Τη δημοσίευση μηνιαίων στοιχείων του ισοζυγίου πληρωμών, χρησιμοποιώντας τις οδηγίες της 6ης έκδοσης του Εγχειριδίου Ισοζυγίου Πληρωμών, το οποίο δημοσιεύεται υπό την αιγίδα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (BPM6 – Balance of payments Manual 6th edition), αρχίζει η Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ) από τον μήνα αναφοράς Ιανουάριο 2015.
Το εγχειρίδιο αυτό θέτει τα διεθνή πρότυπα κατάρτισης των στατιστικών του ισοζυγίου πληρωμών και της διεθνούς επενδυτικής θέσης.
Σε ανακοίνωσή της η ΤτΕ δίνει διευκρινίσεις σχετικά με την νέα μεθοδολογία κατάρτισης του ισοζυγίου πληρωμών και τις αλλαγές που προκύπτουν στον τρόπο παρουσίασης και ταξινόμησης των στατιστικών στοιχείων. Σημειώνεται ότι, για τη δημοσίευση των στοιχείων που καλύπτουν την περίοδο μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2014, η κατάρτιση του ισοζυγίου πληρωμών και της διεθνούς επενδυτικής θέσης ακολουθούσε τη μεθοδολογία της 5ης έκδοσης του σχετικού εγχειριδίου (BPM5 – Balance of payments Manual 5th edition).
Η μεθοδολογία, την οποία εφαρμόζει η ΤτΕ για το ισοζύγιο πληρωμών και τη διεθνή επενδυτική θέση, αποτελεί μέρος του γενικότερου στατιστικού πλαισίου του Ευρωσυστήματος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όλες οι χώρες της Ε.Ε. έχουν υιοθετήσει την 6η έκδοση του εγχειριδίου προοδευτικά μέσα στο 2014, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) και η Eurostat έχουν δημοσιεύσει το ισοζύγιο πληρωμών της ευρωζώνης και της Ε.Ε. με βάση τη νέα μεθοδολογία, από το τέλος του 2014.
Αλλαγές στην παρουσίαση των στοιχείων
Οι κύριες αλλαγές που συνδέονται με την παρουσίαση των στοιχείων αφορούν κατ’ αρχάς την εμφάνιση δύο νέων όρων του ισοζυγίου πρωτογενών εισοδημάτων και του ισοζυγίου δευτερογενών εισοδημάτων στη θέση των παλαιότερων όρων του ισοζυγίου εισοδημάτων και του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων αντίστοιχα, προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη συνοχή με τους εθνικούς λογαριασμούς.
Το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδημάτων περιλαμβάνει εφεξής, εκτός από τα εισοδήματα από εργασία (αμοιβές, μισθοί), και τα εισοδήματα από επενδύσεις (τόκοι, μερίσματα, κέρδη) και κάποιες επιπλέον ροές, οι οποίες πριν ανήκαν στις τρέχουσες μεταβιβάσεις. Οι ροές αυτές αποτελούν την κατηγορία των λοιπών πρωτογενών εισοδημάτων και αφορούν κυρίως φόρους και επιδοτήσεις επί των προϊόντων και της παραγωγής.
Όσον αφορά το ισοζύγιο δευτερογενών εισοδημάτων, το οποίο ως έννοια βρίσκεται πλησιέστερα στις παλαιές τρέχουσες μεταβιβάσεις, αυτό θα παρουσιάζει στο εξής λιγότερες εισπράξεις, εξαιτίας του γεγονότος ότι οι εισπράξεις από ορισμένα ταμεία της Ε.Ε. έχουν αναταξινομηθεί στα λοιπά πρωτογενή εισοδήματα.
Μία επίσης σημαντική αλλαγή στην παρουσίαση των στοιχείων αποτελεί η καταγραφή των άμεσων επενδύσεων με βάση την αρχή των απαιτήσεων/υποχρεώσεων, αντί για την αρχή της κατεύθυνσης της επένδυσης που ίσχυε μέχρι σήμερα.
Πιο συγκεκριμένα, η αρχή της κατεύθυνσης της επένδυσης είχε ως κύριο χαρακτηριστικό την καταγραφή των στοιχείων σε καθαρούς όρους, δηλαδή από το αρχικό κεφάλαιο του άμεσου επενδυτή αφαιρούνταν όλες οι αντίστροφες επενδύσεις (από την εταιρία άμεσης επένδυσης προς τον άμεσο επενδυτή).
Σύμφωνα με την αρχή των απαιτήσεων/υποχρεώσεων, η παρουσίαση των στοιχείων άμεσων επενδύσεων βασίζεται στο εάν αυτά αποτελούν απαίτηση ή υποχρέωση ως προς την χώρα αναφοράς. Έτσι, για την Ελλάδα για παράδειγμα, όλες οι επενδύσεις από Έλληνες κατοίκους προς το εξωτερικό καταγράφονται ως απαιτήσεις και όλες οι επενδύσεις από ξένους κατοίκους προς την Ελλάδα καταγράφονται ως υποχρεώσεις.
Σημειώνεται ότι η νέα μέθοδος δεν επηρεάζει το καθαρό ισοζύγιο των άμεσων επενδύσεων, αυξάνει όμως τόσο τις απαιτήσεις όσο και τις υποχρεώσεις. Επισημαίνεται πάντως ότι τα στοιχεία του ισοζυγίου πληρωμών της Ελλάδος δεν επηρεάζονται σημαντικά από την εφαρμογή αυτής της νέας αρχής.
Αλλαγές στην ταξινόμηση των στοιχείων
Στο ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών οι κυριότερες αλλαγές αφορούν σε εσωτερικές αναταξινομήσεις. Στο εμπορικό ισοζύγιο, το οποίο μετονομάζεται σε ισοζύγιο αγαθών για μεγαλύτερη ακρίβεια, δεν περιλαμβάνονται πλέον οι εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών για επισκευές και επεξεργασία, οι οποίες αναταξινομούνται από τα αγαθά στις υπηρεσίες.
Οι τριγωνικές συναλλαγές αποτελούν μέρος των αγαθών και παρουσιάζονται ως καθαρές εξαγωγές (θετικές ή αρνητικές). Δηλαδή, οι αγορές αγαθών στο πλαίσιο των τριγωνικών συναλλαγών δεν αποτελούν εισαγωγή, αλλά αρνητική εξαγωγή. Αντίστοιχα, οι πωλήσεις αγαθών αντιπροσωπεύουν θετική εξαγωγή.
Στο ισοζύγιο των υπηρεσιών, οι ταχυδρομικές/courier υπηρεσίες μετακινούνται από τις υπηρεσίες επικοινωνίας, οι οποίες καταργούνται, στις μεταφορικές υπηρεσίες. Ομοίως, οι τηλεπικοινωνίες μετακινούνται από τις υπηρεσίες επικοινωνίας στις υπηρεσίες τηλεπικοινωνιών, πληροφορικής και πληροφόρησης.
Αλλαγές στα πρόσημα
Τέλος, είναι απαραίτητο να αναφερθεί η εισαγωγή διαφορετικού πρόσημου στον τρόπο που παρουσιάζονται και διαβάζονται τα στοιχεία στο ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών. Το αρνητικό πρόσημο στις απαιτήσεις δεν θα υποδηλώνει πλέον αύξηση των απαιτήσεων (εκροή) και το θετικό πρόσημο στις απαιτήσεις δεν θα υποδηλώνει πλέον μείωση των απαιτήσεων (εισροή). Αντίθετα, το θετικό πρόσημο θα σημαίνει αύξηση των απαιτήσεων, ενώ το αρνητικό πρόσημο μείωση των απαιτήσεων. Κατά αντιστοιχία, το θετικό πρόσημο στις υποχρεώσεις θα σημαίνει αύξηση αυτών, ενώ το αρνητικό πρόσημο μείωσή τους.
Κατά τον ίδιο τρόπο, η μεταβολή των συναλλαγματικών διαθεσίμων αλλάζει και αυτή πρόσημο. Η αύξηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων παρουσιάζεται πλέον με θετικό πρόσημο, ενώ η μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων με αρνητικό πρόσημο.
Αλλαγές στη στατιστική καταγραφή της έκδοσης τραπεζογραμματίων
Συγχρόνως με τη μετάβαση στη νέα μεθοδολογία, επέρχονται και μερικές επιπλέον αλλαγές στα στοιχεία του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών – και συγκεκριμένα στις λοιπές επενδύσεις – οι οποίες συνδέονται με πρόσφατες αποφάσεις της ΕΚΤ/Eurostat σχετικά με τη στατιστική καταγραφή από τα κράτη μέλη της ευρωζώνης των εκδόσεων τραπεζογραμματίων. Οι εκδόσεις τραπεζογραμματίων πάνω ή κάτω από την κλείδα συμμετοχής στην ΕΚΤ αποτελούν αντίστοιχα υποχρεώσεις ή απαιτήσεις των χωρών μελών έναντι του Ευρωσυστήματος. Μέχρι σήμερα, τα στοιχεία του ισοζυγίου πληρωμών και της διεθνούς επενδυτικής θέσης δεν περιλάμβαναν καμία προσαρμογή σε σχέση με τα τραπεζογραμμάτια ακολουθώντας την ισχύουσα πρακτική. Η αλλαγή στην καταγραφή των σχετικών συναλλαγών επηρεάζει σημαντικά τις ακαθάριστες ροές και θέσεις στο εξωτερικό, αλλά έχει μικρή έως μηδαμινή επίπτωση στα καθαρά μεγέθη.
