Ανεβαίνει αργά τα σκαλιά του εκτελεστικού αποσπάσματος. Δεν θέλει δεμένα χέρια. Δεν δέχεται την κορδέλα στα μάτια. Η Μάτα Χάρι είναι 41 ετών. Είναι ένοχη ή είναι η τέλεια ιστορία για να ξεχαστεί η ήττα;
Γαλλία, ξημέρωμα, 15 Οκτωβρίου 1917. Ομίχλη. Κρύο. Και η πιο διάσημη γυναίκα της Ευρώπης στέκεται μπροστά σε δώδεκα στρατιώτες με γεμάτα τουφέκια. Δεν κλαίει. Δεν παρακαλεί. Σηκώνει το κεφάλι. Κάποιοι λένε πως χαμογελά. Άλλοι πως τους στέλνει ένα φιλί. Η Μάτα Χάρι πεθαίνει όπως έζησε: θεατρικά.
Από πριγκίπισσα του χορού… σε κατάσκοπο (;)
Γεννιέται σαν σήμερα, 7 Αυγούστου 1876, ως Μαργκαρίτα Ζέλε στο Λεουβάρντεν. Είναι κόρη καλοβαλμένου καπελά. Παίζει πιάνο, χορεύει, φλερτάρει. Και μετά όλα χάνονται: ο πατέρας χρεοκοπεί, η μητέρα πεθαίνει, τα πάντα καταρρέουν.
Στα 18 της, βλέπει μια αγγελία: «Αξιωματικός αναζητά σύζυγο». Τον λένε Ρούντολφ ΜακΛέοντ, είναι σκληρός, στρατιωτικός, 20 χρόνια μεγαλύτερός της. Τον παντρεύεται. Τον ακολουθεί στην Ινδονησία. Γεννά δύο παιδιά. Ο γιος πεθαίνει μυστηριωδώς. Εκείνη κολλάει σύφιλη.
Ο άντρας της τη χτυπά. Χωρίζουν. Χάνει και την κόρη της. Χάνει και τη ζωή που ήξερε. Στα 26 της, βρίσκεται στο Παρίσι. Μόνη. Φτωχή. Απελπισμένη.
Και τότε εφευρίσκει τη Μάτα Χάρι: την ιέρεια του χορού. Το όνομα σημαίνει «μάτι της ημέρας».
Γεννιέται ένας μύθος
Ανεβαίνει για πρώτη φορά στη σκηνή το 1905. Χορεύει ημίγυμνη. Λικνίζεται σαν φλόγα. Σκαρφίζεται ιστορίες για ινδικά ιερά, για σάρι, για θεές και ναούς. Δεν έχει ιδέα από ινδικό χορό. Αλλά αυτό δεν έχει σημασία. Είναι εκθαμβωτική. Είναι ελεύθερη. Είναι διαφορετική.
Οι εφημερίδες τη λατρεύουν. Οι άντρες την ποθούν. Γίνεται μύθος. Τα θέατρα τρέμουν αν δεν έχει στο πρόγραμμά τους τη Μάτα Χάρι.
Και όταν η σκηνή τελειώνει, αρχίζουν τα υπνοδωμάτια. Τραπεζίτες, πρίγκιπες, στρατηγοί, διπλωμάτες. Οι σχέσεις της δεν είναι απλές. Είναι γέφυρες. Είναι αποδείξεις δύναμης. Και μετά… έρχεται ο πόλεμος.
Μια γυναίκα, πολλές σημαίες
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος σκοτώνει τους θεατές της. Τα θέατρα κλείνουν. Οι στρατηγοί δεν πληρώνουν πια για σόου. Και η Μάτα Χάρι – ελεύθερη, ωραία και άστεγη – γίνεται ύποπτη. Η Ολλανδία είναι ουδέτερη. Τα σύνορα, ανοιχτά. Εκείνη ταξιδεύει. Από τη Χάγη στο Παρίσι. Από τη Μαδρίτη στο Βερολίνο. Κάποιοι τη θέλουν. Άλλοι τη φοβούνται.
Οι μυστικές υπηρεσίες την πλησιάζουν. Της προσφέρουν λεφτά. Δέχεται. Ή λέει ότι δέχεται. Ομολογεί πως πήρε 20.000 φράγκα από Γερμανούς. «Αποζημίωση για τις γούνες που μου κατέσχεσαν το 1914». Οι Γάλλοι τη θέλουν δική τους. Δέχεται. Ή λέει ότι δέχεται.
Όλα μπερδεύονται. Παίζει με τη φωτιά. Ή απλώς παίζει ρόλους.
Η παγίδα
Είναι ερωτευμένη με τον Ρώσο αξιωματικό Μάσλοφ. Χάνει το φως του σε μάχη. Εκείνη παρακαλεί να τον δει. Οι Γάλλοι τη δέχονται – αν δεχτεί να γίνει κατάσκοπος. Δέχεται. Και πάει στη Μαδρίτη.
Εκεί συναντά έναν Γερμανό αξιωματικό. Του λέει ότι είναι δική τους. Του δίνει ψεύτικες πληροφορίες. Τα τηλεγραφήματά του, όμως, κωδικοποιούνται με τρόπο που η Γαλλία έχει ήδη σπάσει. Εσκεμμένα ή όχι, τη «καρφώνει».
Την αναγνωρίζουν ως «H-21». Και η πόρτα της φυλακής ανοίγει.
Η δίκη
Της φορτώνουν τη δολοφονία 50.000 Γάλλων στρατιωτών. Δεν υπάρχει απόδειξη. Αλλά δεν χρειάζεται. Η Γαλλία χρειάζεται έναν αποδιοπομπαίο τράγο. Οι στρατοί στασιάζουν. Οι πολίτες κουράστηκαν. Η Μάτα Χάρι είναι τέλεια: χορεύτρια, ξένη, ανήθικη, ωραία.
Κατηγορείται. Δεν της επιτρέπεται να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Ο Μάσλοφ την εγκαταλείπει. Λυγίζει. Ξανασηκώνεται. Όταν ακούει την ποινή της, αναφωνεί: «Ελαφρών ηθών, ναι. Προδότρια, ποτέ.»
Η εκτέλεση
Είναι 15 Οκτωβρίου 1917. Η Μαργκαρίτα Ζέλε – γνωστή σε όλη την Ευρώπη ως Μάτα Χάρι – οδηγείται σε στρατιωτικό πεδίο έξω από το Παρίσι. Δεν θέλει δεμένα μάτια και χέρια. Στέκεται μπροστά στους 12. Κοιτάζει ψηλά. Ο αξιωματικός δίνει το σήμα. Οι σφαίρες τη χτυπούν.
Για λίγα δευτερόλεπτα, παραμένει όρθια. Και ύστερα πέφτει. Ένας υπαξιωματικός πλησιάζει και της ρίχνει τη χαριστική βολή στο κεφάλι. Το σώμα της δεν το ζητάει κανείς. Δεν έχει πια πατρίδα.
Το σώμα της καταλήγει σε ιατρική σχολή. Το κεφάλι της εξαφανίζεται. Το όνομά της γίνεται μύθος. Και για πάνω από έναν αιώνα, κανείς δεν ξέρει αν η Μάτα Χάρι ήταν πραγματικά κατάσκοπος. Ή απλώς το τέλειο άλλοθι για έναν χαμένο πόλεμο.
