Πολιτική θύελλα μετά την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, τους διαλόγους-φωτιά της δικογραφίας και τις παραιτήσεις κυβερνητικών και κομματικών στελεχών. Η παραδοχή του πρωθυπουργού, η κατάργηση του ΟΠΕΚΕΠΕ και το ερώτημα: θα υπάρξει κάθαρση ή συγκάλυψη;
Με μια ανάρτηση το πρωί της Κυριακής ο Κυριάκος Μητσοτάκης παραδέχτηκε δημόσια ότι «απέτυχε» στον έλεγχο του ΟΠΕΚΕΠΕ.
«Ας είμαστε ειλικρινείς. Αποτύχαμε». Με αυτή τη φράση επιχειρεί να ανακόψει τη διολίσθηση του σκανδάλου σε μια βαθιά πολιτική κρίση για την κυβέρνησή του. Αναγνωρίζει όμως ότι δεν είναι απλώς ένα τεχνικό ή διαχειριστικό ζήτημα, αλλά ένα «απόστημα» που σήμερα σπάει, εκθέτοντας το κράτος, την παράταξή του και τη σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες.
Το σκάνδαλο των αγροτικών ενισχύσεων, που φέρνει στο προσκήνιο τα ονόματα των Μάκη Βορίδη και Λευτέρη Αυγενάκη, εξελίσσεται πλέον σε ζήτημα πολιτικής επιβίωσης για το Μέγαρο Μαξίμου. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης καταλαβαίνει πως δεν βγαίνει αλώβητος.
Η αντιπολίτευση ζητά κάθαρση ή κάλπες, ενώ οι πολίτες παρακολουθούν με οργή τα αποσπάσματα της δικογραφίας να φωτίζουν ένα σύστημα ρουσφετιού, ατιμωρησίας και καταχρήσεων. Ας δούμε λοιπόν τι σηματοδοτούν οι εξελίξεις και γιατί τίποτα δεν δείχνει να έχει τελειώσει ακόμη.
Το χρονικό ενός προαναγγελθέντος σκανδάλου
Το σκάνδαλο έχει τις ρίζες του πίσω στο 2014, όταν θεσμοθετήθηκε η «τεχνική λύση» για την επιλεξιμότητα βοσκοτόπων. Ωστόσο ήταν το 2019 που ουσιαστικά φούσκωσε. Επί υπουργίας Μάκη Βορίδη, η υπόθεση απέκτησε νέα διάσταση: δεκάδες χιλιάδες στρέμματα φέρονται να κατανεμήθηκαν παρατύπως σε αιτούντες από την Κρήτη σε περιοχές εκτός έδρας, ενώ οι εσωτερικοί έλεγχοι και οι ενστάσεις αγνοούνται.
Ακολουθούν παραιτήσεις προέδρων του ΟΠΕΚΕΠΕ, αποπομπές στελεχών ελέγχου και αλλεπάλληλες αλλαγές διοικήσεων. Όμως η κεντρική διοίκηση του υπουργείου –όπως καταγγέλλεται πλέον– δεν προχώρησε ποτέ σε ουσιαστική εξυγίανση.
Το 2023, με τον Λευτέρη Αυγενάκη στο τιμόνι του ΥπΑΑΤ, το σκάνδαλο φτάνει στην κορύφωσή του. Ο τότε πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ Ευάγγελος Σημανδράκος καταγγέλλει πολιτικές πιέσεις για πληρωμές προς 6.000 ΑΦΜ. Στην κατάθεσή του φέρεται να κατονομάζει τον τότε υπουργό. Οι πληρωμές γίνονται. Και η Ευρωπαία Εισαγγελέας ξεκινά έρευνα για πράξεις απιστίας σε βάρος πρώην υπουργών.
Πολιτική θύελλα και παραιτήσεις –εξπρές
Η δημοσιοποίηση της δικογραφίας, με διαλόγους που αποκαλύπτουν εξόφθαλμες παρεμβάσεις, οδηγεί σε αλυσιδωτές παραιτήσεις: του Μάκη Βορίδη από το Υπουργείο Μετανάστευσης και των υφυπουργών Χατζηβασιλείου, Μπουκώρου και Σταμενίτη.
Αποχωρεί και ο γενικός γραμματέας του ΥπΑΑΤ, Γιώργος Στρατάκης. Η ταχύτητα των αποφάσεων δείχνει την αγωνία του Μαξίμου να διατηρήσει τον πολιτικό έλεγχο της κατάστασης.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης μιλά για συμπεριφορές «μη συμβατές με την ιδιότητα υπουργού ή υφυπουργού». Ο Θανάσης Κοντογεώργης επισημαίνει ότι «παρά τη διαχρονικότητα και διακομματικότητα του προβλήματος, η σημερινή κυβέρνηση αναλαμβάνει δράση».
Νέα πρόσωπα, παλιά ερωτήματα
Στη θέση του Βορίδη, τοποθετείται ο Θάνος Πλεύρης, με ξεκάθαρη εντολή συνέχειας στη σκληρή γραμμή για το μεταναστευτικό. Ο Χάρης Θεοχάρης αναλαμβάνει την οικονομική διπλωματία ως υφυπουργός Εξωτερικών. Ο Γιάννης Ανδριανός επιστρέφει σε ρόλο στο ΥπΑΑΤ, ενώ ο Χρήστος Δερμεντζόπουλος από τον Έβρο αναλαμβάνει το Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Πρόκειται για σχήμα που ισορροπεί ανάμεσα στην πολιτική εμπειρία και την ανανέωση, αλλά δεν απαντά στο κρίσιμο ερώτημα: μπορεί ένα θεσμικό τέρας που στήθηκε εδώ και χρόνια να αποδομηθεί μέσα σε λίγες μέρες με διοικητικές πράξεις;
Η επόμενη μέρα: ανάκτηση πόρων, απόδοση ευθυνών
Η απόφαση για ένταξη του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ είναι μεν ριζική, αλλά μένει να φανεί αν θα εφαρμοστεί με συνέπεια ή αν θα είναι άλλη μία δομική μεταρρύθμιση που εξαγγέλλεται υπό πίεση.
Ταυτόχρονα, η δέσμευση Μητσοτάκη ότι «όποιος έλαβε πόρους που δεν δικαιούται, θα τους επιστρέψει», δημιουργεί προσδοκίες για σαφείς κινήσεις: έλεγχο ΑΦΜ, αναστολή πληρωμών, παραπομπές, καταλογισμούς.
Η αντιπολίτευση ανεβάζει κατακόρυφα τους τόνους. Η κοινή γνώμη παρακολουθεί με δυσπιστία και κόπωση. Το επόμενο βήμα φαίνεται να είναι η Προανακριτική.
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι μεμονωμένο επεισόδιο. Είναι σύμπτωμα ενός πελατειακού συστήματος που επιβίωσε μέσα από τις πιο τεχνοκρατικές του εκφάνσεις: τα συστήματα πληρωμών, τις επιδοτήσεις, τους «τεχνικούς ορισμούς» και τις αθόρυβες μεταβιβάσεις.
Η συντριπτική πλειονότητα των αγροτών και των κτηνοτρόφων πληρώνει τώρα το τίμημα για ένα καθεστώς που εξυπηρέτησε λίγους και διέλυσε την αξιοπιστία της διοίκησης.
