Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Αδυναμίες στις προπαρασκευαστικές εργασίες σε όλους τους μηχανισμούς που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης (ΕΣΕ) τραπεζών εντόπισαν οι εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), το οποίο δημοσιοποίησε ειδική έκθεση αλλά και σειρά συστάσεων.
Το ΕΣΕ, βασική συνιστώσα της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης, με έδρα στις Βρυξέλλες, συστάθηκε το 2014 στο πλαίσιο της πολιτικής αντίδρασης της Ε.Ε. στη χρηματοπιστωτική κρίση. Αποστολή του είναι η εξυγίανση των τραπεζών που υπάγονται στην αρμοδιότητά του και βρίσκονται σε κατάσταση αφερεγγυότητας. Επί του παρόντος, περίπου 140 συστημικές τράπεζες από όλα τα κράτη- μέλη της Ευρωζώνης υπάγονται στην αρμοδιότητά του.
Στο πλαίσιο του ελέγχου από το ΕΕΣ αξιολογήθηκε η ποιότητα των κανόνων και των κατευθυντήριων οδηγιών του ΕΣΕ συνολικά, ο σχεδιασμός της εξυγίανσης για επιμέρους τράπεζες, καθώς και η επάρκεια της στελέχωσής του.
Οι ελεγκτές εντόπισαν αδυναμίες στα σχέδια έκτακτης ανάγκης για την εξυγίανση των τραπεζών που κατήρτισε το ΕΣΕ, το οποίο αναγκάστηκε να αναλάβει σημαντικές αρμοδιότητες σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Όπως επισημαίνει η έκθεση, το ΕΣΕ δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει τον σχεδιασμό της εξυγίανσης για τις τράπεζες που υπάγονται στην αρμοδιότητά του. Κανένα σχέδιο δεν έχει φτάσει ακόμη στο τελικό στάδιο, ενώ υπάρχουν πολλές περιπτώσεις μη συμμόρφωσης με το ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων.
Ο προσδιορισμός των ουσιαστικών εμποδίων και των ποσοστών της ελάχιστης απαίτησης ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων (MREL) συγκαταλέγονται μεταξύ των προβληματικών τομέων. Το ΕΣΕ δεν έχει συμμορφωθεί με την υποχρέωσή του να ορίσει προθεσμία για την κατάρτιση του πρώτου σχεδίου εξυγίανσης για κάθε τράπεζα. Ο κανονισμός για τον ενιαίο μηχανισμό εξυγίανσης (ΕΜΕ) προβλέπει ότι το ΕΣΕ οφείλει να ενημερώνει εγκαίρως την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ) όταν θεωρεί ότι μια τράπεζα δεν είναι δυνατόν να εξυγιανθεί. Ωστόσο οι ελεγκτές σε κανένα από τα σχέδια εξυγίανσης του δείγματος δεν εντόπισαν δήλωση του ΕΣΕ ότι είναι δυνατή η εξυγίανση της τράπεζας.
Κατά συνέπεια, τα σχέδια που εξετάστηκαν δεν περιείχαν οριστικό συμπέρασμα ως προς το αν η προτιμώμενη στρατηγική εξυγίανσης θα μπορούσε να εφαρμοστεί αποτελεσματικά και εγκαίρως, όπως ορίζει το ενιαίο εγχειρίδιο κανόνων. Ακόμη, δεν περιείχαν εκτιμήσεις της αξιοπιστίας της επιλεγείσας στρατηγικής. Τέλος, το ΕΣΕ δεν απαιτεί από τις τράπεζες να πραγματοποιούν δοκιμές σχετικά με την ενδεχόμενη χρήση του εργαλείου διάσωσης με ίδια μέσα.
Σύσταση 1
Το ΕΣΕ πρέπει να ολοκληρώσει τον σχεδιασμό της εξυγίανσης για τις τράπεζες που υπάγονται στην αρμοδιότητά του ως εξής:
1. Να ορίσει προθεσμία για την ολοκλήρωση, αφενός, ενός πλήρως συμμορφούμενου σχεδίου εξυγίανσης για κάθε τράπεζα που υπάγεται στην αρμοδιότητά του, χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση βάσει προτεραιοτήτων προκειμένου να εξασφαλίσει υψηλό επίπεδο ετοιμότητας για τις τράπεζες που εμφανίζουν τον μεγαλύτερο βαθμό επικινδυνότητας, και, αφετέρου, ενός σχεδίου δράσης για την έγκαιρη εφαρμογή του.
2. Να συμπεριλάβει, σε όλα τα σχέδια εξυγίανσης, ειδική δήλωση σχετικά με τη δυνατότητα εξυγίανσης, και να ενημερώνει άμεσα την ΕΑΤ εάν κρίνει ότι μια τράπεζα δεν είναι δυνατόν να εξυγιανθεί.
3. Να αξιολογεί, σε κάθε σχέδιο εξυγίανσης, τη σκοπιμότητα και την αξιοπιστία της στρατηγικής εξυγίανσης που επελέγη, λαμβάνοντας υπ’ όψιν κατά πόσον μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά και εγκαίρως. Για την αξιολόγηση της αξιοπιστίας, το ΕΣΕ θα πρέπει να εξετάζει τον πιθανό αντίκτυπο των επιλεγέντων εργαλείων εξυγίανσης σε άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, στις μμε και στους ιδιώτες επενδυτές. Το ΕΣΕ πρέπει να ζητά από τις τράπεζες να πραγματοποιούν δοκιμές με τις οποίες να αποδεικνύεται ότι οι υποχρεώσεις μπορούν πράγματι να υπαχθούν στη διάσωση με ίδια μέσα εντός του χρονικού πλαισίου που προβλέπει το σχέδιο εξυγίανσης.
Ως ημερομηνία για την υλοποίηση του σημείου 1) της σύστασης είναι το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο 2018, ενώ για τα σημεία 2) και
3) η υλοποίηση πρέπει να γίνει το αργότερο μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.
Σύσταση 2
Το ΕΣΕ θα πρέπει να ολοκληρώσει την ανάπτυξη του συστήματος κανόνων για τον σχεδιασμό της εξυγίανσης. Συγκεκριμένα, θα πρέπει:
1. Να καταρτίσει σαφείς και συνεκτικές πολιτικές όσον αφορά τις ελάχιστες απαιτήσεις ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων και τα ουσιαστικά εμπόδια, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. Οι πολιτικές αυτές πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα σχέδια εξυγίανσης προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι οι τράπεζες που υπάγονται στην αρμοδιότητα του ΕΣΕ διαθέτουν επαρκή ικανότητα απορρόφησης ζημιών.
2. Να επικαιροποιεί το εγχειρίδιο για τον σχεδιασμό της εξυγίανσης τουλάχιστον ετησίως, ώστε να αντανακλά τις μείζονες αλλαγές πολιτικής, τις εξελίξεις του νομοθετικού πλαισίου και την πείρα που αποκτήθηκε, και να κηρύξει δεσμευτικό το εγχειρίδιο για τον σχεδιασμό της εξυγίανσης.
3. Να συμπεριλάβει στο εγχειρίδιο για τον σχεδιασμό της εξυγίανσης καθοδήγηση σχετικά με όλα τα σενάρια εξυγίανσης που απαιτούνται στο πλαίσιο της οδηγίας BRR.
Η παραπάνω σύσταση πρέπει να υλοποιηθεί μέχρι τον Ιούνιο 2018.
Σύσταση 3
Το ΕΣΕ πρέπει να επιταχύνει τη διαδικασία των προσλήψεων και να στελεχώσει επαρκώς την υπηρεσία ανθρώπινων πόρων, ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των προσλήψεων. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην πρόσληψη εμπειρογνωμόνων στους τομείς της εξυγίανσης και της χάραξης πολιτικής, μεταξύ άλλων και στα ανώτερα ιεραρχικά κλιμάκια. Εάν οι στόχοι στελέχωσης δεν καταστεί δυνατό να επιτευχθούν, το ΕΣΕ θα πρέπει να εξετάσει εναλλακτικές λύσεις, όπως είναι η αύξηση του αριθμού των αποσπάσεων ή η εξωτερική ανάθεση. Η παραπάνω σύσταση πρέπει να υλοποιηθεί μέχρι τον Ιούνιο 2018.
Σύσταση 4
Το ΕΣΕ πρέπει:
1. Να αποσαφηνίσει την επιχειρησιακή κατανομή των καθηκόντων και των αρμοδιοτήτων μεταξύ του ίδιου και των ΕΑΕ.
2. Να διασφαλίσει την επαρκή στελέχωση των εσωτερικών κλιμακίων εξυγίανσης, μεταξύ άλλων παροτρύνοντας τις ΕΑΕ να διαθέσουν, κατά περίπτωση, επιπλέον προσωπικό.
3. Να διενεργεί τακτικά ασκήσεις σχετικά με την εξυγίανση των τραπεζών, και να διασφαλίζει την πλήρη συμμετοχή των ΕΑΕ σε αυτές.
Ημερομηνία για την υλοποίηση του σημείου 1) της παραπάνω σύστασης είναι το συντομότερο δυνατόν, του σημείου 2) το αργότερο έως το τέλος του 2018 και του σημείου 3) το συντομότερο δυνατόν και εν συνεχεία σε τακτική βάση.
Μνημόνιο συνεννόησης
Κατά την άποψη του Ελεγκτικού Συνεδρίου το ισχύον μνημόνιο συνεννόησης με την ΕΚΤ δεν εξασφαλίζει ότι το ΕΣΕ λαμβάνει όλες τις πληροφορίες από την ΕΚΤ συστηματικά και εγκαίρως. Επιπλέον, δεν έχει δημοσιοποιηθεί στο σύνολό του κάτι που δεν συνάδει με το νομοθετικό πλαίσιο. Επί του παρόντος, βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις μεταξύ του ΕΣΕ και της ΕΚΤ με σκοπό τη συνολική διευθέτηση των ζητημάτων αυτών.
Σύσταση 5
Το ΕΣΕ θα πρέπει να πραγματοποιήσει διάλογο με την ΕΚΤ, με σκοπό την προσαρμογή του μνημονίου συνεργασίας, ώστε να διασφαλίζεται ότι το ΕΣΕ θα λαμβάνει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται για την άσκηση των καθηκόντων του που αφορούν την εξυγίανση. Σε περίπτωση τροποποίησης του μνημονίου θα πρέπει να δημοσιευθεί όπως προβλέπει το νομοθετικό πλαίσιο. Η παραπάνω σύσταση πρέπει να υλοποιηθεί το αργότερο έως τον Μάρτιο 2018.
Σύσταση 6
Βάσει της μέχρι σήμερα πείρας του από την εφαρμογή του ισχύοντος πλαισίου στην πράξη, το ΕΣΕ πρέπει:
1. Να καλέσει τον νομοθέτη να προσαρμόσει τους σχετικούς κανονισμούς προκειμένου να ευθυγραμμιστούν οι εντολές των εποπτικών αρχών και των αρχών εξυγίανσης όσον αφορά τις λιγότερο σημαντικές διασυνοριακές τράπεζες ή να διασφαλίσει με άλλον τρόπο τη διαβίβαση των πληροφοριών στο ΕΣΕ.
2. Να καλέσει τον νομοθέτη να καταστήσει περισσότερο αυτοματοποιημένη σε σχέση με σήμερα την παροχή των πληροφοριών από τις εποπτικές αρχές σχετικά με τις τράπεζες σε κίνδυνο και άλλες εξελίξεις που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του ΕΣΕ.
3. Να καλέσει τον νομοθέτη να εξετάσει επίσης το ενδεχόμενο να θέσει το εργαλείο αναστολής στη διάθεση του ΕΣΕ.
Ημερομηνία στόχος για την υλοποίηση της σύστασης είναι ο Μάρτιος 2018.
