Αντιμέτωπη με τον πρώτο της οικονομικό «λογαριασμό» στο πλαίσιο του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU ETS) βρίσκεται η ναυτιλία.
Σύμφωνα με την Drewry, ιδιωτική εταιρεία έρευνας και συμβουλευτικών υπηρεσιών στον τομέα της ναυτιλίας με έδρα το Λονδίνο, έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2025 οι πλοιοκτήτες θα πρέπει να παραδώσουν δικαιώματα εκπομπών, αξίας περίπου 2,9 δισ. δολ., για το 40% των εκπομπών CO₂ που αφορούν το 2024.
Με τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα, η ναυτιλία θα κληθεί επίσης να αποδώσει δικαιώματα εκπομπών το 2026 -που αφορούν το 2025- 4,9 δισ. δολ., ενώ το 2027 το ποσό αυτό θα ανέλθει σε 7,8 δισ. δολ.
Σημειώνεται ότι η εφαρμογή είναι σταδιακή, καθώς το 2025 οι εταιρείες θα πληρώσουν για το 40% των εκπομπών του 2024, το 2026 για το 70% των εκπομπών του 2025 και από το 2027 για το 100% των εκπομπών.
Το μέτρο καλύπτει το σύνολο των εκπομπών από ταξίδια μεταξύ ευρωπαϊκών λιμένων, το 50% των εκπομπών από διεθνή ταξίδια προς ή από την Ε.Ε. και το 100% των εκπομπών κατά την παραμονή στα λιμάνια της Ένωσης.
Υποχρεώνει τα πλοία άνω των 5.000 GT που προσεγγίζουν ευρωπαϊκά λιμάνια να παρακολουθούν, να καταγράφουν και να πληρώνουν για τις εκπομπές τους, καλύπτοντας τόσο τα ενδοευρωπαϊκά ταξίδια όσο και μέρος των διεθνών δρομολογίων, με πλήρη εφαρμογή το 2027.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Drewry, το ποσό για το 2025 αφορά το 40% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που καταγράφηκαν για το 2024 από περίπου 13.000 πλοία, τα οποία υπέβαλαν στοιχεία στην πλατφόρμα MRV της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Monitoring, Reporting and Verification).
Συνολικά, το 2024 καταγράφηκαν περίπου 90 εκατ. τόνοι CO2 στο πλαίσιο του EU ETS, εμφανίζοντας αύξηση 14% σε σχέση με το 2023. Η αύξηση αποδίδεται κυρίως στις γεωπολιτικές εντάσεις που ανάγκασαν τα πλοία να αποφεύγουν τη Διώρυγα του Σουέζ και να ακολουθούν μακρύτερες διαδρομές, μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας.
Ο κλάδος των εμπορευματοκιβωτίων είχε τον μεγαλύτερο αντίκτυπο: αν και αντιπροσώπευε το 16% του στόλου (ή το 21% σε όρους χωρητικότητας), παρήγε περίπου 34% των συνολικών εκπομπών CO2.
Με την τρέχουσα τιμή EUA να κυμαίνεται γύρω στα 70 ευρώ ανά δικαίωμα, το ύψος της επιβάρυνσης υπογραμμίζει την πρόκληση που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ναυτιλιακές εταιρείες από το νέο κανονιστικό πλαίσιο της Ε.Ε. Εάν οι εκπομπές παραμείνουν σε παρόμοια επίπεδα, το συνολικό κόστος αναμένεται να φθάσει τα 7,8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, όταν λήξει η μεταβατική περίοδος το 2026 και όλα τα αέρια του θερμοκηπίου συμπεριληφθούν στο πεδίο εφαρμογής.
Κατά μέσο όρο, κάθε πλοίο RoPax και επιβατηγό πλοίο θα καταβάλλει περίπου 1 εκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ στο EU ETS, ενώ κάθε πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων θα καταβάλλει περίπου 0,5 εκατομμύριο δολάριο ΗΠΑ.
Tι είναι το EU ETS
Σημειώνεται ότι, από το 2024, η ναυτιλία εντάσσεται στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών της Ε.Ε. (EU ETS), επιβάλλοντας για πρώτη φορά στις ναυτιλιακές εταιρείες την υποχρέωση να πληρώνουν για μέρος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που παράγουν τα πλοία τους.
Σύμφωνα με το νέο καθεστώς, οι εταιρείες που διαχειρίζονται πλοία άνω των 5.000 GT και προσεγγίζουν ευρωπαϊκά λιμάνια πρέπει να παρακολουθούν και να καταγράφουν τις εκπομπές τους μέσω της πλατφόρμας MRV, να υποβάλλουν επαληθευμένα στοιχεία έως τις 31 Μαρτίου κάθε έτους και να παραδίδουν ισοδύναμο αριθμό δικαιωμάτων εκπομπών (EUAs) έως τις 30 Απριλίου.
Πληθώρα επιλογών με χαμηλότερες εκπομπές
Οι ναυτιλιακές εταιρείες που προσεγγίζουν λιμάνια της Ε.Ε. εισάγουν ήδη μέτρα για τη μείωση των εκπομπών τους, όπως η αναβάθμιση με τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας, η χρήση βιώσιμων βιοκαυσίμων, η προσθήκη πλοίων που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα και η εφαρμογή προηγμένων αντιρρυπαντικών και χαμηλής τριβής χρωμάτων.
Εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, όπως η Maersk, η CMA CGM και η Hapag-Lloyd, έχουν εισαγάγει διαφανείς επιβαρύνσεις για την κάλυψη του κόστους των δικαιωμάτων εκπομπής.
Προσφέρουν, επίσης, εξειδικευμένες υπηρεσίες, που επιτρέπουν στους πελάτες να επιλέξουν επιλογές μεταφοράς με χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα, οι οποίες διατίθενται στην αγορά με εμπορικά σήματα όπως το «ECO Delivery» της Maersk, το «ACT+» της CMA CGM και το «Ship Green» της Hapag-Lloyd.
