Από την έντυπη έκδοση
Του Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
Ένας στους τρεις απόφοιτους του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου «τρέχει» επιχειρηματική δραστηριότητα. Μόλις δύο στους δέκα εξάγουν. Άλλωστε το 72% αφορά ατομική επιχείρηση. Συμπέρασμα;
Προβληματίζουν τα χαρακτηριστικά της επιχειρηματικότητας στους κόλπους ενός πληθυσμού με υψηλά προσόντα και τεχνολογική γνώση. Υπάρχουν όμως θύλακες επιχειρηματικότητας με ελπιδοφόρα στοιχεία που χρήζουν υποστήριξης.
Η «Ν» παρουσιάζει έρευνα της Μονάδας Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για τον βαθμό και την ποιότητα διείσδυσης των νέων μηχανικών στην παραγωγή και την επιχειρηματικότητα.
Η έρευνα διεξήχθη την περίοδο Ιανουαρίου – Μαΐου 2015 σε δείγμα 1.400 αποφοίτων του ΕΜΠ, οι οποίοι έλαβαν πτυχίο και άδεια άσκησης επαγγέλματος μεταξύ 2000 και 2010.
Τα υψηλότερα ποσοστά ανάληψης επιχειρηματικής δράσης συγκεντρώνουν οι «κατασκευαστικές» ειδικότητες και εμφανίζουν κατά σειρά οι αρχιτέκτονες μηχανικοί (65,6%), οι πολιτικοί μηχανικοί (50%), οι αγρονόμοι και τοπογράφοι μηχανικοί (46,2%) και οι μηχανολόγοι μηχανικοί (32%).
Οι περισσότερες επιχειρήσεις που δημιούργησαν απόφοιτοι του Πολυτεχνείου είναι ατομικές και εδρεύουν στην Αττική, με μέση ηλικία τα επτά έτη. Μία στις πέντε αποτελεί συνέχεια οικογενειακής επιχείρησης. Το 68% των επιχειρήσεων ιδρύθηκε πριν από το 2010. Ενας στους δύο παρέχει υπηρεσίες ειδικότητας μηχανικού. Δεν απασχολεί μόνιμο προσωπικό το 82%.
Με ίδιους πόρους χρηματοδοτήθηκε το 76% των επιχειρήσεων. Το 41,2% επιστράτευσε οικογενειακούς πόρους και το 17,6% αξιοποίησε ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Από crowdfunding ή venture capital έλαβε χρηματοδότηση μόλις το 0,4%.
Ο κυριότερος πελάτης για το 58% των μεγάλων επιχειρήσεων είναι άλλες επιχειρήσεις (Β2Β). Το ίδιο ισχύει για το 39% των υπόλοιπων επιχειρήσεων.
Οι επιχειρηματίες μηχανικοί είναι κατά 75% άνδρες και κατά 25% γυναίκες. Το 31,6% κατέχει master και το 5,7% κατέχει PhD.
Το 61% διαθέτει μεταπτυχιακό τίτλο στο αντικείμενο των σπουδών και το 18% στην οικονομία και τη διοίκηση.
Το 60% είχε εργασιακή εμπειρία στον ίδιο κλάδο (μ.ό. 6,5 χρόνια). Η γνώση της τεχνολογίας στον κλάδο ήταν ο πιο σημαντικός παράγοντας ίδρυσης για το 37%. Περισσότεροι από τους μισούς (56%) αποφοίτους του ΕΜΠ δεν έχουν ασκήσει καμία επιχειρηματική δραστηριότητα έως σήμερα.
Οι παράγοντες που αποτελούν εμπόδια κατά την ίδρυση της επιχείρησης είναι κυρίως το μη ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον και η έλλειψη μηχανισμών υποστήριξης νέων επιχειρήσεων. Αντίστοιχα, οι αρνητικοί παράγοντες στο στάδιο λειτουργίας πλέον της επιχείρησης είναι η μεταβλητότητα φορολογίας, το ύψος της φορολογίας και η οικονομική κρίση.
Μέσα από την έρευνα αναδεικνύονται ως ιδιαίτερα σημαντικές δεξιότητες για την άσκηση επιχειρηματικότητας οι εξής παράμετροι:
* Ηγετικές δεξιότητες, ανάληψη πρωτοβουλιών (47%)
* Ικανότητα επικοινωνίας και συνεργασίας με τρίτους (44%)
* Ικανότητα επίλυσης προβλημάτων (23%)
* Δημιουργική σκέψη (39%)
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιχειρήσεις μηχανικών με PhD εμφανίζουν καλύτερες εξαγωγικές και καινοτομικές επιδόσεις.
Υποστήριξη στα πρώτα βήματα
Ο καθηγητής του ΕΜΠ, επιστημονικός υπεύθυνος της Μονάδας Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, Γιάννης Καλογήρου, δηλώνει στη «Ν»:
«Δύο είναι τα σημαντικά θέματα που ανακύπτουν από την έρευνα.
Καταρχήν, διακρίνουμε μια αναντιστοιχία προσόντων και επιστημονικού υπόβαθρου των ιδρυτών των επιχειρήσεων και της ίδιας της μορφολογίας της επιχειρηματικότητας, η οποία συνδέεται με ένα μοτίβο αυτοαπασχόλησης και μικροεπιχειρηματικότητας, που συνδέεται με τις παραδοσιακές, συμβατικές δραστηριότητες του μηχανικού στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά ως προς την οργάνωση, επίδοση, καινοτομική και εξαγωγική δραστηριότητα δεν δημιουργούν ιδιαίτερα υψηλές προσδοκίες.
Το γεγονός αυτό δημιουργεί μια ανησυχία για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει γενικότερα η επιχειρηματικότητα στη χώρα, δεδομένου ότι εξετάζουμε έναν ιδιαίτερα υψηλών προσόντων πληθυσμό με τεχνολογική γνώση και σε μεγάλο βαθμό και ερευνητική εμπειρία.
Παράλληλα, όμως, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν θύλακες επιχειρηματικότητας υψηλότερων προσδοκιών με πιο ελπιδοφόρα στοιχεία τα οποία θα πρέπει να υποστηριχθούν. Φαίνεται δηλαδή ότι και το μέγεθος και το επιστημονικό υπόβαθρο συνδέονται με καλύτερες επιδόσεις σε ό,τι αφορά την εξωστρέφεια και την καινοτομικότητα.
Είναι σαφές ότι το ζήτημα δεν είναι ποσοτικό αλλά ποιοτικό. Δεν πρόκειται όλοι οι μηχανικοί να γίνουν επιχειρηματίες και δεν πρόκειται να αυξηθεί η ένταση της επιχειρηματικότητας θεαματικά. Ούτε το Πανεπιστήμιο θα γίνει επιχειρηματίας.
Το κρίσιμο είναι να διαμορφωθεί μια κρίσιμη μάζα εγχειρημάτων που θα δίνουν ένα στίγμα αλλαγής στο μοτίβο επιχειρηματικότητας στη χώρα, με χαρακτηριστικά εξωστρέφειας, καινοτομικότητας και δημιουργίας θέσεων απασχόλησης.
Επίσης, τα ερευνητικά αποτελέσματα που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους και παράγονται εντός Πανεπιστημίου να παίρνουν τον δρόμο της διάχυσης στο παραγωγικό σύστημα και την κοινωνία, αναβαθμίζοντας το υπάρχον δυναμικό και δίνοντας λύσεις σε υπαρκτά προβλήματα (π.χ. στην υγεία, στο περιβάλλον κ.λπ.).
Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να ενισχύσουμε τα πιο ελπιδοφόρα χαρακτηριστικά; Καταρχήν η λειτουργία των Μονάδων Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας στα πανεπιστήμια είναι σημαντική και πρέπει να συνεχιστεί, καθώς προωθεί την παροχή εξατομικευμένων υπηρεσιών coaching σε ομάδες δυνητικών επιχειρηματιών, που επιδιώκουν είτε τη δημιουργία νέων εγχειρημάτων είτε τη συνεργασία για τη μεταφορά τεχνολογίας και την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων με φορείς του υφιστάμενου παραγωγικού συστήματος.
Είναι δηλαδή πολύ σημαντικό, αφενός να υπάρξει υποστήριξη στα πρώτα βήματα ώστε όλο και περισσότεροι να αντιμετωπίζουν την επιχειρηματικότητα ως μια εναλλακτική σταδιοδρομία, μετουσιώνοντας την τεχνολογική και επιστημονική τους γνώση σε δραστηριότητα που μπορεί να αυξήσει το επίπεδο απασχόλησης γενικά.
Αφετέρου είναι σημαντικό να μπορέσουν τέτοια εγχειρήματα να ξεπεράσουν το κατώφλι των μικρών επιχειρήσεων, διαμορφώνοντας χαρακτηριστικά πιο οργανωμένης επιχειρηματικότητας, η οποία μπορεί να αντεπεξέλθει σε διεθνείς ανταγωνιστικές πιέσεις».
