Σε μια εντυπωσιακή εκδήλωση τιμήθηκαν την Τρίτη, στο θέατρο Zarzuela της Μαδρίτης, οι νικητές των βραβείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Πολιτιστική Κληρονομιά για το 2016, τη μεγαλύτερη Ευρωπαϊκή βράβευση στον χώρο της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Στην κατηγορία «Αποκατάσταση» τιμήθηκαν δύο εξαιρετικά ελληνικά έργα, ο Βυζαντινός Ναός Αγίου Πέτρου στη Καστάνια της Μεσσηνιακής Μάνης, και ο Παραδοσιακός νερόμυλος στον Αγ. Γερμανό Πρεσπών, έργο που τιμήθηκε επιπλέον και με ένα από τα επτά Grand Prix της διοργάνωσης.
Τα επτά Grand Prix, τα οποία επελέγησαν από ανεξάρτητους ειδικούς κριτές και θα λάβουν 10.000 ευρώ έκαστο, είναι τα ακόλουθα:
Κατηγορία Αποκατάσταση
Παραδοσιακός Νερόμυλος στον Αγ. Γερμανό Πρεσπών, Ελλάδα
Το Μονοπάτι του Βασιλιά στο φαράγγι El Chorro, Μάλαγα, Ισπανία
Ο Γοτθικός Πύργος του Wimpole Hall στο Wimpole, Cambridgeshire, Ηνωμένο Βασίλειο
Κατηγορία Έρευνα
Μελέτη αποκατάστασης του χωριού Gostuša στην περιοχή Pirot, Σερβία
Κατηγορία Μακροχρόνιας Προσφοράς
Εργαζόμενοι και ακτιβιστές του Εθνικού Μουσείου Βοσνίας – Ερζεγοβίνης στο Σεράγεβο
κα. Giulia Maria Crespi, Μιλάνο, Ιταλία
Κατηγορία Εκπαίδευση, Κατάρτιση & Ευαισθητοποίηση
«Adopt a Monument» (Υιοθέτησε ένα Μνημείο), Φινλανδία.
Ο μεγάλος νικητής
Η αποκατάσταση του Μονοπατιού του Βασιλιά είναι ο μεγάλος νικητής αυτού του έτους. Οι ειδικοί κριτές του απένειμαν ένα Grand Prix, ενώ το κοινό το επέλεξε ως το αγαπημένο του έργο πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη. Περίπου 8.000 άνθρωποι ψήφισαν για το βραβείο κοινού. Η διαδικτυακή ψηφοφορία, η οποία πραγματοποιείται για πέμπτη φορά, πραγματοποιήθηκε μέσω της ιστοσελίδας της Europa Nostra.
Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης απονεμήθηκαν βραβεία σε 28 νικητές από 16 χώρες που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα Δημιουργική Ευρώπη της Ε.Ε. Ένα βραβείο Europa Nostra απονεμήθηκε, επίσης, σε ένα επίτευγμα από την Λευκορωσία, μία ευρωπαϊκή χώρα που δεν συμμετέχει στο συγκεκριμένο πρόγραμμα.
Τα ελληνικά έργα
Παραδοσιακός νερόμυλος στον Αγ. Γερμανό Πρεσπών
Από τους είκοσι νερόμυλους της περιοχής των Πρεσπών, μόνο ο νερόμυλος του Αγ. Γερμανού έχει πλήρως αποκατασταθεί. Ο μύλος, που βρίσκεται στην ορεινή ζώνη του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών, κατασκευάστηκε το 1930. Είναι πλήρως λειτουργικός, με τρεις διαφορετικούς μηχανισμούς: τον αλευρόμυλο για το άλεσμα των σιτηρών, τη νεροτριβή για το πλύσιμο των ρούχων και το μαντάνι για την τελική επεξεργασία των αργαλίσιων υφαντών.
Η αποκατάστασή του περιλάμβανε την επισκευή του κτίσματος, που ήταν σε κρίσιμη κατάσταση, την ανακατασκευή των κατεστραμμένων μηχανισμών, την ανακατασκευή του συστήματος υδροδότησης του μύλου και την προσθήκη νέων κατασκευών στον περιβάλλοντα χώρο του μύλου, για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των επισκεπτών. «Με αυτό το βραβείο, επιβραβεύουμε την αποκατάσταση αυτού του προβιομηχανικού μύλου ως ιδιαίτερα χαρακτηριστικού δείγματος της βιομηχανικής εξέλιξης στην Ευρώπη. Η πολυπλοκότητα του μύλου και του συστήματος υδροδότησής του είναι μοναδική και έχει αποκατασταθεί με την εφαρμογή ειδικής γνώσης υψηλού επιπέδου», σχολίασαν οι κριτές.
Το έργο ήταν φιλόδοξο, εφόσον είχε ως στόχο τη δημιουργία ενός «ζωντανού μνημείου» της βιομηχανικής κληρονομιάς της περιοχής, αλλά και την επαναφορά της παραγωγής βρώσιμου αλευριού, που με τη σειρά της θα ενισχύσει και θα υποστηρίξει παραδοσιακές δραστηριότητες στο χωριό, καθώς και την καλλιέργεια βιολογικών σιτηρών στην ευρύτερη περιοχή.
Βυζαντινός Ναός Αγίου Πέτρου – Καστάνια Μάνης
Ο Ναός του Αγίου Πέτρου είναι το αρχαιότερο από τα δέκα βυζαντινά μνημεία του χωριού Καστάνια. Πρόκειται για έναν απλό τετρακιόνιο σταυροειδή εγγεγραμμένο Ναό του όψιμου 12ου αιώνα, με νάρθηκα με μορφή στοάς, ο οποίος προστέθηκε στα δυτικά του Ναού κατά τον 13ο αιώνα, και ένα πυργοειδές κωδωνοστάσιο που οικοδομήθηκε το 1813.
Ο Ναός ήταν σε κακή κατάσταση διατήρησης πριν την έναρξη των εργασιών και αντιμετώπιζε σοβαρά δομοστατικά και οικοδομικά προβλήματα εξαιτίας τόσο της έκθεσής του στη φθορά του χρόνου, όσο και λόγω εγγενών κατασκευαστικών αδυναμιών και ατυχών παλαιότερων επεμβάσεων. Ο εξαιρετικής ποιότητας βυζαντινός τοιχογραφικός διάκοσμος του μνημείου είχε επίσης υποστεί σοβαρές φθορές κατά τη διάρκεια της 800 ετών ιστορίας του Ναού.
Η υψηλής ποιότητας αποκατάσταση του Ναού περιέλαβε την εξασφάλιση της στατικής επάρκειας του κτηρίου και τη συντήρηση του εσωτερικού του διακόσμου. Η φροντίδα που δόθηκε σε κάθε πτυχή του έργου είναι αξιοσημείωτη. Οι κριτές σημείωσαν «τη σημασία και τη σπουδαιότητα αυτού του Ευρωπαϊκού μνημείου, που αποτελεί εικόνα της Βυζαντινής συμβολής στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό». Οι τοιχογραφίες του Ναού, οι οποίες ήταν δυσδιάκριτες πριν από τις εργασίες, είναι τώρα δυνατόν να μελετηθούν αναλυτικά και αναμφίβολα θα αποτελέσουν υλικό μεγάλης αξίας για τους μελετητές της Ύστερης Βυζαντινής τέχνης.
Η αποκατάσταση της εξαιρετικής αυτής εκκλησίας έτυχε θερμής υποδοχής από την τοπική κοινότητα, η οποία είχε πλήρη επίγνωση των πολιτιστικών και οικονομικών διαστάσεων του έργου. Η διατήρηση του Ναού του Αγίου Πέτρου έχει προσελκύσει νέο τουριστικό ενδιαφέρον για το απομακρυσμένο χωριό της Καστάνιας και μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για περισσότερες πρωτοβουλίες για τη διατήρηση της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς του.
