Η είδηση που επισκίασε με ένα τρόπο την συνάντηση που είχαν την Πέμπτη ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ ήταν η εντολή που δόθηκε στον αμερικανικό στρατό να επαναλάβει αμέσως τις δοκιμές πυρηνικών όπλων, για πρώτη φορά εδώ και 33 χρόνια.
«Έχουμε σταματήσει εδώ και πολλά χρόνια, αλλά με άλλους να κάνουν δοκιμές, νομίζω ότι είναι σκόπιμο να κάνουμε και εμείς», δήλωσε ο Ντόναλντ Τραμπ.
Από την δήλωση δεν είναι σαφές εάν ο Αμερικανός πρόεδρος αναφερόταν στη δοκιμή πυρηνικών όπλων ή στη δοκιμή των συστημάτων εκτόξευσης, δηλαδή ενός συστήματος που δύναται να φέρει πυρηνική κεφαλή.
Η ανακοίνωσή του έγινε λίγο πριν από τη συνάντηση με τον Σι Τζινπίνγκ στη Νότια Κορέα, αλλά άφησε να εννοηθεί ότι δεν ήταν η Κίνα που είχε προκαλέσει αυτή την απόφαση, λέγοντας σε δημοσιογράφο ότι «είχε να κάνει με άλλους».
Τα «εξωτικά» όπλα του Πούτιν
Με βάση το timing, θεωρείται ότι η εντολή που έδωσε ο Ντόναλντ Τραμπ ήρθε ως απάντηση στη Ρωσία και τις δύο δοκιμές που πραγματοποίησε τις τελευταίες ημέρες: την πυρηνοκίνητη τορπίλη Poseidon που δύναται να φέρει πυρηνική κεφαλή και φέρεται να είναι ικανή να καταστρέφει παράκτιες περιοχές σηκώνοντας ραδιενεργά κύματα και τον πυρηνοκίνητο πύραυλο κρουζ μεγάλου βεληνεκούς Burevestnik.
Ο Τραμπ δεν κατονόμασε ποτέ τη Ρωσία, αλλά υπαινίχθηκε ότι πίσω από την ανακοίνωση κρύβονταν οι πρόσφατες δοκιμές της. «Τους βλέπω να κάνουν δοκιμές», είπε, «και λέω, “Λοιπόν, αν πρόκειται να κάνουν δοκιμές, υποθέτω ότι πρέπει να τις κάνουμε κι εμείς”».
Η Ρωσία πραγματοποίησε τις δοκιμές χωρίς τις πυρηνικές κεφαλές, αλλά αξιωματούχοι του Κρεμλίνου στάθηκαν ιδιαιτέρως, σε δημόσια σχόλιά τους, στις καταστροφικές επιπτώσεις που μπορούν να προκαλέσουν οι κεφαλές Burevestnik και Poseidon, επιδεικνύοντας τα συστήματα ως ισχυρά όπλα «της κρίσης» που δεν έχουν αντίστοιχό τους και τα οποία θα αναγκάσουν τη Δύση να «υποκλιθεί» στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.
Επομένως, αν και δεν θεωρούνται πυρηνικές δοκιμές, οι ρωσικές κινήσεις είναι αρκετά προκλητικές. Έρχονται μάλιστα λίγους μήνες πριν από τη λήξη της τελευταίας πυρηνικής συνθήκης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, η οποία είχε σχεδιαστεί για να θέτει όρια στα οπλοστάσιά τους.
Βέβαια παρά τις εντυπωσιακές περιγραφές από την πλευρά της Μόσχας για αυτά τα όπλα, τα οποία ο καθηγητής και ειδικός στη Ρωσία Μαρκ Γκαλεότι χαρακτηρίζει «εξωτικά», υπάρχουν σοβαρές τεχνικές αμφιβολίες σχετικά με το πόσο λειτουργικά θα είναι στην πράξη καθώς εξαρτώνται από την αναξιόπιστη πυρηνική ενέργεια, παρατηρεί το CNN. Η ανάπτυξή τους, αν συμβεί ποτέ, είναι πιθανό να απέχει πολύ, πολύ ακόμα, λέει χαρακτηριστικά.
Το timing
Τότε γιατί είδαμε αυτή την διάθεση επίδειξης από την Μόσχα; Αν και το timing αυτών των δοκιμών πιθανότατα υπαγορεύτηκε περισσότερο από την πρόοδο των έργων, η απόφαση να προβληθούν σημαντικά τα όπλα αντικατοπτρίζει το τρέχον πολιτικό περιβάλλον, απαντάει ο Γκαλεότι.
Με τον Τραμπ να εξακολουθεί να ασχολείται με την Ουκρανία, ο Πούτιν συνεχίζει να προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την τακτική του ‘’καρότο και μαστίγιο’’, υποστηρίζει.
«Ο οικονομικός απεσταλμένος του, Κίριλ Ντμίτριεφ, μόλις επέστρεψε από μια ουσιαστικά ανεπιτυχή επίσκεψη στην Αμερική, στην οποία προσπάθησε για άλλη μια φορά να μιλήσει για προοπτικές επιχειρηματικής συνεργασίας. Έτσι, η υπενθύμιση της πυρηνικής επίθεσης έχει ως στόχο να δώσει ένα μήνυμα στον Τραμπ, ότι τελικά η Μόσχα έχει περισσότερα και υψηλότερης αξίας χαρτιά από το Κίεβο», αναφέρει.
Αυτά τα συστήματα μπορεί να έχουν μικρή πραγματική αξία. Μπορεί να είναι ακριβά και επικίνδυνα (μια υποτιθέμενη δοκιμή του Burevestnik το 2019 φαίνεται να πήγε στραβά, σκοτώνοντας πέντε επιστήμονες). Αλλά είναι εντυπωσιακά και τραβούν την προσοχή. Πράγματι, φαίνεται ότι έχουν ήδη προκαλέσει τον Τραμπ σε μια σπασμωδική απόφαση για επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών, καταλήγει υποστηρίζοντας ότι ο Πούτιν φαίνεται να απολαμβάνει κατά καιρούς να «υποδύεται τον κακό».
Διπλωματικό εργαλείο
Την ίδια εικόνα βλέπει και το CNN σε ανάλυσή του. Το Κρεμλίνο θεωρεί ότι η δυνατότητά του να πραγματοποιήσει πυρηνική επίθεση δεν αποτελεί άμεση στρατιωτική απειλή αλλά συνιστά περισσότερο ένα διπλωματικό εργαλείο: ένας οικονομικά αποδοτικός και άμεσος τρόπος για να τραβήξει την προσοχή των ΗΠΑ και της Δύσης γενικότερα, για να δώσουν στη Μόσχα αυτό που θέλει στην Ουκρανία και να επικεντρώσουν το ενδιαφέρον τους στην πιθανή υπαρξιακή απειλή που θα μπορούσε να αποτελέσει μια Ρωσία που θα προκληθεί ή της οποίας δεν θα γίνουν δεκτά τα αιτήματα.
Αν σε αυτό λάβουμε υπόψη από τη μία την αποκάλυψη των Financial Times ότι η σύνοδος κορυφής Τραμπ και Πούτιν που είχε συμφωνηθεί να πραγματοποιηθεί στη Βουδαπέστη ακυρώθηκε από τις ΗΠΑ γιατί κρίθηκε ότι η Ρωσία επιμένει ακραίες απαιτήσεις σχετικά με την Ουκρανία, και από την άλλη την πρόσφατη συζήτηση σχετικά με την παράδοση στο Κίεβο των πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς Tomahawk που η Μόσχα έκανε ξεκάθαρο πως συνιστά πρόκληση για το Κρεμλίνο, τότε όλα «δένουν» καλύτερα.
Ξυπνά ο πυρηνικός εφιάλτης;
Κάπως έτσι όμως αυτό που ξεκίνησε το Κρεμλίνο με σκοπό να ενισχύσει τα επιχειρήματά του για την Ουκρανία, ενδεχομένως μας φέρνει όλους πιο κοντά σε μια νέα, επικίνδυνη και απρόβλεπτη εποχή, σχολιάζει το CNN.
Στις πρώτες του δηλώσεις πάντως μετά την ανακοίνωση Τραμπ το Κρεμλίνο εμφανίστηκε προσεκτικό, προειδοποιώντας ωστόσο ότι εφόσον προχωρήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες με τις πυρηνικές δοκιμές, τότε θα ακολουθήσει και η Ρωσία.
Αυτό θεωρείται σίγουρο από τους ειδικούς που σημειώνουν πως αν οι ΗΠΑ πραγματοποιήσουν δοκιμές, θα δούμε αντίστοιχες δοκιμές τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Κίνα.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η επανέναρξη των δοκιμών θα αποτελούσε σημαντική κλιμάκωση και θα ανέτρεπε την ισορροπία των πυρηνικών δυνάμεων.
«Νομίζω ότι η απόφαση για την επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνη και θα ωφελούσε περισσότερο τους αντιπάλους μας παρά τις Ηνωμένες Πολιτείες», δήλωσε ο Κόρεϊ Χίντερσταϊν του Carnegie Endowment for Nuclear Peace.
Η διαμάχη αυτή έχει όλα τα χαρακτηριστικά της έναρξης μιας εξοπλιστικής κούρσας, σημείωσε από την πλευρά του ο Τζον Γούλφσταλ της Ομοσπονδίας Αμερικανών Επιστημόνων. «Το είδαμε αυτό να εκτυλίσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου μέσω πυρηνικών δοκιμών, πυρηνικών αναπτύξεων, πυρηνικών επενδύσεων», είπε.
Η αισιόδοξη ασάφεια του Τραμπ
Από την άλλη, αν και η ανακοίνωση Τραμπ μας υπενθυμίζει τον πυρηνικό εφιάλτη, αρκετοί ειδικοί είναι επιφυλακτικοί ως προς τις πραγματικές του προθέσεις.
Ο Τζον Πρέστον από το Πανεπιστήμιο του Έσσεξ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, εκτιμάει ότι η δήλωση του Αμερικανού προέδρου δεν έχει πραγματική πρόθεση πυροδότησης πυρηνικών όπλων. Προειδοποιεί πάντως ότι ακόμη και μόνο η δήλωσή του θα μπορούσε να αποδειχθεί επικίνδυνη.
Αντίστοιχα, για την Σάρα Πότσι από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν είναι ξεκάθαρο ότι η επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών δεν έχει κανένα νόημα για τις ΗΠΑ. «Κάτι τέτοιο θα υπονόμευε την παγκόσμια σταθερότητα, θα προκαλούσε άλλα έθνη να επανεκκινήσουν τα δικά τους προγράμματα πυρηνικών δοκιμών και θα απειλούσε δεκαετίες προόδου προς τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων», σημειώνει. «Αντίθετα, οι ΗΠΑ θα πρέπει να συνεχίσουν να ηγούνται με το παράδειγμα και να βοηθούν στην ενίσχυση των παγκόσμιων προσπαθειών για την πρόληψη της διάδοσης των πυρηνικών όπλων».
Κι εδώ αναδύεται ένα άλλο σημείο: οι ευμετάβλητες, αόριστες και ασαφείς δηλώσεις στις οποίες προχωράει συχνά ο Τραμπ. Για τον Νικ Ρίτσι από το Πανεπιστήμιο της Υόρκης στο Ηνωμένο Βασίλειο, είμαστε σε αυτή την περίπτωση και ο Τραμπ πιθανότατα μιλούσε απλώς για δοκιμές τεχνολογίας πυρηνικής εκτόξευσης, όπως οι πύραυλοι που τις εκτοξεύουν, και όχι για δοκιμές πυρηνικών κεφαλών- πολύ περισσότερο μάλιστα δεδομένου ότι η επανέναρξη των δοκιμών πυρηνικών κεφαλών πιθανότατα θα σήμαινε χρόνια σχεδιασμού, μηχανικής και πολιτικής εργασίας που θα ξεπερνούσαν τον χρόνο της προεδρίας του.
