Το άρθρο 44 του Συντάγματος (παράγραφος 2) προβλέπει ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει τη δυνατότητα προκήρυξης δημοψηφίσματος, με διάταγμα, για «κρίσιμα εθνικά θέματα», ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας (151 ψήφοι) του συνόλου των βουλευτών και μετά από σχετική εισήγηση του υπουργικού συμβουλίου. Πρακτικά, η κυβέρνηση έχει κι εδώ τη δυνατότητα να διατυπώσει και να ορίσει το θέμα για το οποίο συντρέχει ο λόγος προκήρυξης δημοψηφίσματος όπως η ίδια τον αντιλαμβάνεται.
Βεβαίως το ερώτημα οφείλει να διατυπώνεται με τρόπο που θα οδηγεί στην απάντηση του πολίτη με ένα «ναι» ή ένα «όχι». Για παράδειγμα, «Να γίνει αποδεκτή η συμφωνία με το Eurogroup; Ναι ή όχι;». Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, που αποτελεί και την αιτία περιορισμένων δημοψηφισμάτων διεθνώς (σύμφωνα με τη μελέτη ειδικών του συνταγματικού δικαίου, συναντώνται κυρίως σε περιπτώσεις είτε δικτατορικών καθεστώτων είτε τοπικών διοικήσεων για θέματα με απλές και καλά γνωστές παραμέτρους), η διατύπωση του ερωτήματος αποτελεί ιδιαίτερα κρίσιμη παράμετρο, καθώς τα περισσότερα μείζονα ζητήματα δεν προσφέρονται για μονολεκτικές απαντήσεις.
Συνεπώς, στην προκειμένη περίπτωση, ο τελικός χαρακτήρας του ερωτήματος καθορίζεται από το πολιτικό αφήγημα που το συνοδεύσει την περίοδο ενόψει της ημέρας του δημοψηφίσματος. Για παράδειγμα, αν η πλειοψηφία ψηφίσει «όχι» στη συμφωνία με το Eurogroup αυτό θα συνεπάγεται και «όχι» στο ευρώ; Και αν δεν θα συνεπάγεται «όχι» στο ευρώ, τότε τι θα συμβεί, δεδομένου ότι η κοινή γνώμη είπε «όχι» στη συμφωνία που του πρόσφερε το ευρώ;
Πάντως, το επιχείρημα ότι το Σύνταγμα απαγορεύει την προκήρυξη δημοψηφίσματος για δημοσιονομικά ζητήματα ευσταθεί μόνο στην περίπτωση των ψηφισμένων νομοσχεδίων. Συνεπώς, δημοψήφισμα δύναται να προκηρυχθεί ακόμη και για δημοσιονομικό ζήτημα, εντασσόμενο απλώς στην κατηγορία των δημοψηφισμάτων περί «κρίσιμων εθνικών θεμάτων». Αρκεί να μην αφορά ήδη ψηφισμένο νομοσχέδιο.
Σημειωτέον, και στην περίπτωση των πρόωρων εκλογών και στην περίπτωση του δημοψηφίσματος, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι δεσμευμένος από τις πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, εφόσον αυτές είναι σύμφωνες με το Σύνταγμα.
naftemporiki.gr
