Μείωση της ύλης κατά 30% υποσχέθηκε η νέα Υπουργός Παιδείας. Έχει δίκιο κάτι πρέπει να γίνει. Τα παιδιά αρνούνται να διαβάσουν και αρνούνται να μάθουν στη μεγάλη τους πλειοψηφία.
Το σχολείο τους φαίνεται αποκρουστικό και παρωχημένο· απομεινάρι μιας άλλης εποχής. Δεν τα αγγίζει, δεν τα εμπνέει, θεωρούν ότι δεν τους αφορά. Σταθερή η ερώτηση των μαθητών: «Σε τι θα μου χρειαστούν κύριε όλα αυτά;» Είναι προφανές ότι τα παιδιά δεν έχουν δίκιο. Εξάλλου σε κάθε γενιά τα παιδιά δεν ήθελαν να πάνε στο σχολείο. Τώρα όμως η άρνηση είναι πολύ μεγαλύτερη και η απόσταση της ζωής που ζουν και του σχολείου έχει μεγαλώσει πολύ.
Η αλήθεια είναι ότι το σχολείο μας έχει μείνει πολύ πίσω από την πραγματικότητα. Δεν έχει γίνει καμία προσπάθεια να προσαρμοστεί στη σύγχρονη εποχή. Προσαρμογή δεν είναι οι διαδραστικοί πίνακες. Πρόκειται για το περιτύλιγμα, με την ουσία να μένει η ίδια. Μου έλεγε Έλληνας καθηγητής Φυσικής σε σχολείο στην Αγγλία, ότι εκεί ο καθηγητής δεν επιτρέπεται να μιλήσει στη διάρκεια μίας διδακτικής ώρας πάνω από 15 λεπτά. Τον υπόλοιπο χρόνο μιλούν και εργάζονται οι μαθητές. Έτσι οι μαθητές αναλαμβάνουν πρωτοβουλία, ενεργούν και φυσικά δεν βαριούνται· παράλληλα μαθαίνουν. Καμία σχέση με τους δικούς μας μονολόγους των εκπαιδευτικών και την παπαγαλία.
Αυτά είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθούν διότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος δουλειάς και η νοοτροπία περισσότερων από 150.000 ανθρώπων, πράγμα που απαιτεί πολύ χρόνο και πολύ χρήμα. Είναι πολύ ευκολότερο να μειώσεις την ύλη κατά 30% για να κάνεις το σχολείο πιο εύκολο, δίνοντας περισσότερο χρόνο για τη διδασκαλία.
Στην ουσία δεν θα αλλάξουν πολλά πράγματα. Απλά ο εκπαιδευτικός θα έχει περισσότερο χρόνο για να διδάξει καλύτερα την ύλη, ελπίζοντας ότι οι μαθητές θα έχουν καλύτερα αποτελέσματα. Ας μην ξεχνάμε ότι οι ώρες των μαθημάτων που χάνονται είναι χιλιάδες: πέρα από τη διαχρονική αδυναμία του Υπουργείου Παιδείας να έχει τους εκπαιδευτικούς στη θέση τους στις 11 Σεπτεμβρίου, υπάρχουν και οι χιλιάδες ώρες που χάνονται σε δράσεις εντός του σχολικού ωραρίου, για διάφορους λόγους. Από αθλητισμό μέχρι επισκέψεις σε μουσεία και πολλά άλλα, που πράγματι είναι χρήσιμα, αλλά μειώνουν τις ώρες διδασκαλίας, τινάζοντας τον προγραμματισμό των εκπαιδευτικών στον αέρα.
Τα προβλήματα που δημιουργούνται από μια τέτοια, σωστή στην ουσία της απόφαση, είναι πάρα πολλά. Πριν από δύο χρόνια ολοκληρώθηκαν τα νέα Προγράμματα Σπουδών για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Με βάση αυτά τα Προγράμματα Σπουδών προκηρύχθηκε η συγγραφή των πολλαπλών βιβλίων, που θα βρίσκονται στα σχολεία σε έντυπη μορφή το 2026 για όλες τις τάξεις του Δημοτικού, του Γυμνασίου και της Α Λυκείου.
Πριν φτάσουν τα βιβλία στα σχολεία θα έχουν ακυρωθεί με τη μείωση της ύλης. Τόσος χρόνος, τόσος κόπος και τόσα χρήματα σπαταλημένα λόγω κακής οργάνωσης.
Για να μην τιναχτούν όλα στον αέρα το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής προχωρά σε μία… πατέντα, όπως διαβάζουμε, διότι τίποτα δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί. Είμαστε ακόμη στα λόγια. Η πατέντα είναι ότι η ύλη θα χωρίζεται σε δύο μέρη: την υποχρεωτική και την προαιρετική. Η προαιρετική θα είναι από σχεδόν ανύπαρκτη στη Γλώσσα και τα Μαθηματικά έως το 30% της ύλης σε άλλα μαθήματα. Έτσι και τα προγράμματα σπουδών και τα βιβλία δεν πετάμε και την ύλη μειώνουμε, χωρίς να ξέρουμε πόσο. Απλά καταστρέφουμε την Εκπαίδευση, διότι αυτοί που έγραψαν τα Προγράμματα Σπουδών αποφάσισαν τι πρέπει να γνωρίζει ο μαθητής που τελειώνει το Δημοτικό, τι πρέπει να γνωρίζει ο μαθητής που τελειώνει το Γυμνάσιο και τι πρέπει να γνωρίζει ο μαθητής που τελειώνει το Λύκειο. Τώρα ακυρώνεται η δουλειά και οι αποφάσεις τους. Αν οι αποφάσεις τους ήταν λάθος κακώς εγκρίθηκαν όταν υποβλήθηκαν τα Προγράμματα Σπουδών, αν ήταν σωστές κακώς ακυρώνονται τώρα.
Χωρίς μελέτη
Όταν δόθηκε η εντολή για τη συγγραφή των Προγραμμάτων Σπουδών, μου έκανε εντύπωση ότι δεν προηγήθηκε καμία μελέτη για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ώστε να καταλήξουμε σε αποφάσεις για τη δομή της εκπαίδευσης. Ποια μαθήματα θα διδάσκονται σε κάθε τάξη για πόσες ώρες την εβδομάδα, ποιες θα είναι οι κατευθύνσεις στο Λύκειο ποιες οι ειδικότητες στα ΕΠΑΛ, τι θα πρέπει να γνωρίζει ο απόφοιτος του Δημοτικού, τι ο απόφοιτος του Γυμνασίου και αντίστοιχα των δύο τύπων Λυκείου. Η διαδικασία συγγραφής των Προγραμμάτων Σπουδών ξεκίνησε θεωρώντας ως δεδομένη τη σημερινή μορφή του σχολείου, διότι η αλλαγή των ωρών διδασκαλίας ενός μαθήματος σημαίνει αυτόματα και την αλλαγή της έκτασης της ύλης. Θεωρήθηκε, λοιπόν, ότι όλα βαίνουν καλώς ως προς το πλήθος των διδασκόμενων μαθημάτων σε κάθε τάξη και το ωρολόγιο πρόγραμμα και ξεκίνησε η εκπόνηση των προγραμμάτων σπουδών κάθε μαθήματος. Προκηρύχθηκε η συγγραφή των βιβλίων που θα είναι πολλά για κάθε μάθημα, ελπίζοντας να εξαλειφθεί η παπαγαλία.
Φυσικά αυτό μπορεί να γίνει πολύ φθηνότερα. Αρκεί να αλλάξει η μορφή των θεμάτων στις εξετάσεις, να μη ζητείται η παπαγαλία και το θέμα τελείωσε. Η προκήρυξη της συγγραφής των βιβλίων καθιερώνει και ένα απαράδεκτο σύστημα, που μπορεί να οδηγήσει σε άσχημες καταστάσεις. Οι εκδότες πληρώνονται ανάλογα με τον αριθμό των βιβλίων που παραγγέλνουν οι εκπαιδευτικοί. Εισάγεται, δηλαδή, ο ανταγωνισμός μεταξύ τους, που σημαίνει θα ασχολούνται με το κυνήγι των πωλήσεων. Πωλήσεις σ’ αυτή την περίπτωση είναι οι επιλογές των εκπαιδευτικών μεταξύ των περισσότερων του ενός βιβλίου για κάθε μάθημα.
Τα λάθη και τα προβλήματα μέχρι τώρα είναι πολλά, όπως βλέπουμε. Αυτή η απόφαση για τη μείωση της ύλης κατά 30% έρχεται να αποτελειώσει τα πράγματα. Αυτή η απόφαση έπρεπε να έχει ληφθεί πριν αρχίσει η συγγραφή των Προγραμμάτων Σπουδών. Τώρα είναι η σωστή απόφαση στη λάθος στιγμή.
Η πατέντα της προαιρετικής ύλης δεν μπορεί να σταθεί στο Λύκειο όπου έχουμε την τράπεζα θεμάτων, που έχει ως προϋπόθεση ότι η ύλη είναι ίδια για όλους, κάτι που είναι το λογικό.
Όταν λέμε ότι δεν υπάρχει σχεδιασμός και γι’ αυτό δεν μπορούμε να προχωρήσουμε όπως οι άλλες χώρες αυτό εννοούμε. Κάθε Υπουργός Παιδείας αποφασίζει και κάνει τα δικά του, αναιρώντας ο ένας τις αποφάσεις του προηγούμενου, ακόμη και αν ανήκουν στην ίδια κυβέρνηση. Ούτε συζήτηση για συνεννόηση με τους “απέναντι” και σχεδιασμό σε βάθος δεκαετίας.
