Στις περισσότερες χώρες του κόσμου, η καλή τηλεόραση είναι φθηνή – μια συνδρομή στο Netflix κοστίζει λιγότερο από μια πίτσα.
Στη Βόρεια Κορέα όμως, το να παρακολουθεί κανείς μια δημοφιλή τηλεοπτική σειρά μπορεί να του κοστίσει τη ζωή.
Από το 2020, με βάση τον νόμο «Κατά της Αντιδραστικής Σκέψης», απαγορεύεται σε κάθε πολίτη να καταναλώνει, να κατέχει ή να διανέμει την «σαπισμένη ιδεολογία και κουλτούρα των εχθρικών δυνάμεων».
Όπως εξηγεί ο Economist η εντολή αυτή περιλαμβάνει τις νοτιοκορεατικές σειρές, την K-pop, αλλά και βιβλία, φωτογραφίες και μουσική από τη Νότια Κορέα. Οι ποινές είναι εξαιρετικά αυστηρές: από καταναγκαστικά έργα και εγκλεισμό σε στρατόπεδα μέχρι εκτέλεση. Το 2022, ένας 22χρονος αγρότης εκτελέστηκε επειδή άκουσε 70 νοτιοκορεάτικα τραγούδια και είδε τρεις ταινίες, τις οποίες είχε μοιραστεί με φίλους του.
Κι όμως, παρά τον κίνδυνο, οι Βορειοκορεάτες συνεχίζουν να βλέπουν K-dramas. Σε έρευνα αποστατών μεταξύ 2016 και 2020, το 83% παραδέχθηκε ότι τις παρακολουθούσε πριν διαφύγει. Η Κανγκ Γκιου-ρί, που αυτομόλησε το 2023, λέει στον Economist πως ανάμεσα στους συνομηλίκους της «δεν υπήρχε κανείς που να μην έχει δει έστω και ένα ξένο βίντεο – απλώς δεν το έλεγαν δημόσια».
Γιατί διακινδυνεύουν τη ζωή τους για μια τηλεοπτική σειρά;
Για να απαντήσει κανείς σε αυτό, αρκεί να δει τι επιτρέπεται να βλέπουν οι πολίτες της Βόρειας Κορέας. Σε ταινίες όπως το «Λουλούδι στο χιόνι» (2011), οι ήρωες εγκαταλείπουν τους αγαπημένους τους για να δουλέψουν σε βιοτεχνίες κουβερτών ή να μεγαλώσουν ορφανά. Ο έρωτας υπάρχει μόνο προς τον ηγέτη.
Όπως εξηγεί στον Economist η πρώην αθλήτρια Ριου Χι-τζιν: «Στη Βόρεια Κορέα λες ‘σ’ αγαπώ’ μόνο στον Κιμ Γιονγκ Ουν και τον πατέρα του».
Αντίθετα, στα K-dramas, όπως το May Queen (2012), οι χαρακτήρες κυνηγούν τα όνειρά τους, αγαπούν, παλεύουν και τα καταφέρνουν. Η Κανγκ λέει ότι το είδε πρώτη φορά μέσα στη νύχτα, από μια λαθραία κάρτα SD – και το ξαναείδε άλλες είκοσι φορές. Η ηρωίδα, Χε-τζου, γίνεται σχεδιάστρια πλοίων και επικεφαλής εταιρείας, ξεφεύγοντας από τη φτώχεια και το σκοτεινό της παρελθόν. «Μου έδινε δύναμη», λέει η Κανγκ. «Ένιωθα πως ήμουν κι εγώ εκείνη».
Κάτι περισσότερο από διασκέδαση
Για τους Βορειοκορεάτες, η τηλεόραση είναι και πηγή πληροφορίας. Η κρατική προπαγάνδα παρουσιάζει τη Νότια Κορέα ως κόλαση εγκληματικότητας και φτώχειας.
Όμως τα πλάνα από πλούσια διαμερίσματα, γεμάτους δρόμους και γενναιόδωρα γεύματα στα K-dramas διαψεύδουν αυτό το αφήγημα.
Ακόμη και οι κομμώσεις αποκαλύπτουν ελευθερίες που απαγορεύονται στον Βορρά.
Οι πιο τυχεροί παρακολουθούν σειρές που φτάνουν λαθραία μέσω Κίνας σε USB και κάρτες μνήμης. Το κράτος αντιδρά. Το 2023 ψηφίστηκε νέος νόμος για την «προστασία της πολιτιστικής γλώσσας της Πιονγκιάνγκ» που απαγορεύει λέξεις όπως το «όππα» (με το οποίο οι Νοτιοκορεάτισσες αποκαλούν χαϊδευτικά τον αγαπημένο τους).
Όταν το όνειρο γίνεται φυγή
Όσο πιο λαμπερή φαίνεται η ζωή στη Νότια Κορέα, τόσο πιο έντονη γίνεται η επιθυμία της φυγής.
Η Κανγκ παραδέχεται ότι οι σκηνές από τις σειρές ήταν και η σπίθα της δικής της απόδρασης. Μαζί με την οικογένειά της μπήκε σε μια μικρή ψαρόβαρκα και διέφυγε, αποφεύγοντας τις ακτοφυλακές, μέχρι που διασώθηκε από έναν Νότιο ψαρά. Μια απόδραση αντάξια της δραματουργίας του May Queen.
Για το καθεστώς του Κιμ Γιονγκ Ουν, η πολιτισμική επιρροή της Νότιας Κορέας είναι απειλή. Και για τους νέους της Βόρειας, είναι φλόγα.
Μια μικρή γεύση από έναν άλλο κόσμο, που μπορεί να τους κοστίσει τα πάντα – ή να τους αλλάξει τη ζωή.
