Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Αμέσως μετά το Πάσχα αναμένεται να ξεκινήσει η συζήτηση για την κατάρτιση του μεσοπρόθεσμου σχεδίου δημοσιονομικής στρατηγικής, το οποίο θα κατατεθεί στη Βουλή μέσα στον Μάιο. Ο πρωθυπουργός, με την προχθεσινή τηλεοπτική συνέντευξή του, άνοιξε πλήθος θεμάτων που επηρεάζουν το περιεχόμενο του μεσοπρόθεσμου: άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο για νέες ελαφρύνσεις που θα βαρύνουν δημοσιονομικά τον φετινό προϋπολογισμό, δεσμεύτηκε για μη μείωση του αφορολογήτου, κάτι που προϋποθέτει ότι θα βρεθούν πηγές για να καλυφθεί το δημοσιονομικό κόστος των 2 δισ. ευρώ, ενώ υπονόησε ότι θα δημοσιοποιηθεί από τώρα -εν όψει και των εθνικών εκλογών- και ο σχεδιασμός για τις φορολογικές ελαφρύνσεις που θα γίνουν το 2020 ή και αργότερα. Προτεραιότητα, πάντως, στον τρόπο διανομής του δημοσιονομικού χώρου τόσο της φετινής χρονιάς όσο και των επόμενων θα είναι -όπως ξεκαθάρισε ο πρωθυπουργός- ότι δεν θα επηρεαστεί ο βασικός στόχος για πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως του 3,5% του ΑΕΠ.
Ο κ. Τσίπρας, στη συνέντευξη που παραχώρησε στον ANT1:
* Εκτίμησε ότι μπορεί να υπάρξει πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος ακόμη και για το 2019 και πρόσθεσε ότι θα συναντηθεί με το οικονομικό επιτελείο μετά το Πάσχα ώστε να διερευνήσει το ενδεχόμενο ψήφισης «μόνιμων μέτρων ελάφρυνσης, αλλά με απόλυτη ασφάλεια σε ό,τι αφορά τους δημοσιονομικούς στόχους και το αύριο της χώρας».
* Τόνισε ότι το αφορολόγητο δεν πρόκειται να μειωθεί από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Άφησε, μάλιστα, ανοικτό το ενδεχόμενο η ψήφιση της διατήρησης του αφορολογήτου στα σημερινά επίπεδα να γίνει πριν από τις βουλευτικές εκλογές.
* Υποστήριξε ότι θα ληφθούν αποφάσεις με ορίζοντα όχι τις ευρωεκλογές αλλά την πορεία της χώρας τα επόμενα χρόνια, «κάτι που θα είναι και το βασικό δίλημμα των βουλευτικών εκλογών», όπως ανέφερε.
Με δεδομένες τις δηλώσεις του πρωθυπουργού, το οικονομικό επιτελείο καλείται να δώσει τις «τεχνικές» απαντήσεις και μάλιστα σε μια δύσκολη χρονική συγκυρία αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι ακόμη δεν υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα για την πορεία του φετινού προϋπολογισμού. Τα δεδομένα έχουν ως εξής: Μέσα στην επόμενη εβδομάδα θα ανακοινωθεί επίσημα το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018, το οποίο αναμένεται να κλείσει στο 3,8% – 3,9%, δηλαδή εντός των προβλέψεων που έχουν γίνει στον προϋπολογισμό. Όσον αφορά τον προϋπολογισμό του 2019, υπάρχει το «μαξιλάρι» των 586 εκατ. ευρώ στο σκέλος των δαπανών, το οποίο έχει προκύψει από τη μη καταβολή χρημάτων που είχαν προϋπολογιστεί στους αμειβόμενους με τα ειδικά μισθολόγια. Ο υπουργός Οικονομικών έχει διαψεύσει ότι το ποσό αυτό θα χρησιμοποιηθεί για την καταβολή «δώρου Πάσχα», αλλά δεν έχει αποκλειστεί το ενδεχόμενο να εξαγγελθεί ένα νέο μέτρο ελάφρυνσης, που θα μπορούσε να βαρύνει μερικώς τον προϋπολογισμό του 2019 και κυρίως τον προϋπολογισμό του 2020.
Για το 2020 το μεσοπρόθεσμο προβλέπει την ύπαρξη δημοσιονομικού χώρου της τάξεως του 1,28 δισ. ευρώ. Από αυτό το ποσό, τα 700 εκατ. έχουν ήδη «δεσμευτεί», καθώς προορίζονται για να χρηματοδοτηθούν και την επόμενη χρονιά ελαφρύνσεις που ψηφίστηκαν και ενεργοποιήθηκαν μέσα στο 2019 (μείωση ΕΝΦΙΑ, μείωση ασφαλιστικών εισφορών για αυτοαπασχολούμενους, επίδομα ενοικίου κ.λπ.). Με τα επιπλέον 580 εκατ. έχει σχεδιαστεί να χρηματοδοτηθούν πρόσθετες ελαφρύνσεις, που έχουν ήδη ανακοινωθεί. Αυτές είναι ο β’ γύρος μειώσεων του ΕΝΦΙΑ και οι μειώσεις στους συντελεστές υπολογισμού του φόρου των νομικών προσώπων, καθώς και του συντελεστή υπολογισμού του φόρου στα μερίσματα. Οι μειώσεις για τα νομικά πρόσωπα έχουν ήδη ψηφιστεί και θα επηρεάσουν δημοσιονομικά τον επόμενο προϋπολογισμό.
Οι ελαφρύνσεις
Το θέμα του αφορολογήτου έχει από μόνο του τεράστιο δημοσιονομικό ενδιαφέρον. Διατήρηση της έκπτωσης στα σημερινά επίπεδα σημαίνει ότι θα πρέπει να βρεθεί δημοσιονομικό ισοδύναμο της τάξεως του 1,9 με 2 δισ. ευρώ. Μερικώς, αυτό το ποσό μπορεί να χρηματοδοτηθεί με την κατάργηση όλων των φορολογικών ελαφρύνσεων που έχουν ήδη ψηφιστεί για την επόμενη χρονιά. Αυτές είναι:
1. Η μείωση του κατώτατου συντελεστή της φορολογικής κλίμακας από το 22% στο 20%, με την οποία εξοικονομούνται περίπου 900 εκατ. ευρώ.
2. Η κατάργηση των αλλαγών στην κλίμακα υπολογισμού της εισφοράς αλληλεγγύης, με την οποία εξοικονομούνται περίπου 370 εκατ. για το 2020, αλλά και 600 εκατ. από το 2021 και μετά.
Ακόμη και αυτές οι δύο παρεμβάσεις να καταργηθούν, με τις οποίες θα χάσουν την προοπτική να τύχουν φορολογικής ελάφρυνσης όσοι δηλώνουν ατομικό εισόδημα άνω των 22.000 ευρώ από μισθούς ή συντάξεις, και πάλι θα πρέπει να βρεθούν πρόσθετοι πόροι της τάξεως του μισού δισ. ευρώ προκειμένου να καλυφθεί η «τρύπα» που θα δημιουργήσει η διατήρηση του αφορολογήτου στα σημερινά επίπεδα. Άρα, με βάση τα σημερινά δεδομένα -και αν δεν υπάρξει κάποια ιδιαίτερα θετική έκπληξη στο μέτωπο της εκτέλεσης του προϋπολογισμού- προκύπτει ότι τα περιθώρια πρόσθετων παροχών, ειδικά για φέτος όσο και για του χρόνου, δείχνουν περιορισμένα. Περιθώρια φαίνεται να υπάρχουν για την κατάργηση της μείωσης του αφορολογήτου ταυτόχρονα με την κατάργηση των φορολογικών ελαφρύνσεων που έχουν δρομολογηθεί για την προώθηση των μειώσεων στους συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων, αλλά και για τη δεύτερη δόση της μείωσης του ΕΝΦΙΑ. Άλλωστε, πέρα από τις «γνωστές» παραμέτρους που μπορούν να επηρεάσουν τον προϋπολογισμό, υπάρχουν και οι άγνωστες, με κυριότερη εξ αυτών τα αναδρομικά που διεκδικούν οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι συνταξιούχοι.
Οι εξαγγελίες
Στις σκέψεις της κυβέρνησης είναι οι εξαγγελίες εν όψει και των εκλογών να επεκταθούν και στα έτη 2021 και 2022. Για τα συγκεκριμένα έτη έχει προβλεφθεί ότι θα υπάρξει πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος της τάξεως του 1 δισ. ευρώ για το 2021 και επιπλέον 1,5 δισ. ευρώ για το 2022. Δηλαδή, αρκετά λεφτά για παροχές φαίνεται να υπάρχουν μετά το 2020. Η κατανομή αυτών των χρημάτων, τα οποία έχουν αποτυπωθεί ως πρόβλεψη στο μεσοπρόθεσμο και αναμένεται να αποτυπωθούν ενδεχομένως και ενισχυμένα και στο μεσοπρόθεσμο του φετινού Μαΐου, δεν έχει γίνει. Είναι πολύ πιθανό ότι και αυτό θα το προχωρήσει η κυβέρνηση εν όψει των εκλογών. Ήδη, από τον Σεπτέμβριο ο πρωθυπουργός έχει αναφερθεί στην προοπτική μείωσης του ΦΠΑ. Το αν αυτή θα είναι και τώρα η βασική επιλογή, θα φανεί μέσα στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Το σενάριο, πάντως, να εξειδικευτούν τα μέτρα κατανομής του πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου στο πλαίσιο επικαιροποίησης του μεσοπρόθεσμου είναι ανοικτό.
