Το μυθιστόρημα «Πλάνητες» της Όλγκα Τοκάρτσουκ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση από τα πολωνικά Αλεξάνδρας Δ. Ιωαννίδου. Το 2008 απέσπασε το Βραβείο Nike –τη σημαντικότερη διάκριση της Πολωνίας ενώ η αγγλική μετάφρασή του κατέκτησε το Διεθνές Βραβείο Booker 2018.
Στους «Πλάνητες», η Τοκάρτσουκ συνυφαίνει αφηγήσεις και στοχασμούς για τη σημασία του ταξιδιού με μια συναρπαστική διερεύνηση του ανθρώπινου σώματος.
Από τα παλάτια των σουλτάνων και τα αλλοτινά θαυματοφυλάκια ως τις μοντέρνες αίθουσες αναχωρήσεων των αεροδρομίων, το μυθιστόρημα συνιστά μια αξέχαστη περιπλάνηση στον χώρο και τον χρόνο. Από τον 17ο αιώνα, έχουμε τον Ολλανδό Φίλιππο Φερχέιεν που ανέτμησε και σχεδίασε το κομμένο του πόδι. Στον 18ο αιώνα, την ιστορία ενός σκλάβου που ταρίχευσαν και εξέθεσαν στην Αυστρία. Φτάνοντας στον 19ο αιώνα, παρακολουθούμε τη μυστική πορεία της καρδιάς του Σοπέν από το Παρίσι προς τη Βαρσοβία. Και στο παρόν, μοιραζόμαστε τις δοκιμασίες μιας γυναίκας που συνοδεύει τον σύζυγό της σε μια κρουαζιέρα στην Ελλάδα, καθώς επίσης την οδυνηρή εμπειρία ενός άντρα του οποίου η σύζυγος και το παιδί εξαφανίζονται μυστηριωδώς στην Κροατία. Με απαράμιλλη χάρη και διαπεραστική ενσυναίσθηση, η συγγραφέας μάς οδηγεί κάπου πέρα από την επιφάνεια του σύγχρονου καιρού, βαθιά στον πυρήνα της ύπαρξής μας.
Η Τοκάρτσουκ τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2018, «για την αφηγηματική της φαντασία, η οποία με εγκυκλοπαιδικό πάθος αναδεικνύει το πέρασμα ορίων ως τρόπο ζωής». Η παρούσα έκδοση συμπληρώνεται από τη θαυμάσια διάλεξη που έδωσε στη Σουηδική Ακαδημία –εκεί, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε: «Ο κόσμος είναι ένα υφαντό που το υφαίνουμε καθημερινά στους μεγάλους αργαλειούς της πληροφορίας, των συζητήσεων, των ταινιών, των βιβλίων, του κουτσομπολιού, των μικρών ανεκδότων. Σήμερα, το πεδίο αυτών των αργαλειών είναι τεράστιο –χάρη στο ίντερνετ, ο καθένας σχεδόν μπορεί να συμμετάσχει στη διαδικασία, αναλαμβάνοντας την ευθύνη και μη, με αγάπη και με μίσος, για το καλό και για το κακό, για τη ζωή και για τον θάνατο. Όταν αυτή η αφήγηση αλλάζει, αλλάζει και ο κόσμος. Με αυτή την έννοια, ο κόσμος είναι φτιαγμένος από λέξεις.
Γι’ αυτό και ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε για τον κόσμο και –ίσως ακόμα πιο σημαντικό- ο τρόπος με τον οποίο τον αφηγούμαστε έχει τεράστια σημασία. Κάτι που συμβαίνει και δεν λέγεται σταματά να υπάρχει και χάνεται.[…]
Σήμερα, το πρόβλημά μας έγκειται, καθώς φαίνεται, στο γεγονός ότι δεν έχουμε ακόμα έτοιμες αφηγήσεις όχι μόνο για το μέλλον, αλλά ακόμα και για ένα συγκεκριμένο τώρα, για τις ταχύτατες μεταλλάξεις του σημερινού κόσμου. Μας λείπει η γλώσσα, μας λείπουν οι απόψεις, οι μεταφορές, οι μύθοι και οι νέοι θρύλοι. Ωστόσο βλέπουμε συχνές απόπειρες να σμιλευτούν οι σκουριασμένες, αναχρονιστικές αφηγήσεις σε φαντασίες του μέλλοντος, αναμφίβολα με την υπόθεση πως “ένα παλιό κάτι είναι καλύτερο από ένα καινούργιο τίποτα” ή στην προσπάθεια να αντιμετωπίσουν με αυτόν τον τρόπο τους περιορισμούς των νέων οριζόντων μας. Με μια λέξη, μας λείπουν νέοι τρόποι να πούμε την ιστορία του κόσμου».
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
