Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς, σε συνεργασία με τη EuroCommerce, αναλύει όλο το σχέδιο ανάκαμψης και τον νέο 7ετή προϋπολογισμό, που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τίτλο «New Generation ΕU» μαζί με το αναθεωρημένο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ). Τα κύρια στοιχεία της συνολικής πρότασης του ευρωπαϊκού σχεδίου και οι τρεις βασικές πηγές χρηματοδότησης είναι οι ακόλουθες:
Το Ταμείο «Νέα Γενιά ΕΕ» με 750 δισ. ευρώ εκ των οποίων 500 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 250 δισ. ευρώ σε δάνεια. Το Ταμείο Ανάκαμψης επιτρέπει στην Επιτροπή να δανείζεται χρήματα από τις αγορές για να παρέχει επιχορηγήσεις και δάνεια σε χώρες και εταιρείες που πλήττονται περισσότερο από την κρίση, τα οποία θα επιστραφούν χρησιμοποιώντας χρηματοδότηση από την ΕΕ, από το 2027 έως το 2058.
Η αύξηση του ΠΔΠ σε 1,1 τρισ. ευρώ θεωρείται μέτρια και αναπληρώνεται από ένα απλοποιημένο σύστημα ΦΠΑ που δεν προσδιορίζεται. Επίσης, προστίθενται νέες ροές εσόδων της ΕΕ γνωστές και ως ίδιοι πόροι, από την επέκταση του τρέχοντος συστήματος εμπορίας εκπομπών με αύξηση 10 δισ. ευρώ ετησίως, έναν φόρο συνόρων άνθρακα για αγαθά από λιγότερο βιώσιμη παραγωγή στο εξωτερικό με αύξηση έως 14 δις ευρώ ετησίως, έγκριση του φόρου ψηφιακών υπηρεσιών ελλείψει συμφωνίας στον ΟΟΣΑ με αύξηση 1,3 δις ευρώ ετησίως, φόρος πλαστικών με αύξηση από 3 σε 9 δις ευρώ ετησίως και μάλλον έναν αόριστα διατυπωμένο φόρο επί του κύκλου εργασιών των μεγαλύτερων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη και επωφελούνται από την υποστήριξη της ΕΕ και την ενιαία αγορά με αύξηση 10 δις ευρώ ετησίως. Αυτοί θα είναι οι άμεσοι φόροι στα ταμεία της ΕΕ για να αντισταθμίσουν το κόστος υποστήριξης των επιχειρήσεων από την κρίση.
Το πακέτο των 540 δισ. ευρώ της ΕΤεΠ, καθώς και άλλα υπάρχοντα ευρωπαϊκά δίκτυα ασφαλείας για χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα που ανακοινώθηκαν νωρίτερα φέτος. Τα περισσότερα χρήματα, στο πλαίσιο του προγράμματος ανάκαμψης, θα διατεθούν στα κράτη μέλη για την έναρξη της οικονομίας, με μικρότερη συμμετοχή ώστε να πηγαίνουν σε «υγιείς» εταιρείες που έχουν επενδύσει στο μέλλον, αλλά αντιμετωπίζουν προσωρινά προβλήματα λόγω του ιού, βοηθώντας στην κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων σε βασικούς τομείς και τεχνολογίες και βοηθούν τις επενδύσεις σε βασικές αλυσίδες αξίας, ζωτικής σημασίας για την ανθεκτικότητα της ΕΕ και τη στρατηγική αυτονομία. Το νέο πρόγραμμα, που έχει ήδη ξεκινήσει το 2020, θα επικεντρωθεί σε χώρες και εταιρείες που έχουν τις περισσότερες ανάγκες. Τα χρήματα θα διοχετευθούν μέσω μηχανισμών της ΕΕ και θα υπόκεινται σε έλεγχο του Συμβουλίου και του ΕΚ. Δεδομένου ότι αυτή η διαδικασία θα διαρκέσει τουλάχιστον έως το 2021, η Επιτροπή προβλέπει μια γέφυρα 11,5 δις ευρώ για το τρέχον έτος. Το σχέδιο στοχεύει στη δημιουργία αλληλεγγύης σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Τα χρηματοδοτικά μέσα
Αναλυτικά, τα χρηματοδοτικά μέσα που προβλέπονται στο σχέδιο του ταμείου ανάκαμψης και στον αναθεωρημένο ευρωπαϊκό ΠΔΠ 2021-2027 περιλαμβάνουν τα εξής:
Ταμείο για την διευκόλυνση της ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF) με προϋπολογισμό 500 δις ευρώ που διανέμονται σε επιχορηγήσεις και 250 δισ. ευρώ σε δάνεια για τη στήριξη των κρατών μελών για την υλοποίηση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων απαραίτητων για μια βιώσιμη ανάκαμψη. Τα κράτη μέλη θα σχεδιάσουν τα δικά τους προσαρμοσμένα εθνικά σχέδια ανάκαμψης, βάσει των προτεραιοτήτων επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που προσδιορίζονται ως μέρος του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και άλλων συστάσεων της ΕΕ.
Πρόσθετη Χρηματοδότηση Προγραμμάτων. Το «REACT-ΕU» για την ενίσχυση της στήριξης της συνοχής στα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση, έχει προϋπολογισμό 55 δις ευρώ. Θα υποστηρίξει τους εργαζομένους και τις Μμε, τα συστήματα υγείας και τις πράσινες και ψηφιακές μεταβάσεις σε διάφορους τομείς, κυρίως τον τουρισμό και τον πολιτισμό. Πρόσθετη χρηματοδότηση ύψους 30 δισ. ευρώ για το «Just Transition Fund» που υποστηρίζει την επανεκπαίδευση των εργαζομένων και βοηθά τις Μμε να δημιουργήσουν νέες οικονομικές ευκαιρίες και να επενδύσουν στην καθαρή ενέργεια και την κυκλική οικονομία.
Επιπλέον κονδύλια από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (AFRD) με 15 δισ. ευρώ για τη στήριξη των αγροτών και των αγροτικών περιοχών στην εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, και ιδίως για τη στήριξη φιλόδοξων στόχων στις νέες στρατηγικές για τη βιοποικιλότητα και τη γεωργία. Επιπλέον, 4 δισ. ευρώ για την Κοινή Γεωργική Πολιτική και 500 εκ. ευρώ για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ναυτιλίας και Αλιείας για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στους τομείς των γεωργικών προϊόντων διατροφής και της αλιείας με την παροχή μετρητών για τη διαχείριση κρίσεων.
Προσωρινό μέσο υποστήριξης φερεγγυότητας (SSI) για την παροχή επείγουσας υποστήριξης σε ευρωπαϊκές εταιρείες που διαφορετικά θα ήταν βιώσιμες για την αντιμετώπιση άμεσων προβλημάτων ρευστότητας και φερεγγυότητας, αλλά μόνο εάν τα προσωρινά προβλήματα τους προκύπτουν σαφώς από την πανδημία.
Νέα στρατηγική επενδυτικής διευκόλυνσης (SIF) που ενισχύει την ανθεκτικότητα και την αυτονομία των στρατηγικών τομέων και οικοσυστημάτων, ιδίως εκείνων που συνδέονται με την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, και βασικές αλυσίδες αξίας στην εσωτερική αγορά. Αυτή η διευκόλυνση θα συνδεθεί με το «InvestEU», του οποίου ο προϋπολογισμός θα αυξηθεί σε 15 δις ευρώ. Απαιτούνται 26 δις ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης το 2020, ενώ η ΕΕ θα παράσχει εγγύηση 75 δισ. ευρώ στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, με στόχο τη μόχλευση 300 δις ευρώ για υποστήριξη φερεγγυότητας. Η Επιτροπή προβλέπει μόνο τις ανάγκες ιδίων κεφαλαίων για αυτό το έτος, μεταξύ 720 δισ. ευρώ και 1,2 τρισ. ευρώ.
Αξιοποίηση της Ενιαίας Αγοράς για την προώθηση της ανάκαμψης στο πλαίσιο του Προγράμματος Ενιαίας Αγοράς και υποστήριξη της συνεργασίας στον τομέα της φορολογίας και των τελωνείων στα επίπεδα των 3,7 δις ευρώ, με επιπλέον 239 εκ. ευρώ και 843 εκ. ευρώ, αντίστοιχα.
Ταμείο Αλληλεγγύης της ΕΕ για την αντιμετώπιση απρόβλεπτων προκλήσεων, το οποίο παρέχει υποστήριξη στα κράτη μέλη και στις περιφέρειες που πλήττονται από καταστροφές μεγάλης κλίμακας, θα επεκταθεί σε κρίσεις υγείας και θα αυξηθεί ο ετήσιος προϋπολογισμός σε 1 δισ. ευρώ.
Στήριξη των εργαζομένων που χάνουν τις δουλειές τους ως αποτέλεσμα μείζονος αναδιάρθρωσης, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (EGAF) θα επεκταθεί σε εταιρείες που απολύουν έως 250 άτομα και ο προϋπολογισμός ανέρχεται σε 386 εκ. ευρώ. Το πρόγραμμα SURE για την στήριξη της απασχόλησης ως γνωστό έχει προϋπολογισμό ύψους 100 δις ευρώ.
Πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, της Στρατηγικής Ψηφιοποίησης και της Βιομηχανικής Στρατηγικής θα χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση των νέων δράσεων που έχουν ανακοινωθεί. Περισσότερα κονδύλια θα δοθούν για την ψηφιακή μετάβαση στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη» με συνολικό προϋπολογισμό 8,2 δις ευρώ.
Θεμελιώδη δικαιώματα και πλήρης σεβασμός του κράτους δικαίου από τα έκτακτα μέτρα που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο κατά τη διάρκεια της κρίσης πρέπει να περιορίζονται προσωρινά και προσεκτικά. Η Επιτροπή θα προωθήσει, επίσης, σχέδιο κανονισμού για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ από γενικευμένες ελλείψεις στο κράτος δικαίου και θα εξετάσει την πρακτική των κρατών μελών στην ετήσια αναθεώρηση. Οι περισσότερες κοινοβουλευτικές ομάδες τόνισαν ότι δεν πρέπει να πηγαίνουν χρήματα σε χώρες που δεν σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και δεν πραγματοποιούν κοινωνικές μεταρρυθμίσεις.
Επιπτώσεις και ευκαιρίες στη λιανική και χονδρική πώληση. Ο τομέας του εμπορίου είναι ένα από τα 14 στρατηγικά οικοσυστήματα που προσδιορίζονται από την Επιτροπή στο πλαίσιο της βιομηχανικής στρατηγικής. Η μελέτη οικονομικής ανάλυσης που συνοδεύει την πρόταση αναμένει την ανάκαμψη να είναι ταχύτερη στο εμπόριο από ό,τι σε άλλους τομείς. Βλέπει, επίσης, το λιανικό και χονδρικό εμπόριο να πλήττονται ιδιαίτερα από το έλλειμμα ρευστότητας και κεφαλαίου κίνησης, με αυξημένο κίνδυνο πτώχευσης. Το έλλειμμα ρευστότητας χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τις ευάλωτες μεγάλες επιχειρήσεις με πάνω από 250 εργαζόμενους και μικρομεσαίες με άνω των 20 εργαζομένων. Η μελέτη προβλέπει απώλειες ιδίων κεφαλαίων ύψους 57 έως 94 δις ευρώ, με βάση εκτιμήσεις του αναμενόμενου χαμένου κύκλου εργασιών για το 2020, και το επενδυτικό κενό εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 115 δισ. ευρώ, υπολογιζόμενο στο μερίδιο του τομέα του εμπορίου. Υπάρχει, πλέον, επίγνωση για βοήθεια στην μεταποιητική βιομηχανία και η ανάγκη δράσης για τη δημιουργία στην ΕΕ-27 επιχειρήσεων «παγκόσμιων πρωταθλητών».
Τα επόμενα βήματα της Επιτροπής και του ΕΚ είναι να πιέσουν το Συμβούλιο να ενεργήσει επί των προτάσεων και να αποδεσμεύσουν τα χρήματα που απαιτούνται για την ενίσχυση του προϋπολογισμού, ώστε να ξεκινήσουν το σχέδιο ανάκαμψης, από τον Ιούλιο. Οι περισσότερες πολιτικές ομάδες του ΕΚ υποστηρίζουν το πρόγραμμα πολύ έντονα και θα συνεχίσουν να ασκούν πίεση για ταχεία δράση. Οι αποκαλούμενοι ολιγαρκείς «Frugal Four» Αυστρία, Δανία, Σουηδία και Ολλανδία έχουν δηλώσει την αντίθεσή τους στην καταβολή επιχορηγήσεων και ενδέχεται να εξακολουθούν να εμποδίσουν την αύξηση του ΠΔΠ και την ιδέα της ΕΕ να αναλάβει το χρέος. Οι πρόσθετοι φόροι της ΕΕ θα εγείρουν, επίσης, θεμελιώδη ζητήματα, καθώς η φορολογία παραμένει εθνική αρμοδιότητα και αναμένεται αντίδραση υπέρ του συνολικού πακέτου. Οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν και ενδέχεται να καθυστερήσουν, δεδομένης της ανάγκης για ομοφωνία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Ο πρόεδρος του Ε.Β.Ε.Π. & Π.Ε.Σ.Α., Βασίλης Κορκίδης, δήλωσε σχετικά: «Ως επιμελητήριο, καλωσορίσαμε το ευρωπαϊκό σχέδιο ανάκαμψης συνολικά, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για βοήθεια στον εμπορικό και βιομηχανικό τομέα, ως σημαντικούς εργοδότες και κρίκους διασύνδεσης μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης. Τα περισσότερα από τα χρήματα του προγράμματος ανάκτησης θα τα διαχειρίζονται οι κυβερνήσεις των κρατών μελών και όλες οι επιχειρηματικές οργανώσεις θα πρέπει να βοηθήσουμε τις εταιρίες να έχουν άμεση πρόσβαση στη ρευστότητα που τους αναλογεί. Τα όποια διαθέσιμα κονδύλια της ΕΕ πρέπει να καταλήξουν στις επιχειρήσεις, γι’ αυτό, όλα τα Επιμελητήρια, οφείλουμε να βοηθήσουμε τα μέλη μας να κατανοήσουν τον τρόπο πρόσβασης και να ξεπεράσουν τις ενίοτε δύσκολες διαδικασίες εκταμίευσης. Οι επιχειρήσεις μέλη μας πρέπει να ενημερωθούν τάχιστα και να επωφεληθούν από τους αυξημένους πόρους σε όλα τα νέα προγράμματα ψηφιοποίησης, βιωσιμότητας και κινητικότητας. Η χώρα μας δικαιούται κάθε ευρώ από τα 32 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης, το 1,5 δισ. του Sure για την απασχόληση, τα 3 δισ. της ΕΤεΠ για τις ΜμΕ και τα 19 δισ. ευρώ του νέου ΕΣΠΑ, όμως, αυτή τη φορά, πρέπει όχι απλά να απορροφήσει, αλλά να αξιοποιήσει κάθε ευρώ. Είμαι βέβαιος ότι η Κυβέρνηση δεν θα αφήσει να χαθεί αυτή η μεγάλη ευκαιρία, που σε μεγάλο βαθμό μπορεί να αλλάξει τα οικονομικά δεδομένα της Ελλάδας στην Ευρώπη.»
