Από την έντυπη έκδοση
Στην Έφη Τριήρη
[email protected]
Για σημαντική βελτίωση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, παρότι παραμένουν κάποιες προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, έκανε λόγο η πρόεδρος του Ενιαίου Συμβουλίου Εξυγίανσης των ευρωπαϊκών τραπεζών (Single Resolution Board-SRB), Έλκε Κένιγκ, σε αποκλειστική της συνέντευξη στη «Ν», με αφορμή το φετινό συνέδριο του SRB, που πραγματοποιήθηκε στις 15 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες, με θέμα «Δέκα Χρόνια Μετά Τη Χρηματοπιστωτική Κρίση: Είναι Σε Θέση Σήμερα Οι Τράπεζες Να Εξυγιανθούν;».
Η κ. Κένιγκ, η οποία υπογράμμισε τη σπουδαιότητα των μέτρων που λαμβάνονται προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι όποιες αρνητικές συνέπειες της διατάραξης της ισορροπίας του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, δίνει το δικό της στίγμα σε μία σειρά από θέματα που αφορούν τον συγκεντρωτισμό του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, περιπτώσεις εξυγίανσης τραπεζών, την αποτελεσματικότητα του ρυθμιστικού πλαισίου και το ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων.
Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Ποια η μεγαλύτερη ανησυχία σας αναφορικά με τις ελληνικές τράπεζες («κόκκινα» δάνεια, κεφαλαιακή επάρκεια); Πιστεύετε ότι πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα; Και τι είδους μέτρα;
«Πιστεύω ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία έτη, όμως παραμένουν κάποια ειδικά ζητήματα. Κάποια προβληματικά στοιχεία ενεργητικού από προηγούμενες χρήσεις και μία μεγάλη αναλογία σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια στους ισολογισμούς τραπεζών είναι οι βασικές προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν κάποιες χώρες-μέλη. Για τον λόγο αυτό, οι ελληνικές τράπεζες εφαρμόζουν αυτή τη στιγμή ένα φιλόδοξο σχέδιο με σκοπό να μειώσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που βαραίνουν τους ισολογισμούς τους υπό την παρακολούθηση της Τράπεζας της Ελλάδος και του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM). Είναι σημαντικό που η διαδικασία αυτή προχωρά όπως έχει προγραμματιστεί. Αυτό θα απαιτήσει αυστηρή εφαρμογή από πλευράς των τραπεζών.
Η πρόσφατη άρση νομικών, δικαστικών και διοικητικών εμποδίων στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε συνδυασμό με τη σύσταση μιας δευτερογενούς αγοράς για την εξυπηρέτηση και την πώληση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θεωρούνται, σε αυτό το πλαίσιο, ευπρόσδεκτα μέτρα.
Εν ολίγοις, οι τράπεζες θα πρέπει να μειώσουν το αυξημένο απόθεμα σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια και να αποκαταστήσουν τον ρόλο τους ως διαμεσολαβητές. Τα σημερινά μέτρα που εφαρμόζονται, οι δεσμεύσεις για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και γενική ανάκαμψη της οικονομίας δεν θα αντιμετωπίσουν μόνο την πρόκληση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά θα ενισχύσουν και την ικανότητα των ελληνικών τραπεζών να εισέλθουν στην αγορά για να εκδώσουν επιλέξιμους τίτλους MREL (ελάχιστη απαίτηση ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων)».
Η ελληνική κυβέρνηση μελετά ένα Σχήμα Προστασίας Ενεργητικού (APS) με σκοπό να αντιμετωπίσει τον σημερινό γύρο κεφαλαιακών πιέσεων στις ελληνικές τράπεζες. Είναι συμβατό με τον κοινοτικό πλαίσιο κανονισμών;
«Δεν είναι στην αρμοδιότητα του SRB να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα. Ο ρόλος του SRB συνδέεται αποκλειστικά με το προληπτικό σχεδιασμό εξυγίανσης και με την ομαλή εξυγίανση σε περιπτώσεις όπου μία τράπεζα καταρρέει. Συνεπώς, το SRB δεν αξιολογεί τη συμβατότητα των εθνικών νομοθεσιών με το πλαίσιο κανονισμών της Ε.Ε. Αυτό εμπίπτει στη δικαιοδοσία της Κομισιόν, με δεδομένο ότι λειτουργεί ως θεματοφύλακας των συνθηκών και του “κοινοτικού κεκτημένου”».
Αρκετές εξαγορές και συγχωνεύσεις έλαβαν χώρα στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα τα τελευταία έτη. Θεωρείτε ότι το επίπεδο συγκεντρωτισμού είναι επαρκές ή ότι χρειάζεται νέος γύρος εξαγορών και συγχωνεύσεων;
«Δεν είναι στην αρμοδιότητα του SRB να αξιολογήσει το επίπεδο συγκεντρωτισμού στο τραπεζικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Κομισιόν είναι επιφορτισμένη με την αρμοδιότητα να εγκρίνει (ή όχι) συγχωνεύσεις και εξαγορές στην Ε.Ε. και o SSM είναι υπεύθυνος για την αδειοδότηση τραπεζών και την εποπτεία των δραστηριοτήτων τους εντός της τραπεζικής ένωσης.
Ωστόσο, υπάρχει εκτεταμένη βιβλιογραφία για τα δυνητικά οφέλη του συγκεντρωτισμού, για παράδειγμα ότι συμβάλλει στην αποτελεσματικότητα, στην αύξηση κερδοφορίας και στη βαθύτερη ενοποίηση εντός της τραπεζικής ένωσης. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αξιολογηθεί μεμονωμένα. Από την πλευρά μιας ρυθμιστικής αρχής αρμόδιας για θέματα εξυγίανσης, είναι υψίστης σημασίας αυτός ο συγκεντρωτισμός να μην οδηγήσει σε μείωση αλλά σε ενίσχυση της ικανότητας εξυγίανσης της τράπεζας που προκύπτει από τη διαδικασία αυτή».
Από την εμπειρία σας σε ό,τι αφορά εξυγίανση τραπεζών στην Ευρώπη, ποια θεωρείτε ότι ήταν η καλύτερη και ποια η χειρότερη περίπτωση;
«Χρειάστηκε να εξυγιάνουμε μόνο μία τράπεζα μέχρι τώρα, την Banco Popular, την έκτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ισπανίας. Το SRB και η Εθνική Αρχή Εξυγίανσης Τραπεζών της Ισπανίας -FROB- αποφάσισαν ότι η πώληση ήταν προς το δημόσιο συμφέρον, καθώς προστάτευσε τους καταθέτες της Banco Popular και εξασφάλισε τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Το σχέδιο εξυγίανσης εγκρίθηκε εν συνεχεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή – όπως προβλέπεται στη νομοθεσία του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης (SRMR).
Καταφέραμε να αποφύγουμε αρνητικές συνέπειες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την πραγματική οικονομία, χωρίς να χρησιμοποιήσουμε δημόσιοo χρήμα, και αυτό έγινε για την προστασία των Ισπανών φορολογουμένων. Για τον λόγο αυτό, θεωρούμε ότι ήταν μία επιτυχημένη εξυγίανση τράπεζας και μία σαφή απόδειξη ότι το νέο καθεστώς λειτουργεί».
Πιστεύετε ότι οι παραδοσιακές τράπεζες απειλούνται από την είσοδο νέων παικτών, όπως το fintech;
«Οι νέες τεχνολογίες συνιστούν πάντα πρόκληση στα παραδοσιακά επιχειρησιακά μοντέλα, αλλά και ευκαιρία. Παρότι αυτό δεν αποτελεί άμεσο ζήτημα για το SRB, μοιραζόμαστε τις ανησυχίες του Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (FSB), το οποίο έχει επισημάνει τους ρυθμιστικούς κινδύνους των νέων τεχνολογιών».
Το υπερβολικό ρυθμιστικό πλαίσιο του τραπεζικού τομέα της Ε.Ε. έχει επικριθεί ότι περιορίζει την ικανότητα των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την πραγματική οικονομία; Ποια είναι η άποψή σας;
«Θα διαφωνήσω με την ταμπέλα της υπερβολικής ρύθμισης. Αντιθέτως, πιστεύω ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο που έχουμε θέσει σε ισχύ είναι απολύτως αναγκαίο για να διατηρήσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Πιστεύουμε ότι έχουμε βρει τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στο ρυθμιστικό πλαίσιο και στην αναγκαία οικονομική “ανάσα” που απαιτείται για τον κλάδο.
Πράγματι, το 2018 είναι ένα σημαντικό έτος από την άποψη ότι βρισκόμαστε μία δεκαετία μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση. Ανατρέχοντας δέκα χρόνια πίσω σε αυτή την κρίση, θυμόμαστε ότι υπήρχε υπερβολικά περιορισμένο ρυθμιστικό πλαίσιο που προκάλεσε την εξάπλωση της κρίσης σε ολόκληρο τον κόσμο. Η εξάπλωση ήταν ευρεία επειδή οι τράπεζες είχαν χαλαρό ρυθμιστικό πλαίσιο και συνεπώς ήταν πλημμελώς προετοιμασμένες για να ανταποκριθούν σε οιαδήποτε αναταραχή.
Όταν οι μνήμες από την κρίση εξασθενούν, εγκυμονεί η σαφής απειλή να ξεχάσουμε τη σπουδαιότητα των ρυθμιστικών συστημάτων που τέθηκαν σε ισχύ. Αυτό σημαίνει ότι στο σημείο αυτό οι αρχές θα πρέπει να επωφεληθούν των θετικών συνθηκών στις αγορές για να πιέσουν στην ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων. Μόνο τότε -με αποτελεσματική και υπεύθυνη ρύθμιση- θα εξασφαλίσουμε μία ισχυρή και ασφαλή τραπεζική ένωση για να στηρίξουμε μία ισχυρή και ασφαλή ευρωπαϊκή οικονομία. Φυσικά, βέβαια, μπορούμε πάντα να πράξουμε ακόμη καλύτερα, οπότε η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αποτελεσματικότητα του ρυθμιστικού πλαισίου που τέθηκε σε ισχύ τα τελευταία έτη ήταν πολύ ευπρόσδεκτη».
Πότε πιστεύετε ότι θα ολοκληρωθεί η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Εγγύησης Καταθέσεων;
«Το SRB πιστεύει και ευελπιστεί ότι μπορεί να υπάρξει σύντομα πρόοδος ως προς τον τρίτο πυλώνα ενός εναρμονισμένου συστήματος εγγύησης καταθέσεων για να ολοκληρωθεί η τραπεζική ένωση – είναι το τελευταίο κομμάτι του παζλ. Πέραν τούτου, σημαντική παραμένει και η εναρμόνιση των νομικών καθεστώτων περί πτώχευσης. Προς το παρόν, το πλαίσιο του Ενιαίου Μηχανισμού Εξυγίανσης (SRM) αντιμετωπίζει 19 ή περισσότερες διαφορετικές διαδικασίες αφερεγγυότητας στην τραπεζική ένωση. Ενώ είναι πρόκληση να επανεξετάσουμε τη μακρόχρονη εθνική νομολογία, μόνο μέσω της εναρμόνισης των εθνικών διαδικασιών αφερεγγυότητας τραπεζών μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια ομαλή λειτουργία του πλαισίου».
