Μετά από δώδεκα ημέρες, οι οποίες απείλησαν να φέρουν στο χείλος της αβύσσου τη Μέση Ανατολή, Ισραήλ και Ιράν έχουν κηρύξει κατάπαυση του πυρός.
Η εκεχειρία κόντεψε να καταρρεύσει εν τη γενέσει της, προκαλώντας την έντονη δυσφορία του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ που δήλωσε on camera «Ισραήλ και Ιράν δεν ξέρουν τι στο διάολο κάνουν».
Η εύθραυστη κατάπαυση του πυρός ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν συνεχίζει να τηρείται σήμερα, με τον ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να διαλαλεί την «ιστορική νίκη» που κατάφερε ο στρατός του στην Ισλαμική Δημοκρατία, «καταστρέφοντας» το πυρηνικό της πρόγραμμα.
Το Ισραήλ επιδίωξε επίσης να επιτύχει δύο υποστηρικτικούς στόχους: να περιορίσει τα ιρανικά αντίποινα και να εξασφαλίσει την δική του στρατιωτική άμυνα. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δήλωσε ότι η επιχείρηση «Rising Lion» πέτυχε όλους τους πολεμικούς στόχους του Ισραήλ «και πολλά άλλα».
Πάντως, ως προς τον πρώτο στόχο, διαβαθμισμένο αμερικανικό έγγραφο της υπηρεσίας πληροφοριών του Πενταγώνου, που επικαλέστηκαν μέσα ενημέρωσης, εγείρει αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των βομβαρδισμών τους οποίους εξαπέλυσαν τα ξημερώματα της Κυριακής στρατηγικά βομβαρδιστικά των ΗΠΑ εναντίον των τριών ιρανικών εγκαταστάσεων-κλειδιών.
Το Ιράν ανακήρυξε επίσης τη «νίκη» του, επαναβεβαιώνοντας πως θα ασκήσει τα «νόμιμα δικαιώματά» του, συνεχίζοντας το πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμά του, και δηλώνοντας ταυτόχρονα έτοιμο να ξαναρχίσει διαπραγματεύσεις με την Ουάσιγκτον.
Το Ινστιτούτο για την Μελέτη του Πολέμου (ISW) συγκεντρώνει τις επιθέσεις που αντάλλαξαν οι δύο χώρες και ποιες τοποθεσίες στοχοθετήθηκαν στην διάρκεια των δύο ημερών κατά τις οποίες συγκρούστηκαν Ισραήλ και Ιράν, από τις 13 Ιουνίου.
Τα ισραηλινά πλήγματα στο Ιράν
Το Ισραήλ προσπάθησε να αποτρέψει το Ιράν από το να διεξάγει αποτελεσματικά αντίποινα στο Ισραήλ, υποβαθμίζοντας τις δυνατότητες εκτόξευσης βαλλιστικών πυραύλων. Το Ιράν αρχικά μπορούσε να εκτοξεύσει 1.000 βαλλιστικούς πυραύλους αλλά οι ισραηλινές επιθέσεις το ανάγκασαν να εκτοξεύσει πολύ λιγότερους προς το Ισραήλ.
Μπλόφα ότι ήταν στόχος η ανατροπή του καθεστώτος
Παράλληλα, όπως σημειώνουν οι αναλυτές του ISW, το Ισραήλ επιδίωξε, σε μια δεύτερη υποστηρικτική προσπάθεια, να αναγκάσει το Ιράν να αποδεχτεί μια κατάπαυση του πυρός με ισραηλινούς όρους, δημιουργώντας την εντύπωση μιας αξιόπιστης υπαρξιακής απειλής για το ιρανικό καθεστώς.
Η περιορισμένη φύση των επιθέσεων εναντίον εσωτερικών θεσμών ασφαλείας υποδηλώνει ότι οι ισραηλινές δυνάμεις επιδίωξαν να πείσουν ότι απειλούν τη σταθερότητα του καθεστώτος, χωρίς όμως να το ανατρέψουν ή να το αποσταθεροποιήσουν ουσιαστικά.
Αν όντως ήθελαν να ανατρέψουν το καθεστώς, κατά τους αναλυτές, θα είχαν καταστρέψει συστηματικά τα κεντρικά γραφεία των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης σε επαρχιακό και περιφερειακό επίπεδο, καταστρέφοντας ταυτόχρονα τις υποδομές και τα περιουσιακά στοιχεία της Ιρανικής Διοίκησης Επιβολής του Νόμου σε όλη τη χώρα.
Το Ισραήλ έπληξε αυτούς τους στόχους, αλλά μόνο στην Τεχεράνη αλλά ούτε και εκεί το έκαναν με συστηματικό τρόπο, παρατηρούν. «Δεδομένης της αεροπορικής του υπεροχής έναντι του Ιράν, το Ισραήλ θα μπορούσε να είχε καταστρέψει αυτούς τους στόχους εάν χρειαζόταν, γεγονός που δείχνει ότι ο ισραηλινός στρατός σκόπιμα επέλεξε να μην πλήξει συστηματικά ιρανικά περιουσιακά στοιχεία της εσωτερικής ασφάλειας. Αντίθετα, έβαλε συστηματικά στο στόχαστρο πυραυλικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις», εξηγούν.
Γιατί μπήκαν στο στόχαστρο ενεργειακές υποδομές
Οι ισραηλινές επιθέσεις έβαλαν επίσης στο στόχαστρο ενεργειακές υποδομές του Ιράν, οι οποίες κατά την έκθεση του ISW φαίνεται να σχετίζονται με μια προσπάθεια να επηεράσουν τις αποφάσεις του ιρανικού καθεστώτος. Πού στηρίζουν την εκτίμησή τους; Στο ιστορικό της χώρας καθώς στο παρελθόν, το 2017 και το 2018, οι ελλείψεις ενέργειας στο Ιράν έχουν οδηγήσει σε διαμαρτυρίες κατά του καθεστώτος.
Πάντως, τόσο οι επιθέσεις σε θεσμούς εσωτερικής ασφάλειας όσο και σε ενεργειακές υποδομές ήταν σχετικά περιορισμένες σε σύγκριση με τις επιθέσεις των ισραηλινών δυνάμεων που στόχευαν το πυρηνικό πρόγραμμα ή τις δυνατότητες αντιποίνων.
Τα πλήγματα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις
Το αμερικανικό think tank αναφέρει την εκτίμηση του Ινστιτούτου Επιστήμης και Διεθνούς Ασφάλειας (Institute for Science and International Security), σύμφωνα με το οποίο οι επιθέσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ στο Ιράν «κατέστρεψαν ουσιαστικά» το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Λέγοντας «κατέστρεψαν ουσιαστικά», το Ινστιτούτο εννοεί ότι θα χρειαστεί «πολύς χρόνος» για να αποκαταστήσει το Ιράν τις δυνατότητες εμπλουτισμού ουρανίου στα επίπεδα που ήταν πριν από την επίθεση.
Αυτή η εκτίμηση βασίζεται σε δύο πράγματα:
- Στις ζημιές που φαίνεται να υπέστησαν το Ιράν οι πυρηνικές εγκαταστάσεις της Νατάνζ, του Φορντό, του Κέντρου Πυρηνικής Τεχνολογίας της Ισφαχάν.
- Στην εξόντωση πολλών πυρηνικών επιστημόνων. Από τις 13 Ιουνίου, το Ισραήλ έχει σκοτώσει τουλάχιστον 14 Ιρανούς πυρηνικούς επιστήμονες.
Πάντως το Ινστιτούτο σημειώνει ότι το Ιράν εξακολουθεί να διατηρεί αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίο, ωστόσο, η καταστροφή μεγάλης ποσότητας φυγοκεντρητών θα κάνει την διαδικασία πολύ πιο αργή.
Οι βαλλιστικοί πύραυλοι του Ιράν
Στην αρχή της επιχείρησης «Rising Lion» και καθ’ όλη την διάρκειά της, οι ισραηλινές δυνάμεις προσπάθησαν να περιορίσουν την ικανότητα του Ιράν να απαντήσει στο Ισραήλ και συνέχισαν να καταστρέφουν εκτοξευτές πυραύλων και αποθέματα πυραύλων καθ’ όλη τη διάρκεια της αεροπορικής τους εκστρατείας.
Οι Ιρανοί ηγέτες αρχικά σχεδίαζαν να εκτοξεύσουν έως και χίλιους βαλλιστικούς πυραύλους στο Ισραήλ αμέσως μετά από μια ισραηλινή επίθεση, πιθανώς σε πολλαπλά μπαράζ, αναφέρει το αμερικανικό think tank. Το πρώτο ιρανικό μπαράζ πυραύλων περιελάμβανε περίπου 30 πυραύλους, ωστόσο, δεν κατάφερε ποτέ να εκτοξεύσει πάνω από 40 βαλλιστικούς πυραύλους σε ένα μόνο μπαράζ καθ’ όλη τη διάρκεια των 12 ημερών.
Το Ισραήλ φέρεται να κατασκεύασε μια μυστική βάση μη επανδρωμένων αεροσκαφών στο Ιράν, την οποία χρησιμοποίησε για να χτυπήσει εκτοξευτές βαλλιστικών πυραύλων κοντά στην Τεχεράνη στις 13 Ιουνίου. Το Ισραήλ έπληξε επίσης κτίριο όπου είχαν συναντηθεί ανώτεροι διοικητές της Αεροδιαστημικής των Φρουρών της Επανάστασης, οι οποίοι θα ήταν υπεύθυνοι για τα ιρανικά αντίποινα αμέσως μετά την ισραηλινή επίθεση.
Το Ισραήλ έχει επίσης στοχεύσει ιρανικές εγκαταστάσεις παραγωγής πυραύλων και εξοπλισμό.
Η συντονισμένη προσπάθεια του Ισραήλ να διαταράξει την παραγωγή πυραύλων, να καταστρέψει τις υποδομές εκτόξευσης και να καταστρέψει τα διαθέσιμα αποθέματα και την ηγεσία της Αεροδιαστημικής Δύναμης, περιόρισε την ικανότητα του Ιράν να αντιδράσει απέναντι στο Ισραήλ τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μεσοπρόθεσμα, σημειώνουν οι αναλυτές.
43 πυραυλικές επιθέσεις από το Ιράν
Ο ισραηλινός στρατός εκτιμά ότι το Ιράν εκτόξευσε εναντίον του Ισραήλ 500 με 550 βαλλιστικούς πυραύλους και πάνω από 1.000 drones, η οποία συμφωνεί με τις εκτιμήσεις του ISW που έχει καταγράψει 43 κύματα ιρανικών επιθέσεων.
Τα ιρανικά μπαράζ ποίκιλαν σε μέγεθος. Το Ιράν εκτόξευσε περίπου 40 πυραύλους στη μεγαλύτερη επίθεσή του και έναν πύραυλο στο μικρότερο μπαράζ του.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι πυραυλικές επιθέσεις του Ιράν στην πρόσφατη σύγκρουση είναι πολύ μικρότερες σε σύγκριση με τα μπαράζ του στην επίθεσή του κατά του Ισραήλ τον Οκτώβριο του 2024, όταν το Ιράν εκτόξευσε περίπου 100 βαλλιστικούς πυραύλους ανά μπαράζ σε δύο κύματα.
Η ισραηλινή αεράμυνα διατήρησε υψηλό ποσοστό αναχαίτισης ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων κατά τη διάρκεια του πολέμου, έχοντας αναχαιτίσει με επιτυχία το 89% των βαλλιστικών πυραύλων που εκτοξεύτηκαν εναντίον του Ισραήλ από τις 13 Ιουνίου.
Αντίθετα, η ισραηλινή αεράμυνα δεν αναχαίτισε ιρανικούς βαλλιστικούς πυραύλους που ήταν σε τροχιά να χτυπήσουν περιοχές χωρίς κίνδυνο για τους Ισραηλινούς πολίτες ή χωρίς στρατηγική αξία. Κι αυτό γιατί τα συστήματα αεράμυνας και οι χειριστές τους δίνουν προτεραιότητα σε εισερχόμενα βλήματα που θα χτυπήσουν σημαντικούς στόχους αντί να προσπαθούν να σταματήσουν κάθε βλήμα.
Οι πυραυλικές επιθέσεις σε ανοιχτές περιοχές δεν υποδηλώνουν αποτυχίες της ισραηλινής αεράμυνας ή έλλειψη πυραύλων αναχαίτισης, αλλά μάλλον τις αμυντικές προτεραιότητες του Ισραήλ, σχολιάζουν οι αναλυτές.
Η ισραηλινή αεράμυνα έχει δώσει στο παρελθόν προτεραιότητα στην υπεράσπιση πυκνοκατοικημένων περιοχών, όπως φάνηκε κατά την πυραυλική επίθεση του Ιράν τον Οκτώβριο του 2024.
Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις οι ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι κατάφεραν να διεισδύσουν στην ισραηλινή αεράμυνα πλήττοντας κατοικημένες περιοχές. Τα συστήματα αεράμυνας δεν είναι τέλεια και ορισμένοι βλήματα θα διαπεράσουν το σύστημα, αναφέρει το ISW.
Πάντως, σύμφωνα με τους αναλυτές, η αδυναμία του Ιράν να πλήξει με ακρίβεια στρατιωτικές ή ενεργειακές υποδομές στο Ισραήλ υπογραμμίζει την περιορισμένη ακρίβεια των βαλλιστικών πυραύλων του. Όλοι οι βαλλιστικοί πύραυλοι έχουν Κυκλικό Πιθανό Σφάλμα (CEP), ένα μέτρο ακρίβειας για συστήματα όπλων. Το CEP είναι «η ακτίνα ενός κύκλου, με κέντρο τον επιδιωκόμενο στόχο, εντός της οποίας αναμένεται να πλήξει το 50% των πυραύλων». Τα δηλωμένα και δημόσια γνωστά CEP των ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς (MRBM) που χρησιμοποιήθηκαν στην τελευταία σύγκρουση είναι μεταξύ 20 και 500 μέτρων.
Η σχετικά χαμηλή ακρίβεια αυτών των πυραύλων σε σύγκριση με ένα πυρομαχικό ακριβείας σημαίνει ότι ακόμη και σε περιπτώσεις που οι ιρανικοί πύραυλοι έπληξαν στρατιωτικούς στόχους, ήταν σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικοί και δεν προκάλεσαν θύματα αλλά μόνο περιορισμένες ζημιές, αναφέρει η έκθεση του ISW, προσθέτοντας ότι, δεδομένης της σχετικά χαμηλής ακρίβειάς τους όταν είναι εξοπλισμένοι με τυπικές κεφαλές, το Ιράν πιθανότατα άρχισε να χρησιμοποιεί κεφαλές διασποράς για να μεγιστοποιήσει την αποτελεσματικότητά τους.
Το Ιράν χρησιμοποίησε αρκετούς πυραύλους MRBM στερεών και υγρών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένων των πυραύλων Ghadr, Emad, Kheybar Shekan και Haj Qassem. Κατά τη διάρκεια των επιθέσεών του στο Ισραήλ τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο του 2024, είχε χρησιμοποιήσει τους πυραύλους Ghadr, Emad και Kheybar Shekan.
Άρχισε να χρησιμοποιεί πιο προηγμένους τεχνολογικά πυραύλους στις επιθέσεις του στις 18 Ιουνίου όταν εκτόξευσε τουλάχιστον τρεις πυραύλους με κεφαλές διασποράς πυρομαχικών, συμπεριλαμβανομένων δύο πυραύλων Khorramshahr-4. Επίσης, φέρεται να εκτόξευσε έναν βαλλιστικό πύραυλο Sejjil και αρκετούς πυραύλους Fattah-1 (τους οποίους οι Χούθι έχουν εκτοξεύσει στο Ισραήλ με την ονομασία Palestine-2) προς το Ισραήλ στις 18 Ιουνίου.
Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης δήλωσε στις 22 Ιουνίου ότι «εφάρμοσε νέες τακτικές χρησιμοποιώντας ένα μείγμα βαλλιστικών πυραύλων υγρού και στερεού καυσίμου μεγάλου βεληνεκούς με προηγμένες κεφαλές ικανές να διαπεράσουν τις αεράμυνες».
Το Ιράν εκτόξευσε επίσης μια διάφορα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων των Shahed-136, Arash-2 και μιας νέας εκδοχής του Shahed-101.
Το think tank έχει καταγράψει 60 περιπτώσεις βαλλιστικών πυραύλων που έπληξαν απευθείας το Ισραήλ ή συτντρίμμια τους έπεσαν στο ισραηλινό έδαφος έπειτα από αναχαίτιση. Αυτή η εκτίμηση είναι σύμφωνη με την εκτίμηση του ανταποκριτή του ραδιοφώνου του ισραηλινού στρατού, ότι 50 με 60 ιρανικοί βαλλιστικοί πύραυλοι έπληξαν ισραηλινό έδαφος.
Η πλειονότητα των ιρανικών πυραύλων έπληξε αμάχους, με μόνο πέντε από τις 60 επιπτώσεις να έχουν πλήξει στρατιωτικές ή ενεργειακές εγκαταστάσεις. Τουλάχιστον τρεις ιρανικές επιθέσεις πυραύλων έβαλαν στο στόχαστρο ισραηλινές στρατιωτικές εγκαταστάσεις και τουλάχιστον δύο ενεργειακές υποδομές.
