Ο ήλιος έχει αρχίσει να δύει στη Μινεάπολις. Είναι 25 Μαΐου 2020 και οι δρόμοι είναι ήσυχοι. Ο Τζορτζ Φλόιντ, 46 ετών, πλησιάζει το μίνι μάρκετ Cup Foods.
Παίρνει ένα πακέτο τσιγάρα, δίνει ένα χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων. Ο υπάλληλος το κοιτά με καχυποψία. Το θεωρεί πλαστό. Καλεί την αστυνομία. Δεν φαντάζεται πως έχει μόλις ενεργοποιήσει μια αλυσίδα γεγονότων που θα συγκλονίσουν τον πλανήτη.
Λίγα λεπτά αργότερα, δύο αστυνομικοί, ο Τόμας Λέιν και ο Τζ. Αλεξάντερ Κουένγκ, καταφθάνουν. Ο Φλόιντ κάθεται σε ένα SUV, μαζί με δύο φίλους. Ο Λέιν χτυπά το παράθυρο με τον φακό του. Ο Φλόιντ τρομάζει. Υψώνει τα χέρια. Ο Λέιν τραβάει όπλο. Σε δευτερόλεπτα, τον τραβούν έξω, του περνούν χειροπέδες. Γιατί; Γιατί είναι μαύρος.
Ο Τζορτζ είναι ήρεμος, αλλά ταραγμένος. «Είμαι κλειστοφοβικός», λέει. «Μην με βάλετε στο περιπολικό. Δεν μπορώ να αναπνεύσω». Παρακαλεί να ξαπλώσει στο έδαφος.
Το γόνατο στον λαιμό
Ο Ντέρεκ Σόβιν καταφθάνει. Είναι 44 ετών, λευκός, 19 χρόνια στο σώμα. Δεν ρωτά πολλά. Πιέζει το γόνατό του στον λαιμό του Φλόιντ. Δεν έχει κανέναν απολύτως λόγο – πέραν της προσωπικής του διαστροφής – να οτ κάνει. Ο Φλόιντ είναι ήδη μπρούμυτα, δεμένος, ακίνητος.
Ο χρόνος αρχίζει να κυλά.
«Δεν μπορώ να αναπνεύσω», λέει ο Φλόιντ. «Σας παρακαλώ… Σας παρακαλώ… Μη με σκοτώσετε». Η φωνή του ακούγεται καθαρά στα βίντεο που καταγράφουν αυτόπτες μάρτυρες. Η Νταρνέλα Φρέιζερ, τότε 17 ετών, σηκώνει το κινητό της. Η εικόνα γράφεται στην Ιστορία: ένας άνθρωπος ακινητοποιημένος, με το πρόσωπο στην άσφαλτο, έναν αστυνομικό να γονατίζει πάνω του. Ακούγεται να λέει «Μαμά… Μαμά… Πες στα παιδιά μου ότι τα αγαπώ».
Η Νταρνέλα καταθέτει αργότερα στο δικαστήριο: «Ένιωσα ότι έπρεπε να τον προστατέψω. Αλλά ήμουν παιδί. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Εκτός από το να τραβήξω αυτό το βίντεο».
Χωρίς παλμό
Δίπλα της, ένας περαστικός λέει στους αστυνομικούς: «Δεν αντιστέκεται! Βλέπετε ότι δεν αναπνέει; Βγάλτε το γόνατο από τον λαιμό του». Ο Σόβιν μένει ακίνητος. Κοιτάει μπροστά, σχεδόν αδιάφορος.
Ο Φλόιντ δεν μιλάει πια. Το στόμα του είναι ανοιχτό, το πρόσωπό του μελανιασμένο.
Ο Κουένγκ ψηλαφεί τον καρπό του. «Δεν έχει παλμό», λέει. Αλλά κανείς δεν αντιδρά. Ο Σόβιν συνεχίζει να πιέζει. Περνούν 8 λεπτά και 46 δευτερόλεπτα. Ο Τζορτζ Φλόιντ είναι νεκρός.
Όταν φτάνει το ασθενοφόρο, είναι ήδη αργά. Μεταφέρεται στο νοσοκομείο, όπου στις 9:25 το βράδυ διαπιστώνεται ο θάνατός του.
«Δεν μπορώ να αναπνεύσω»: Μια κραυγή που έγινε παγκόσμια
Η επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας γράφει: «Ο ύποπτος παρουσίασε ιατρικό επεισόδιο». Τίποτα για το γόνατο. Τίποτα για τον ασφυκτικό θάνατο. Αλλά το βίντεο της Νταρνέλα κάνει ήδη τον γύρο του κόσμου. Οι κραυγές του Φλόιντ χαράσσονται στις συνειδήσεις εκατομμυρίων ανθρώπων.
Στη Μινεάπολις ξεσπούν πορείες. Το σύνθημα «I can’t breathe» ακούγεται παντού. Σε λίγες ημέρες, πάνω από 2.000 πόλεις στις ΗΠΑ βγαίνουν στους δρόμους. Από το Λος Άντζελες ως τη Νέα Υόρκη, και από το Παρίσι ως τη Μελβούρνη.
Σε όλο τον κόσμο, εκατομμύρια άνθρωποι διαδηλώνουν κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας. Οι διαδηλωτές ξαπλώνουν στην άσφαλτο για 8 λεπτά και 46 δευτερόλεπτα — όσο και η διάρκεια της ασφυξίας του Φλόιντ.
Η καταδίκη
Στις 29 Μαΐου, ο Ντέρεκ Σόβιν συλλαμβάνεται και κατηγορείται για ανθρωποκτονία δευτέρου και τρίτου βαθμού. Είναι ο πρώτος αστυνομικός στη Μινεσότα που δικάζεται για φόνο μαύρου πολίτη. Τον Απρίλιο του 2021, το σώμα ενόρκων τον κρίνει ένοχο. Ο δικαστής ανακοινώνει την ποινή: 22,5 χρόνια κάθειρξη. Ο Σόβιν, αργότερα, δηλώνει ένοχος και σε ομοσπονδιακές κατηγορίες για παραβίαση πολιτικών δικαιωμάτων και καταδικάζεται επιπλέον σε 21 χρόνια.
Οι άλλοι τρεις αστυνομικοί —Κουένγκ, Λέιν και Τάο— καταδικάζονται για αδράνεια και συνέργεια. Ένας μετά τον άλλον οδηγούνται στη φυλακή, με ποινές 2,5 έως 4,75 ετών.
Η οικογένεια του Φλόιντ λαμβάνει αποζημίωση 27 εκατομμυρίων δολαρίων από την πόλη της Μινεάπολις. Ο Μπέν Κραμπ, ο δικηγόρος της οικογένειας, δηλώνει: «Ήταν η δολοφονία που ο κόσμος έπρεπε να δει για να πιστέψει».
Παλεύοντας για την ανάσα
Στις 4 Ιουνίου 2020, η Μινεάπολις αποχαιρετά τον Τζορτζ Φλόιντ με δημόσιο μνημόσυνο. Ο αιδεσιμότατος Αλ Σάρπτον λέει: «Για 8 λεπτά και 46 δευτερόλεπτα, αυτός ο άνθρωπος πάλευε για ανάσα. Και εμείς παλεύουμε για τη δική μας, επί 400 χρόνια».
Η υπόθεση Φλόιντ δεν φέρνει απλώς οργή. Φέρνει αναθεωρήσεις. Πολιτείες στις ΗΠΑ αλλάζουν πρωτόκολλα για τη χρήσης βίας από αστυνομικούς. Οργανισμοί διεθνώς αρχίζουν να μετρούν την αστυνομική καταστολή, τις ανισότητες, τη δομική βία.
Ο κόσμος δεν μπορεί να πει πια ότι δεν γνώριζε
Αλλά η Αμερική δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Παρά τις αλλαγές, το πρόβλημα επιμένει. Η μαρτυρία της Τζινέτα Έλζι, ακτιβίστριας του κινήματος Black Lives Matter, παραμένει επίκαιρη: «Η δολοφονία του Φλόιντ δεν ήταν η πρώτη. Αλλά ήταν η πιο φανερή. Ο κόσμος δεν μπορεί πια να πει ότι δεν γνώριζε». Ο Τζορτζ Φλόιντ κηδεύεται στο Χιούστον. Ο κόσμος τον αποχαιρετά με δάκρυα. Το όνομά του γράφεται στους τοίχους. Στην άσφαλτο. Στην Ιστορία.
Και η φράση του, αυτή που επανέλαβε τόσες φορές πριν σβήσει, γίνεται σύμβολο μιας εποχής: «Δεν μπορώ να αναπνεύσω».
