Στα 40 χρόνια ύπαρξής του ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη συνέβαλε στην εκτόνωση εντάσεων κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, απέτρεψε συγκρούσεις και συνέβαλε στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 και την κατάληψη σημαντικών τμημάτων της ανατολικής Ουκρανίας από δυνάμεις φιλορώσων αυτονομιστών, που οδήγησε στο ξέσπασμα ενός πολέμου που στοίχισε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές, η Ουκρανία έγινε το σημαντικότερο πεδίο δράσης του ΟΑΣΕ.
Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, που συμπλήρωσε σήμερα 40 χρόνια ζωής, εποπτεύει τη διαδικασία εφαρμογής της ειρηνευτικής συμφωνίας του Μινσκ και συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο της λεγόμενης «Ομάδας Επαφής» του Μινσκ για την ουκρανική κρίση.
Αξιοσημείωτες δράσεις για ένα όργανο που στο παρελθόν είχε χαρακτηριστεί γραφειοκρατικό τέρας χωρίς συγκεκριμένες αρμοδιότητες. «Τα κράτη-μέλη του ΟΑΣΕ τον παραμέλησαν», επισήμανε στην DW ο Βόλφγκανγκ Τσέλνερ, διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου για τον ΟΑΣΕ στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, ο οποίος παρατηρεί ότι ο οργανισμός έχει έρθει στο προσκήνιο εξαιτίας της εμπλοκής του στα τεκταινόμενα στην Ουκρανία.
Ξεκίνημα στον Ψυχρό Πόλεμο
Η διαδρομή του ΟΑΣΕ ξεκίνησε την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Το καλοκαίρι του 1973, με πρωτοβουλία των χωρών της συμμαχίας του Συμφώνου της Βαρσοβίας υπό σοβιετική ηγεσία, η ονομαζόμενη αρχικά Συνδιάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη ξεκίνησε τις εργασίες της. Βασική της επιδίωξη, η εκτόνωση των εντάσεων μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
Δύο χρόνια, αργότερα, την 1η Αυγούστου 1975, οι επικεφαλής 35 κρατών και κυβερνήσεων επικύρωσαν με την Τελική Πράξη του Ελσίνκι την ίδρυση του οργανισμού. Στο πλαίσιο αυτού δεσμεύθηκαν να μεριμνούν για βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας, ειρηνική επίλυση διενέξεων και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ η Συνδιάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη καλούνταν να αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις. Συνέδραμε τα κράτη που προέκυψαν από τον διαμελισμό της σοβιετικής ένωσης στη διαδικασία οικοδόμησης δημοκρατικών δομών. Πολλοί άνθρωποι της περιοχής γνώρισαν τον οργανισμό στον ρόλο του παρατηρητή εκλογικών διαδικασιών.
Το 1995 η συνδιάσκεψη μετονομάστηκε σε Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη. Στο μεταξύ διαθέτει 57 χώρες-μέλη και έχει βασική της έδρα τη Βιέννη. Οι αποφάσεις του λαμβάνονται με βάση την αρχή της ομοφωνίας, ωστόσο δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.
Η Γερμανία αναλαμβάνει τα ηνία
Τα τελευταία 10 και πλέον χρόνια αναλυτές, όπως ο Βόλφγκανγκ Τσέλνερ, παρατηρούν έναν διχασμό ανάμεσα στη Ρωσία και τα δυτικά κράτη εντός του ΟΑΣΕ. Το αργότερο από το ξέσπασμα τις κρίσης στην Ουκρανία ο ΟΑΣΕ φαίνεται να βρίσκεται αντιμέτωπος με τα ίδια προβλήματα που αντιμετώπιζε και 40 χρόνια πριν. Οι πολιτικοί αντικρούουν τον ισχυρισμό, ωστόσο ολοένα περισσότεροι ειδικοί κάνουν λόγο για έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο. Με την προσάρτηση της Κριμαίας η Ρωσία παραβίασε τις θεμελιώδεις αρχές της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, μεταξύ άλλων την αποκήρυξη της βίας και το απαραβίαστο των συνόρων, υπογράμμισε ο Βόλφγκανγκ Τσέλνερ.
Το 2016 την προεδρία του ΟΑΣΕ αναλαμβάνει η Γερμανία. Είναι πολύ πιθανό η Ουκρανία να παραμείνει το πρωταρχικό θέμα στην ατζέντα, εκτίμησε ο Γερμανός αναλυτής, επισημαίνοντας ότι το Βερολίνο θα προσπαθήσει «να επανεκκινήσει τον διάλογο με τη Μόσχα», κάτι που κατά τη γνώμη του δεν θα είναι εύκολη υπόθεση.
Πηγή: Deutsche Welle
