιο σύγχρονη και καλύτερα προσανατολισμένη στις ανάγκες της αγοράς ΕΕΤΤ.
Ερ: Θέμα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας: Υπαρκτό ή αντικείμενο στείρας πολιτικής εκμετάλλευσης;
Δεν υπάρχουν αποτελέσματα που να δείχνουν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία των ασύρματων επικοινωνιών (μη ιοντίζουσα ακτινοβολία). Σε κάποια άλλη ευκαιρία θα ήταν ενδιαφέρον να συζητήσουμε για το θέμα αυτό και για το πώς για παράδειγμα ένα σωστά σχεδιασμένο 5G δίκτυο μπορεί να περιορίσει την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που δεχόμαστε από τα δίκτυα και τις συσκευές μας, σε σχέση με ένα 4G δίκτυο.
Είναι ειδικό θέμα συζήτησης και υπάρχει πολύ ανησυχία (και πολύς θόρυβος) γύρω από την πιθανή επίδραση των ασύρματων επικοινωνιών στην ανθρώπινη υγεία. Ξεκινά από το έννομο ενδιαφέρον των πολιτών για ενημέρωση σε θέματα υγείας και καταλήγει δυστυχώς σε μεσαιωνικού τύπου αντιλήψεις που συνδέουν το 5G με την εξάπλωση του κορονοϊού. Θεωρώ ότι η ενημέρωση των πολιτών και η διαφάνεια είναι σημεία κλειδιά. Η σωστή ενημέρωση των πολιτών είναι ευθύνη όλων μας και σίγουρα απαιτείται και η συνδρομή των μέσων ενημέρωσης προκειμένου να υπάρχει έγκυρη ενημέρωση πάντα διαθέσιμη για τους πολίτες.
Σε τεχνικό επίπεδο, το σύνολο της πληροφορίας που αφορά το θέμα περιλαμβάνει τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) που απαντούν στο αν υπάρχει ζήτημα επιπτώσεων στην υγεία από την ηλεκτρομαγνητική μη ιοντίζουσα ακτινοβολία, τα standards που ορίζει η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από τη μη ιοντίζουσα αντινοβολία (ICNIRP), και οι μεθοδολογίες διενέργειας μετρήσεων του Διεθνούς Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών (ITU).
Ερ: Που βρίσκεται η διαδικασία για τη διευθέτηση των εκκρεμοτήτων όσο αφορά την αδειοδότηση των υφιστάμενων κεραιών;
Τον Φεβρουάριο η ΕΕΤΤ ολοκλήρωσε την αναβάθμιση της ηλεκτρονικής της πλατφόρμας και σήμερα η διαδικασία αυτή έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Το μεγαλύτερο θέμα που εντοπίζεται ως προς την αδειοδότηση των υφιστάμενων κατασκευών κεραιών είναι η μη πληρότητα των αιτήσεων λόγω έλλειψης υποβολής αίτησης προς το ΓΕΑ (Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας) από τους παρόχους. Υπάρχει λοιπόν κίνδυνος (αν δεν αλλάξει το νομοθετικό καθεστώς) ένας μεγάλος αριθμός αιτήσεων νομιμοποίησης να καταστούν απορριπτέες. Σε σχέση με την μετατροπή των αιτήσεων σε δηλώσεις (για υφιστάμενες κατασκευές) η ΕΕΤΤ έχει ολοκληρώσει την μετατροπή και οι πάροχοι έχουν υποβάλλει περίπου το 50% των σχετικών δηλώσεων.
Ερ: Για να αναλάβετε τη θέση του προέδρου της ΕΕΤΤ αφήσατε προσωρινά τα πανεπιστημιακά σας καθήκοντα στο πανεπιστήμιο της Πελοποννήσου. Έπειτα από δύο χρόνια στη θέση αυτή αν μπορούσατε να γυρίσετε τον χρόνο πίσω θα λαμβάνατε την ίδια απόφαση;
Ναι, θα αποδεχόμουν και πάλι την πρόκληση της ΕΕΤΤ! Το αντικείμενο της ΕΕΤΤ είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Τεχνικό και διεπιστημονικό και παράλληλα μέσα στην αγορά με δυναμική που επηρεάζει άμεσα την καθημερινότητα τόσο πολλών ανθρώπων. Και οι αρμοδιότητες που έχει η Επιτροπή όσο αφορά τα ταχυδρομεία έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Απλά δυστυχώς πολλοί θεωρούν ότι δεν έχουν τη «λάμψη» των τηλεπικοινωνιών. Κι όμως, πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή στις ταχυμεταφορές βρίσκονται ίσως οι σημαντικότερες επιχειρηματικές ευκαιρίες των επομένων 4-5 ετών τουλάχιστον. Θα ήθελα πολύ η κρίση της πανδημίας να γεννήσει στην Ελλάδα ένα εξαιρετικό, καινοτόμο και scalable επιχειρηματικό μοντέλο που θα εδράζεται εκεί. Μια Ευρωπαϊκή Amazon με Ελληνική υπογραφή; Γιατί όχι!
