H μετολαζόνη, ένα φάρμακο για την υπέρταση, ενεργοποιεί μια μιτοχονδριακή αντίδραση που παρατείνει τη διάρκεια ζωής στο σκουλήκι Caenorhabditis elegans, όπως διαπίστωσαν ερευνητές του Osaka City University στην Ιαπωνία.
Η αντίδραση στο στρες (stress response) των μιτοχονδρίων, το μέρος των κυττάρων μας που παράγει ενέργεια για τη λειτουργία του σώματος, είναι σημαντική για μια μεγαλύτερη ζωή. Οι ερευνητές του Osaka City University έψαξαν σε μια χημική «βιβλιοθήκη» υπαρχόντων φαρμάκων για να βρουν ένα που μπορούσε να την προκαλέσει στο σκουλήκι Caenorhabditis elegans. Όπως ανακάλυψαν, ένα φάρμακο κατά της υπέρτασης, η μετολαζόνη, παρατείνει τη διάρκεια ζωής του C. elegans, κάτι που εκλαμβάνεται ως το πρώτο βήμα στην ανάπτυξη αντιγηραντικών φαρμάκων.
Το «ελιξήριο» που σταματά τη γήρανση αποτελεί όνειρο των ανθρώπων από αμνημονεύτων ετών. Αν και η σύγχρονη ιατρική δεν ψάχνει να βρει την «πηγή της νιότης», υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για έρευνες πάνω στους μηχανισμούς της γήρανσης και την πιθανότητα αντιγηραντικών φαρμάκων. Οι επιστήμονες γνωρίζουν τώρα πως τα μιτοχόνδρια παίζουν έναν σημαντικό ρόλο στη γήρανση: Ειδικότερα, όταν τα μιτοχόνδια βλάπονται με κάποιον τρόπο και η λειτουργία τους εμποδίζεται, λαμβάνει χώρα μια διαδικασία που τα επισκευάζει (UPRmt) και βοηθά στην επιβίωση των κυττάρων. Ως εκ τούτου, κάποιοι επιστήμονες θεωρούν πως είναι δυνατή η παράταση της διάρκειας ζωής μέσω φαρμάκων που ενεργοποιούν αυτή τη διαδικασία.
Η Dr. Ερίκο Κάγκε Νακαντάι και συνάδελφοί της από το Osaka City University είναι μεταξύ των πολλών επιστημόνων που ασχολούνται με την έρευνα πάνω στη γήρανση. Όπως εξηγεί η ίδια, «αν και η γήρανση δεν είναι ασθένεια, φάρμακα ίσως μπορούν να την επιβραδύνουν ή να αποτρέψουν τις αρνητικές της επιπτώσεις στην υγεία μας». Πειράματα με το συγκεκριμένο είδος σκουληκιού, που χρησιμοποιείται συχνά σε βιολογικές έρευνες ως μοντέλο, έχουν υποδείξει διάφορες ενώσεις που αυξάνουν τη διάρκεια ζωής του ενεργοποιώντας την προαναφερθείσα διαδικασία.
Οι ερευνητές, στο πλαίσιο της νέας τους μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο Biogerontology, εξέτασαν περίπου 3.000 φάρμακα σε σκουλήκια που είχαν τροποποιηθεί έτσι ώστε να λάμπουν εάν τα φάρμακα ενεργοποιούν το hsp-6, ένα γονίδιο που εκφράζεται έντονα όταν λαμβάνει χώρα η διαδικασία UPRmt . Αξιοσημείωτο είναι πως από αυτά τα 3.000 φάρμακα τα 1.300 ήταν off-patent φάρμακα που έχουν εγκριθεί απ΄οτη USFDA, τον ΕΜΑ και άλλες υπηρεσίες και τα υπόλοιπα 1.700 ήταν μη εγκεκριμένα βιοενεργά.
Με τη μέθοδο αυτή η ομάδα της Κάγκε-Νακαντάι εντόπισε τη μετολαζόνη- ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται για καρδιοπάθειες και υψηλή πίεση. Δοκιμές του στο σκουλήκι έδειξαν πως αύξανε τη διάρκεια ζωής. Επιπρόσθετα, βρήκαν πως η μετολαζόνη δεν παρέτεινε τη διάρκεια ζωής σε σκουλήκια όπου τα γονίδιια afts-1, ubl-5 και nkcc-1 ήταν μεταλλαγμένα (δεν λειτουργούσαν). Τα πρώτα δύο είναι γνωστό πως είναι απαραίτητα για τη λειτουργία της UPRmt, υποδεικνύοντας πως η μετολαζόνη λειτουργεί στην «οδό» της. Το τρίτο «κωδικοποιεί» μια πρωτεΐνη που ανήκει σε μια οικογένεια πρωτεϊνών η οποία στοχεύεται από τη μετολαζόνη στη συνήθη της λειτουργία ως φάρμακο κατά της υπέρτασης. Το γεγονός πως η μετολαζόνη δεν αύξανε τη διάρκεια ζωής των C. elegans με μεταλλάξεις στο nkcc-1 υποδεικνύει πως το φάρμακο ίσως χρειάζεται να μπλοκάρει την πρωτεΐνη nkcc-1 για να ενεργοποιήσει την «οδό» της διαδικασίας. Επιπλέον, η μετολαζόνη «εισήγαγε» έκφραση του hsp-6 (Hspa9 στους ανθρώπους) στα κύτταρα HeLa (ανθρώπινη κυτταρική γραμμή που χρησιμοποιείται ευρέως στις βιολογικές έρευνες) υποδεικνύοντας ότι οι σχετιζόμενες με την UPRmt επιπτώσεις του φαρμάκου ίσως να εκτείνονται σε πολλαπλά είδη.
