Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις πλησιάζουν στην ολοκλήρωσή τους, για το μεγαλύτερο μέρος των υποψηφίων. Τη Δευτέρα ολοκληρώνονται οι εξετάσεις του Γενικού Λυκείου και την Παρασκευή του ΕΠΑΛ. Ακολουθούν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις των ειδικών μαθημάτων, που αφορούν πολύ μικρότερο αριθμό υποψηφίων.
Οι υποψήφιοι αγωνιούν για τις επιδόσεις τους. Σκέφτονται τα λάθη που έκαναν και πόσο θα τους κοστίσουν. Μέχρι την ανακοίνωση των βαθμολογιών, περί τα τέλη του μήνα, προσπαθούν να δουν τι έγινε με τις Πανελλαδικές. Πώς έγραψαν οι υποψήφιοι, πώς κινούνται οι βαθμολογίες. Οτιδήποτε γράφεται το διαβάζουν ελπίζοντας να καταλάβουν τι έχει γίνει.
Οι πληροφορίες για τις βαθμολογίες προέρχονται, συνήθως, από τα βαθμολογικά κέντρα και είναι σε γενικές γραμμές αναξιόπιστες. Πέρα από το μικρό δείγμα γραπτών, οι βαθμολογητές μπορεί φέτος να διορθώνουν τα γραπτά διαφορετικού νομού από ότι πέρυσι και επειδή οι διαφορές από νομό σε νομό είναι υπαρκτές και μερικές φορές μεγάλες τα συμπεράσματά τους δεν είναι αξιόπιστα. Τα δημοσιεύματα με τις εκτιμήσεις για τις βαθμολογίες σπέρνουν τον πανικό. “Σφαγή” στα Μαθηματικά γράφουν και άλλα παρόμοια. Η αγωνία των υποψηφίων στο κατακόρυφο. Κάθε χρόνο, όμως, οι επιδόσεις στα Μαθηματικά των Οικονομικών είναι πολύ κακές: το 50% των υποψηφίων γράφει κάτω από το 5 και, περίπου, το 75% γράφει κάτω από 10. Παρόμοιοι αριθμοί δεν θα είναι έκπληξη λοιπόν, αλλά η συνήθης εξέλιξη, που φέρνει κάθε χρόνο τους υποψηφίους που γράφουν 9 στα Μαθηματικά να εισάγονται στις περιζήτητες σχολές του 4ου Πεδίου.
Αντί να χάνετε την ώρα σας, λοιπόν, με όλη αυτή τη φασαρία για τις εκτιμήσεις των βαθμολογιών, ασχοληθείτε με την επιλογή σπουδών που πρέπει να κάνετε κατά τη συμπλήρωση του Μηχανογραφικού σας δελτίου. Έχω αποφασίσει θα μου πείτε. Ελπίζω και εύχομαι να αποφασίσατε με τα σωστά κριτήρια επιλογής, ώστε οι σπουδές που θα επιλέξετε να είναι αυτές που επιθυμείτε πραγματικά. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο, διότι οι υποψήφιοι επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, που μπορεί να αλλάξουν τις αποφάσεις τους, στρέφοντάς τους σε άλλη πορεία. Ας δούμε μερικούς τέτοιους παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε λάθη.
Η αγωνία για τη λεγόμενη επαγγελματική αποκατάσταση ωθεί, κάποιες φορές, τους υποψηφίους σε επιλογές που δεν τους ταιριάζουν προκειμένου να εξασφαλιστούν επαγγελματικά, όπως πιστεύουν. Βλέπουμε πολλούς υποψηφίους που εισάγονται στις Στρατιωτικές Σχολές να φεύγουν τον πρώτο μήνα διότι δεν αντέχουν την απαιτούμενη πειθαρχία. Πολλοί είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν το δρόμο της καρδιάς τους, που πρέπει να είναι το κριτήριο επιλογής σπουδών, προκειμένου να πετύχουν την σιγουριά που παρέχουν οι Στρατιωτικές Σχολές. Πράγματι η εισαγωγή σε Στρατιωτική Σχολή σημαίνει διορισμό στο Δημόσιο από τα 18. Καμία ανησυχία για αναζήτηση εργασίας, κανείς φόβος απόλυσης και η σύνταξη δεδομένη. Καλά όλα αυτά αλλά αν δεν σου ταιριάζει θα φύγεις γρήγορα ή θα δυστυχήσεις.
Ο πολύξερος θείος, γείτονας, καθηγητής, “ειδικός”, που έχει διαβάσει και 5 άρθρα για τα επαγγέλματα του μέλλοντος και πιστεύει ότι ξέρει την αγορά εργασίας τέλεια. Και, πράγματι, μπορεί να μην είναι ημιμαθής, που είναι το σύνηθες, ίσως γνωρίζει τι γίνεται στην αγορά εργασίας και αυτό είναι το πιο επικίνδυνο. Αυτοί οι άνθρωποι κάνουν, συνήθως, το εξής λάθος: Συζητούν για την απορρόφηση των πτυχιούχων στην αγορά εργασίας, χωρίς να λαμβάνουν καθόλου υπόψη τους τον άνθρωπο που έχουν απέναντί τους, που θα κληθεί να σπουδάσει, να διαβάσει, να κοπιάσει για να πάρει το πτυχίο του και να βρεθεί στη φάση αναζήτησης εργασίας. Αν οι σπουδές δεν ταιριάζουν στον φοιτητή δεν θα διαβάσει και δεν θα πάρει ποτέ το πτυχίο του, οπότε η απορρόφηση των πτυχιούχων θα του είναι παντελώς άχρηστη. Πράγματι ένας στους τρεις φοιτητές δεν παίρνει το πτυχίο του, εγκαταλείποντας το Πανεπιστήμιο. Δύο οι παράγοντες εγκατάλειψης των σπουδών: δεν αρέσει στον φοιτητή το αντικείμενο σπουδών ή δεν έχει το γνωστικό υπόβαθρο για να ολοκληρώσει τις σπουδές του ή, κάποιες φορές, και οι δύο.
Κάποιοι προσπαθούν να ανακαλύψουν ποια επαγγέλματα θα έχουν ζήτηση στο μέλλον, ώστε να επιλέξουν ένα από αυτά. Ξεφεύγουν από το στόχο, που είναι να επιλέξουν τι θα σπουδάσουν και ασχολούνται με την εξέλιξη της οικονομίας και της κοινωνίας. Συχνά δημοσιεύονται μελέτες με τα επαγγέλματα που θα έχουν μέλλον, γοητεύοντας τους αναγνώστες τους. Συνήθως πρόκειται για ασκήσεις επιστημονικής φαντασίας. Μ’ αρέσει πολύ να διαβάζω αυτές τις έρευνες, αλλά 10 χρόνια μετά τη δημοσίευσή τους. Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις πόσο έξω πέφτουν, αυτοί που μιλούσαν με τόση σιγουριά. Είναι πολύ λογικό, αφού ζούμε σε κόσμο μεγάλης αβεβαιότητας, να μην μπορούμε να προβλέψουμε το μέλλον. Πρέπει να μάθουμε να ζούμε μ’ αυτό.
Τα μόνα που μπορούμε να πούμε για το μέλλον είναι ότι τρεις τομείς αναμένεται να αναπτυχθούν: η τεχνολογία σε κάθε της μορφή, το περιβάλλον και η ενέργεια, που αποτελεί μέρος του, και οι επιστήμες υγείας, αφού ο γερασμένος δυτικός κόσμος θα χρειάζεται αυξημένη ιατρική φροντίδα. Μία εταιρία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν θα έχει μόνο μηχανικούς και τεχνικούς. Θα έχει και νομικούς συμβούλους, πωλητές, τμήμα marketing, μάνατζερ, λογιστές και όλους όσους χρειάζεται κάθε επιχείρηση για να λειτουργήσει. Και πολλές άλλες ειδικότητες θα έχουν δουλειά, πέρα από τους μηχανικούς και τους τεχνίτες.
Μεγάλη είναι η έλλειψη προγραμματιστών κάθε ειδικότητας, παγκόσμια και στην Ελλάδα. Αν όμως επιλέξει κάποιος την πληροφορική μόνο και μόνο διότι υπόσχεται δουλειά τότε το πιθανότερο είναι να γίνει κακός προγραμματιστής με αποτέλεσμα να μην καταφέρει να έχει δουλειά. Είναι πολύ σημαντικό, λοιπόν, πέρα από τη ζήτηση για τα επαγγέλματα, να δει ο υποψήφιος τι του αρέσει να σπουδάσει.
Οι επιστήμες υγείας θα γνωρίσουν μεγαλύτερη ανάπτυξη διότι ο δυτικός κόσμος γερνάει και οι γέροι χρειάζονται αυξημένη ιατρική φροντίδα. Νοσηλευτές, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές και όσοι ασχολούνται με την υγεία αναμένεται να έχουν εργασία.
Ο υποψήφιος επιλέγει τώρα σπουδές. Το επάγγελμα, εκτός από το πτυχίο, έχει να κάνει και με άλλα πράγματα, όπως οι συνθήκες εργασίας: θέλει να δουλέψει με κόσμο ή μόνος, μισθωτός ή ελεύθερος επαγγελματίας, πρώτη προτεραιότητα το χρήμα ή ο ελεύθερος χρόνος. Αυτά και πολλά άλλα καθορίζουν την εργασία που κάνει ο καθένας, η οποία θα αλλάζει πολύ συχνά. Συνεπώς ας επικεντρωθούν οι υποψήφιοι στις σπουδές και όχι στο επάγγελμα. Αυτό θα το δουν αργότερα. Έτσι κι αλλιώς στα 18 του ο άνθρωπος δεν γνωρίζει τα επαγγέλματα κι αυτό είναι πολύ φυσιολογικό.
Το βασικό κριτήριο για την επιλογή σπουδών είναι φυσικά το πρόγραμμα σπουδών κάθε τμήματος. Δείτε τι θα σπουδάσετε πριν μπείτε στη σχολή. Μετά θα είναι αργά, αν οι σπουδές δεν σας αρέσουν. Μη δηλώσετε καμία σχολή στο Μηχανογραφικό σας δελτίο αν δεν έχετε δει το πρόγραμμα σπουδών της. Οι λογικές του στυλ ένας γνωστός μου μου είπε ότι είναι πολύ καλή η τάδε σχολή οδηγούν συνήθως σε λάθη που πληρώνονται ακριβά. Δεν επιτρέπουμε σε άλλους να αποφασίσουν για εμάς.
