Από την έντυπη έκδοση
Της Τέτης Ηγουμενίδη
[email protected]
Στην τελική και πιο κρίσιμη φάση της έχει περάσει η υπόθεση της διερεύνησης από την Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΑ) της ύπαρξης καρτέλ για τη χειραγώγηση διαγωνισμών δημοσίων έργων την περίοδο 1989 – 2016, που αφορά κυρίως τους μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους και έναν σημαντικό αριθμό ξένων και μικρότερων ελληνικών τεχνικών εταιρειών.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι παρά το γεγονός ότι η συζήτηση για τη διαδικασία διευθέτησης (settlement) στην οποία έχουν προσφύγει οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι έχει προχωρήσει σημαντικά, το αν θα ολοκληρωθεί παραμένει ανοιχτό. Οι εταιρείες δεν έχουν αποφασίσει τελεσίδικα αν θα ακολουθήσουν τη διευθέτηση και βεβαίως υπάρχει περίπτωση κάποιες να μπουν στη διαδικασία και ορισμένες άλλες όχι. Η άλλη επιλογή τους είναι να αναμένουν το πόρισμα της ΕΑ, να τους καταλογιστεί ένα πολύ μεγαλύτερο πρόστιμο και να ξεκινήσουν έναν πολύχρονο δικαστικό αγώνα για να πετύχουν τη μείωσή του.
Οι ίδιες πληροφορίες λέγουν ότι τα προτεινόμενα από την Ε.Α. πρόστιμα, στο πλαίσιο της διευθέτησης, συνολικά κινούνται στην περιοχή των 80 εκατ. ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος από το ποσό αυτό (πολύ κοντά στο μισό) καλείται να το πληρώσει η Ελλάκτωρ, ενώ το δεύτερο μεγαλύτερο πρόστιμο καταλογίζεται στην J&P Άβαξ. Όπως έχει γράψει η «Ν», το αρχικό πόρισμα της Ε.Α. καταλήγει σε κάποιο σημείο του ότι «το επιβλητέο στους ομίλους Ελλάκτωρ και J&P Άβαξ πρόστιμο πρέπει να προσαυξηθεί ώστε να αντικατοπτρίζει την αποφασιστικότητα και την ευόδωση των σκοπών της υπό εξέτασης καρτελικής σύμπραξης».
Σημαντικού ύψους είναι το πρόστιμο το οποίο συζητείται για τη ΓΕΚ Τέρνα και αναλογικά με το μέγεθός της και για την Ιντρακάτ. Μικρότερα πρόστιμα προβλέπονται και για άλλες εταιρείες.
Σύνθετο θέμα
Ωστόσο, το όλο θέμα είναι εξαιρετικά σύνθετο. Εξελίσσεται σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, αλλά και μιας σειράς άλλων παραγόντων ο κατασκευαστικός κλάδος δεν διάγει τις καλύτερες των ημερών του. Σύμφωνα με τον δείκτη παραγωγής στις κατασκευές που καταρτίζει από το 2000 η ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή), ο κλάδος βρίσκεται στα πλέον χαμηλά επίπεδα των τελευταίων 40 και πλέον ετών.
Την ίδια στιγμή όσες εταιρείες υπογράψουν τη διευθέτηση ουσιαστικά παραδέχονται την ενοχή τους, καταβάλλουν εφάπαξ το πρόστιμο που τους καταλογίζεται και δεν έχουν δικαίωμα να προσφύγουν για αυτό στη Δικαιοσύνη. Τι γίνεται όμως με τις ποινικές ευθύνες αν αυτεπάγγελτα κινηθεί η Δικαιοσύνη για κάποιο από τα συρρέοντα αδικήματα; Το ερώτημα αυτό γίνεται κρισιμότερο, όσον αφορά τις αποφάσεις που λαμβάνουν τις μέρες αυτές οι κατασκευαστές, στην περίπτωση κατά την οποία μία ή περισσότερες από τις προαναφερόμενες τεχνικές εταιρείες που αντιμετωπίζουν τις κύριες κατηγορίες αποφασίσει τελικά να μην ακολουθήσει τη διαδικασία της διευθέτησης.
Οι δικηγόροι των κατασκευαστικών εταιρειών είναι διχασμένοι, όταν ερμηνεύουν τη σχετική νομοθεσία. Κάποιοι σημειώνουν ότι η διευθέτηση σημαίνει πλήρη απαλλαγή και από τις ποινικές ευθύνες (κάτι που χαρακτηρίζεται λογικό, αλλιώς γιατί να την υπογράψει κάποιος και μετά να έχει να αντιμετωπίσει σωρεία ποινικών υποθέσεων και πιθανώς φυλακή). Ορισμένοι άλλοι όμως λέγουν το αντίθετο.
Να επισημάνουμε στο σημείο αυτό ότι οι κατηγορίες της Ε.Α. δεν βαρύνουν όλες τις εταιρείες το ίδιο και αυτό επηρεάζει σημαντικά τους χειρισμούς και τις αποφάσεις της κάθε μιας, ενώ από την πλευρά της η Επιτροπή προφανώς θα ήθελε να πετύχει η διαδικασία διευθέτησης κατά την πρώτη εφαρμογή της σε μια τόσο σοβαρή υπόθεση.
Η περίπτωση να νομοθετηθεί ρητά η απαλλαγή των ποινικών ευθυνών για όσες από τις εταιρείες δέχονται να υπογράψουν διευθέτηση «μπλέκει» στη διαχρονική αδυναμία του πολιτικού συστήματος να νομοθετεί χωρίς να υπολογίζει το πολιτικό κόστος… οπότε μέχρι στιγμής φαίνεται ότι η υπόθεση θα κλείσει βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας.
Στις 20 Φεβρουαρίου
Θα κλείσει όμως η υπόθεση, πώς και πότε; Η Ε.Α. έχει προγραμματίσει Ολομέλεια για τις 20 Φεβρουαρίου με θέμα την καρτελική σύμπραξη στις κατασκευές. Πληροφορίες αναφέρουν ότι τη μέρα αυτή θα συζητηθεί και η εισήγηση που αφορά τις εταιρείες που δεν ζήτησαν διευθέτηση ώστε να υπάρξει κατά κάποιο τρόπο ένα ενιαίο πόρισμα. Η αρχική «καυτή» εισήγηση της Ε.Α. με τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για το πώς δρούσε το καρτέλ, όσο και αν αμβλυνθεί έπειτα από τις διαπραγματεύσεις με τους εργολήπτες και τον συνυπολογισμό των επιπτώσεων που θα έχει μια αντίστοιχη καταδίκη για τις ελληνικές τεχνικές εταιρείες, δεν δύναται να απαλειφθεί εντελώς. Είναι σαφές ότι για την Ε.Α. αλλά και ευρύτερα για τη χώρα είναι μείζον θέμα να κλείσει η υπόθεση με κάποιου είδους κάθαρση.
Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο αν τα πρόστιμα που θα επιβληθούν θα καταστρέψουν τις ελληνικές εταιρείες και αν θα κινητοποιήσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να ζητήσει να της επιστρέψει η Ελλάδα κονδύλια που διατέθηκαν σε έργα που αναφέρονται στις προς διερεύνηση υποθέσεις πιθανής καρτελικής συμπεριφοράς.
Ως προς τον χρόνο που θα κλείσει η υπόθεση, εκτιμήσεις της κατασκευαστικής αγοράς λέγουν σε δύο μήνες, αν και ορισμένα στελέχη σημειώνουν ότι είναι καθαρά θέμα των μετόχων των μεγάλων ομίλων. Μόλις περάσουν τις σχετικές αποφάσεις από τα διοικητικά τους συμβούλια ενημερώνουν την Ε.Α. και αυτή είναι σε θέση να κινηθεί τάχιστα. Σε περίπου δύο μήνες, στο μεταξύ, ολοκληρώνονται οι μεγάλοι οδικοί άξονες και αν κρίνουμε από τη μέχρι τώρα συμπεριφορά η κυβέρνηση το εκμεταλλεύεται αρκούντως. Αυτό σημαίνει ότι οι «κατηγορούμενοι» για καρτέλ και η κυβέρνηση θα… συναντηθούν μπροστά στις κορδέλες των εγκαινίων.
Η εντολή για έρευνα
Η πιο σκοτεινή πλευρά της υπόθεσης, όμως, είναι το αν υπήρξε και από πού εντολή στην Ε.Α. να ερευνήσει την υπόθεση καρτέλ στις κατασκευές. Η Ε.Α. όταν εισέβαλε στις αρχές του 2013 στις τεχνικές εταιρείες για να ψάξει τα αρχεία τους είπε ότι κινήθηκε αυτεπάγγελτα. Προφανώς ασχολούνταν με το θέμα πολλούς μήνες πριν. Κορυφαίοι υπουργοί της κυβέρνησης, αλλά και στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης ακόμα και σήμερα κάνουν λόγο για εντολή που ήρθε από έξω με στόχο να πλήξει τις ελληνικές εταιρείες, ώστε οι ξένες να αναλάβουν μεγαλύτερο κατασκευαστικό αντικείμενο στη χώρα μας. Η αξία του ισχυρισμού αυτού, αν έχει βάση, αποδυναμώνεται μπροστά στην προθυμία μαρτύρων – μετόχων κατασκευαστικών εταιρειών (άλλοτε πολύ ισχυρών), όπως της Τεχνικής Ολυμπιακής, οι οποίοι συνετέλεσαν στη συγγραφή του πρώτου πορίσματος της Ε.Α. έναντι επιείκειας που θα τους δοθεί.
