Οι «ρίζες» της ανθρώπινης καινοτομίας παραδοσιακά εντοπίζονταν στα εύκρατα κλίματα της Ευρώπης ή τις ακτές και τα λιβάδια της Αφρικής- ωστόσο πιο ακραία περιβάλλοντα, όπως τα τροπικά δάση της Ασίας, σε μεγάλο βαθμό παραβλέπονταν, παρά τη μακρά ιστορία ανθρώπινης παρουσίας. Σε αυτό το πλαίσιο, νέα μελέτη παρουσιάζει τα αρχαιότερα στοιχεία χρήσης τόξου και βέλους, και ίσως δημιουργίας ρούχων εκτός Αφρικής- 48.000 με 45.000 χρόνια πριν- στη Σρι Λάνκα.
Στη Σρι Λάνκα βρέθηκαν τα αρχαιότερα απολιθώματα του Homo sapiens στη νότια Ασία, ενώ επίσης φιλοξενεί ξεκάθαρα στοιχεία ανθρώπινης παρουσίας και χρήσης τροπικών περιβαλλόντων εκτός Αφρικής από 48.000-3.000 χρόνια πριν, αντικρούοντας την ιδέα πως τα συγκεκριμένα περιβάλλοντα αποτέλεσαν «φράγματα» για τη μετανάστευση των ανθρώπων της Πλειστοκαίνου. Το ερώτημα ωστόσο εξακολουθεί να υφίσταται: Πώς κατάφερναν οι άνθρωποι να βρίσκουν πόρους στα τροπικά δάση;
Στο πλαίσιο νέας μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο Science Advances, διεθνής ομάδα ερευνητών από το Max Planck Institute for the Science of Human History (MPI-SHH) στη Γερμανία, το Griffith University στην Αυστραλία και το υπουργείο Αρχαιολογίας της κυβέρνησης της Σρι Λάνκα παρουσιάζονται στοιχεία για την αρχαιότερη γνωστή χρήση τεχνολογιών τόξου και βελών από ανθρώπους οπουδήποτε έξω από την Αφρική. Ηλικίας περίπου 48.000 ετών, τα εργαλεία αυτά είναι αρχαιότερα από τα πρώτα αντίστοιχα που έχουν ανακαλυφθεί στην Ευρώπη. Ενδείξεις για τη χρήση τους στις αιχμές δείχνουν πως πιθανότατα χρησιμοποιούνταν για το κυνήγι δύσκολων θηραμάτων- ενώ επίσης άλλα λίθινα εργαλεία ενδεχομένως να χρησιμοποιούνταν για τη δημιουργία διχτυών ή ρούχων σε τροπικά περιβάλλοντα, κάτι που ανατρέπει παραδοσιακές αντιλήψεις σχετικά με το πώς ανθρώπινες καινοτομίας συνδέονταν με συγκεκριμένες προϋποθέσεις περιβάλλοντος.
Ευρήματα στην Ευρώπη, όπως βραχογραφίες, γλυπτά σε οστά, εργαλεία από κόκαλα, ρούχα κ.α. θεωρούνταν συχνά ως τα κορυφαία δείγματα πολιτιστικής εξέλιξης της Ύστερης Πλειστοκαίνου. Αυτές οι καινοτομίες και τεχνολογίες εκλαμβάνονταν ως βασικοί μηχανισμοί επιβίωσης, που χρησιμοποιούνταν από πληθυσμούς που αντιμετώπιζαν ψυχρότερα κλίματα. Στο μεταξύ, ανακαλύψεις αρχαιότερων τόξων και βελών, καθώς και ιχνών συμπεριφορών καλλιτεχνικής ή συμβολικής φύσης στα λιβάδια ή τις ακτές της Αφρικής έχουν οδηγήσει στο συμπέρασμα πως η σαβάνα και τα θαλάσσια περιβάλλοντα ήταν οι κινητήριες δυνάμεις πίσω από τους πρώιμους πειραματισμούς των ανθρώπων της Πλειστοκαίνου στις εξελικτικές τους πατρίδες. Όπως σημειώνει ο Πάτρικ Ρόμπερτς, ένας εκ των ερευνητών, αυτές οι αντιλήψεις σήμαιναν πως άλλα τμήματα της Αφρικής, της Ασίας, της Αυστραλασίας και της Αμερικής έτειναν να παραγκωνίζονται συχνά σε συζητήσεις σχετικά με την προέλευση της υλικής κουλτούρας- όπως πχ μέθοδοι κυνηγιού με βλήματα ή πολιτιστικής φύσης καινοτομίες. Όπως και να έχει, τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει πώς άνθρωποι της περιόδου καταλάμβαναν και προσαρμόζονταν σε ένα μεγάλο εύρος αφιλόξενων περιβαλλόντων καθώς μετανάστευσαν πέρα από την Αφρική- από ερήμους μέχρι υψηλά υψόμετρα και τροπικά δάση όπως της Σρι Λάνκα. Η νέα αυτή έρευνα δείχνει πως οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν πλέον να συνδέουν συγκεκριμένες τεχνολογικές, συμβολικές ή πολιτιστικές εξελίξεις ανθρώπων της Πλειστοκαίνου με μεμονωμένες περιοχές ή περιβάλλοντα, όπως υπογραμμίζουν οι ερευνητές.
