Ο γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, φθάνει το απόγευμα στο Βερολίνο για τριήμερη επίσκεψη. Ίσως ακουστεί περίεργα, αλλά πρόκειται για την πρώτη επίσημη επίσκεψη γάλλου Προέδρου στη Γερμανία εδώ και 24 χρόνια.
Αν και ο Μακρόν ταξιδεύει τακτικά στο Βερολίνο για συναντήσεις με τον καγκελάριο, Όλαφ Σολτς, αυτή τη φορά η πρόσκληση είναι από τον γερμανό Πρόεδρο, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ.
Ο Μακρόν φθάνει επίσης στο Βερολίνο, πιθανότατα με τεράστιο τζετ λαγκ μετά από πτήση 17.000 χιλιομέτρων, καθώς χρειάστηκε να κάνει πρώτα μια παράκαμψη 17 ωρών για να επισκεφθεί το γαλλικό νησιωτικό σύμπλεγμα της Νέας Καληδονίας στον Νότιο Ειρηνικό, προκειμένου να επιχειρήσει να «ηρεμήσει τα πνεύματα» και να εκτονώσει τις ταραχές για τον εκλογικό νόμο που ψήφισε το Παρίσι υπέρ των νεοφερμένων από την ηπειρωτική Γαλλία.
Στη διάρκεια της τριήμερης επίσκεψής του στη Γερμανία, ο Μακρόν θα κάνει δύο ομιλίες: Η πρώτη αύριο στη Δρέσδη, ενώπιον νέων Ευρωπαίων, και η δεύτερη την Τρίτη στο Μίνστερ, στο πλαίσιο της απονομής του «Βεστφαλικού Βραβείου Ειρήνης» στον γάλλο Πρόεδρο.
Η επίσκεψη, λίγες ημέρες πριν τις ευρωεκλογές, έρχεται σε μια τεταμένη στιγμή για τις ευρωπαϊκές χώρες, καθώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τα ευρωσκεπτικιστικά και τα ακροδεξιά κόμματα θα είναι η μεγάλη έκπληξη. Δεν αποκλείεται μάλιστα να αναδειχθούν, συνολικά, τρίτη δύναμη στη νέα Ευρωβουλή.
Γερμανία και Γαλλία, που συγκρότησαν μεταπολεμικά τον άξονα γύρω από τον οποίο οικοδομήθηκε η νέα Ευρώπη, θέλουν να επικεντρωθούν στο να δείξουν από κοινού μια ενωμένη ευρωπαϊκή δύναμη. Όπως λέει η Ζανέτ Σις, ερευνήτρια στην Επιτροπή Γαλλο-Γερμανικών Σχέσεων (Cerfa), οι δύο χώρες επιδιώκουν τώρα «την αναζωογόνηση της γαλλογερμανικής σχέσης, η οποία δεν ήταν πάντα στην καλύτερη κατάσταση, αλλά και στην εξεύρεση κοινού εδάφους μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας σε θέματα του μέλλοντος όπως η τεχνολογία, η καινοτομία, η τεχνητή νοημοσύνη».
Τέσσερα δυνατά σημεία της Γαλλίας
Ο Μακρόν μεταβαίνει στη Γερμανία με πολλή εμπιστοσύνη στα δυνατά σημεία της Γαλλίας και τα καλά οικονομικά στοιχεία της. Τέσσερα πράγματα η Γαλλία κάνει αυτή τη στιγμή καλύτερα από τη Γερμανία:
Πρώτον: Η οικονομία της Γαλλίας αναπτύσσεται ταχύτερα. Έχει ξεπεράσει τις κρίσεις καλύτερα από εκείνη της Γερμανίας τα τελευταία χρόνια, αφού ο Μακρόν προώθησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στις συντάξεις, στην αγορά εργασίας και στους εταιρικούς φόρους. Το 2023, το γαλλικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 0,9%, ενώ το γερμανικό συρρικνώθηκε κατά 0,3%. Η Γαλλία είναι πλέον το νούμερο ένα στην Ευρώπη όσον αφορά τους ξένους επενδυτές.
Η Γερμανία και η Γαλλία δεν είναι πρωτίστως οικονομικοί ανταγωνιστές, αλλά μάλλον εταίροι, οι πολύ διαφορετικές οικονομίες τους αλληλοσυμπληρώνονται. Το μεγάλο πρόβλημα της Γαλλίας βέβαια είναι το εθνικό χρέος, που έχει αυξηθεί απότομα, είναι πλέον υψηλότερο από αυτό της Ιταλίας.
Γι’ αυτό ο Μακρόν είναι ιδιαίτερα σίγουρος τώρα – ακόμα κι αν η Γερμανία παραμένει η μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ με σχετικά ισχυρό βιομηχανικό τομέα. Όπως λέει ο πρόεδρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW), Μάρτσελ Φράτσερ, τα τελευταία χρόνια η Γαλλία έχει εφαρμόσει πολύ μεγαλύτερες και πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις από τη Γερμανία.
«Η υψηλή εξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, η μεγάλη σημασία της βιομηχανίας και το άνοιγμα της γερμανικής οικονομίας, είναι οι λόγοι που η γερμανική οικονομία αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή πιο αδύναμα από τη γαλλική. Αν και «αυτό είναι πιθανό να αλλάξει ξανά τα επόμενα χρόνια, όταν η ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας θα ωφελήσει πρωτίστως τους Γερμανούς εξαγωγείς», λέει ο επικεφαλής του DIW.
«Γερμανική αλαζονεία»
Επισημαίνει ότι η γερμανική οικονομία αναπτύχθηκε πιο έντονα τη δεκαετία του 2010 και «διατήρησε άριστα τη θέση της» στον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Η τρέχουσα οικονομική αδυναμία θα πρέπει να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για τη Γερμανία να εγκαταλείψει τη δική της αλαζονεία και να ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις, λέει ο Φράτσερ.
Η ευημερία και η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης θα εξαρτηθούν καθοριστικά από το αν θα ενισχυθεί εκ νέου η γαλλογερμανική εταιρική σχέση και εάν και οι δύο θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε κοινούς στόχους. «Για να το πετύχει αυτό, η Γερμανία πρέπει για άλλη μια φορά να αναλάβει περισσότερες ευθύνες για την Ευρώπη και να εγκαταλείψει τη στάση αποκλεισμού της σε σημαντικές ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις».
Δεύτερον: η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πολύ χαμηλότερη στη Γαλλία: Η τιμήν ηλεκτρικής ενέργειας για τα ιδιωτικά νοικοκυριά στη Γερμανία ήταν περίπου 41 σεντς ανά κιλοβατώρα το 2023, πουθενά αλλού τόσο ψηλά στην ΕΕ. Στη Γαλλία ήταν σημαντικά χαμηλότερη στα 23,2 σεντς. Η χώρα επωφελείται από τη σχετικά φθηνή πυρηνική της ενέργεια, η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το 70% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Τρίτον: Ρητορικά, ο Μακρόν υποστηρίζει περισσότερο την Ουκρανία.
Στις δημόσιες ομιλίες του, ο Μακρόν παρέχει στην Ουκρανία περισσότερη υποστήριξη από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Ο γάλλος Πρόεδρος λέει ρητά πώς δεν αποκλείει τη χρήση χερσαίων στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία – ένα θέμα ταμπού για τον καγκελάριο, Όλαφ Σολτς. Ωστόσο, η πραγματική στρατιωτική βοήθεια από το Παρίσι δεν ταιριάζει απόλυτα με τη ρητορική.
Η Γαλλία υπολογίζει τη στρατιωτική της βοήθεια σε 3,8 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το τέλος του 2023 και το Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία (IfW) κάνει λόγο ακόμη και για μόλις 662 εκατομμύρια ευρώ – σε κάθε περίπτωση πολύ λιγότερα από τα 17,1 δισεκατομμύρια ευρώ της Γερμανίας. Η Γαλλία έστειλε μεταξύ άλλων οβίδες «Caesar», αντιαεροπορικά συστήματα «Crotale» και άρματα αναγνώρισης AMX στο Κίεβο. Ο Μακρόν αναφέρεται ιδιαίτερα στην παράδοση των πυραύλων κρουζ Scalp με βεληνεκές 250 χιλιομέτρων. Οι γερμανικοί πύραυλοι κρουζ Taurus έχουν διπλάσιο βεληνεκές στα 500 χιλιόμετρα και αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο ο Σολτς δεν θέλει να παραδώσει τον «Ταύρο».
Στρατιωτική ισχύς της Γαλλίας
Τέταρτον: Η Γαλλία είναι η κορυφαία στρατιωτική δύναμη της ΕΕ. Αυτή η αξιολόγηση βασίζεται στην κατάστασή της ως πυρηνικής δύναμης με περίπου 300 πυρηνικές βόμβες, στρατό με μεγάλη εμπειρία – συχνά σε επιθετικές – ξένες αποστολές και ισχυρή βιομηχανία όπλων.
Τα τελευταία χρόνια, η Γαλλία είχε, κατά μέσο όρο, πολύ περισσότερους στρατιώτες που έχουν αναπτυχθεί στο εξωτερικό από τη Γερμανία. Ωστόσο, μετά από μεγάλες περικοπές, οι ένοπλες δυνάμεις παλεύουν με περιορισμένες εφεδρείες, κάτι που είναι ένας λόγος για τον οποίο η Γαλλία, για παράδειγμα, δεν δίνει άρματα μάχης Leclerc στην Ουκρανία.
Όσον αφορά το στρατιωτικό προσωπικό, η Γαλλία, με 203.000 ενεργούς στρατιώτες, προηγείται της Γερμανίας με 183.000 στρατιώτες, οι συνολικές επενδύσεις τα τελευταία 20 χρόνια είναι επίσης υψηλότερες στα 340 δισεκατομμύρια ευρώ από ό,τι στη Γερμανία με 184 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα τελευταία χρόνια, η Γαλλία έχει επίσης στείλει 10.000 περισσότερους στρατιώτες ετησίως σε διεθνείς αποστολές από τη Γερμανία. Ωστόσο, μια μελέτη του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Συγκρούσεων της Βόννης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Bundeswehr μπορεί σίγουρα να συμβαδίσει με τις ένοπλες δυνάμεις της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας.
Χωρίς κοινή γλώσσα
«Η Ευρώπη είναι θνητή» προειδοποίησε πρόσφατα επειγόντως ο Μακρόν κατά την ομιλία του στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης,. Ωστόσο, η έκκληση του γάλλου Προέδρου για διευρυμένο ρόλο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία κατά τη γνώμη του θα έπρεπε όχι μόνο να ευθυγραμμίσει τη νομισματική της πολιτική με τον πληθωρισμό στο μέλλον, αλλά και να προωθήσει ενεργά την οικονομική ανάπτυξη και την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, αντιμετωπίστηκε με -αναμενόμενο- σκεπτικισμό από την γερμανική κυβέρνηση.
Ο Μακρόν προτείνει συνδυασμένα ευρωπαϊκά ταμεία και ευρωομόλογα για μεγάλα έργα προσανατολισμένα στο μέλλον, αντί για κρατικές επιδοτήσεις σε εθνικό επίπεδο. Κάτι που απορρίπτει η Γερμανία, Μια κοινή πρωτοβουλία για περισσότερη ανάπτυξη στην Ευρώπη που ανακοινώθηκε την Πέμπτη από τον γερμανό, πράσινο υπουργό Οικονομικών, Ρόμπερτ Χάμπεκ, και τον γάλλο συνάδελφό του, Μπρουνό Λεμέρ, δεν έγινε δεκτή από τα άλλα δύο κόμματα (SPD και FDP) της γερμανικής κυβέρνησης συνασπισμού.
Η Γερμανία και η Γαλλία δεν έχουν καταφέρει να βρουν κοινή γλώσσα εδώ και αρκετό καιρό. Λείπει ο προσανατολισμός που λειτούργησε ως άξονας και οδηγός για τα άλλα μέλη της ΕΕ, για δεκαετίες. Οι λόγοι για αυτό είναι βαθύτεροι από τις διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες του Μακρόν και του καγκελαρίου, Όλαφ Σολτς.
Τουλάχιστον η Καγκελάριος υποστήριξε τις ιδέες του γάλλου Προέδρου για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας της Ευρώπης. Η κυριαρχία του γαλλικού πυρηνικού αποτρεπτικού μέσου δεν αμφισβητείται, διευκρίνισε ο Σολτς σε ένα άρθρο του στον « Economist». Δεν θα υπάρχουν κοινά πυρηνικά όπλα της ΕΕ. «Αυτό είναι απλώς μη ρεαλιστικό, ωστόσο, είναι μια συζήτηση για το σωστό μείγμα πυρηνικής αποτροπής, μια ισχυρή συμβατική αμυντική ικανότητα και δυνατότητες στον κυβερνοχώρο και το διάστημα εναντίον οποιουδήποτε επιτιθέμενου – τώρα και στο μέλλον».
Το ερώτημα είναι λοιπόν ποια ρεαλιστικά μηνύματα θα στείλει στην υπόλοιπη ΕΕ η επίσκεψη Μακρόν. Όταν ρωτήθηκαν κάποιοι συνεργάτες του Μακρόν στο Μέγαρο των Ηλυσίων στο Παρίσι, είπαν ότι θα συνεχίσουν να προσπαθούν να επηρεάσουν τους ανθρώπους με τους οποίους μιλούν. Η γαλλική φράση που χρησιμοποίησαν ήταν «faire de la pedagogie»-με «παιδαγωγικό τρόπο», δηλαδή. Κάτι που συνήθως υποδηλώνει ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο.
