Πριν από περίπου έναν μήνα τα βλέμματα ήταν και πάλι στραμμένα στο Ιράν, αφού η άνευ προηγουμένου επίθεσή του σε ισραηλινό έδαφος – με δικούς του πυραύλους και drones και όχι μέσω πληρεξουσίων, πυροδοτούσε τον φόβο για σκληρή απάντηση από την κυβέρνηση Νετανιάχου και έναν περιφερειακό πόλεμο, που θα μπορούσε να εξελιχθεί ακόμη και σε παγκόσμια σύρραξη.
Τόσο η επίθεση της Τεχεράνης όσο και τα ισραηλινά αντίποινα φάνηκαν παρόλα αυτά να είναι σχεδιασμένα κατά τρόπο, που να στέλνουν μηνύματα στον αντίπαλο και να ικανοποιούν σε κάποιον βαθμό την εσωτερική κοινή γνώμη, χωρίς όμως να οδηγούν τα πράγματα στα άκρα. Και εκεί που όλοι είχαν σταματήσει να ασχολούνται με τις ιρανικές επιδιώξεις και κινήσεις – εστιάζοντας περισσότερο στο ποια θα είναι τα επόμενα βήματα του Ισραήλ στον πόλεμο στη Γάζα (και το μεταπολεμικό καθεστώς του παλαιστινιακού θύλακα), ήρθε ο θάνατος του Εμπραχίμ Ραΐσι να επαναφέρει την προσοχή στην Τεχεράνη.
Τι αλλάζει με τον ξαφνικό θάνατο του Ραΐσι; Όχι πολλά
Θα μπορούσε το γεγονός αυτό να επηρεάσει την περιφερειακή πολιτική του Ιράν και να αυξήσει εκ νέου τις πιθανότητες απευθείας σύγκρουσης με το Ισραήλ; Σε μία πρώτη ανάγνωση των πραγμάτων δεν διακρίνεται πρόθεση από την Τεχεράνη να ακολουθήσει πολιτική όξυνσης – τουλάχιστον έως ότου παρέλθει η μεταβατική πολιτική περίοδος στην οποία αναγκαστικά εισέρχεται έως τις νέες προεδρικές κάλπες σε 50 ημέρες από τώρα. Κανένας Ιρανός αξιωματούχος δεν έχει «δείξει» εμπλοκή του Ισραήλ στη συντριβή του ελικοπτέρου.
Έγνοιά τους τώρα είναι να στείλουν στη σημερινή κηδεία του Ραΐσι μήνυμα ενότητας και συνέχειας.
Παρά το απροσδόκητο κενό που έχει προκύψει στην κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας του Ιράν, η στρατηγική κατεύθυνση της εξωτερικής και περιφερειακής πολιτικής του, που καθορίζεται κυρίως από τον Ανώτατο Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και επηρεάζεται από το Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), αναμένεται να παραμείνει αναλλοίωτη.
Ωστόσο, η πρόσφατη κλιμάκωση μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ επηρεάζει ήδη τη στρατηγική σκέψη της Τεχεράνης και τους περιφερειακούς υπολογισμούς της, όπως εκτιμά σε ανάλυσή του το Foreign Policy.
Η ισραηλινή επίθεση της 1ης Απρίλιου
Για το Ιράν, η επίθεση του Ισραήλ την 1η Απριλίου στο συγκρότημα της ιρανικής πρεσβείας στη Δαμασκό που σκότωσε μέλη των IRGC, ήταν μία κίνηση που ξεπερνούσε τις κόκκινες γραμμές του. Δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι θα αφήσει αναπάντητο ένα τέτοιο πλήγμα σε έδαφος που θεωρείται «δικό του» ή ίσως και να φοβήθηκε ότι αυτό ήταν το πρώτο βήμα για μια ισραηλινή εισβολή στον Λίβανο με στόχο να κόψει την υλικοτεχνική υποστήριξη της Χεζμπολάχ.
Ήθελε δε να δείξει στους πληρεξουσίους του (Χούθι, Χεμπολάχ, Χαμάς) πως δεν είναι μόνο εκείνοι που κάνουν «θυσίες». Θώρησε έτσι ότι έπρεπε να αντιδράσει με δύναμη, αλλά χωρίς να προκαλέσει πόλεμο.
Ο τετραγωνισμός του κύκλου
Αυτό που πέτυχε με το μπαράζ των πληγμάτων με drones και πυραύλους (που απέκρουσε κατά 90% η ισραηλινή αεράμυνα) ήταν να «τετραγωνίσει τον κύκλο», όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει το Foreign Policy.
Η προτεραιότητα δεν ήταν ο θάνατος και η καταστροφή —αν και η κλίμακα της επίθεσης θα μπορούσε να προκαλέσει και τα δύο – αλλά το μήνυμα, που έστελνε για τις δυνατότητές του. Επέλεξε μάλιστα ποια τμήματα των δυνατοτήτων της να αποκαλύψει, ενώ ταυτόχρονα συγκέντρωνε σημαντικές πληροφορίες για τις αμυντικές ικανότητες του Ισραήλ και των ΗΠΑ.
Οι Φρουροί της Επανάστασης ισχυρίστηκαν ότι το Ιράν ανέπτυξε λιγότερο από το 20% των δυνατοτήτων που είχε προετοιμάσει για την επιχείρηση, ενώ το Ισραήλ, με τη βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων συμμάχων, έπρεπε να κινητοποιήσει το πλήρες αμυντικό του οπλοστάσιο. Θα μπορούσαν αυτοί οι ισχυρισμοί να είναι έστω και ελάχιστα ακριβείς; Κανείς δεν μπορεί να το πει με βεβαιότητα.
Και το αίσθημα της νίκης
Ωστόσο αυτό που φάνηκε τις επόμενες ημέρες ήταν πως η Τεχεράνη νιώθει κερδισμένη. Ενώ το Ισραήλ και οι εταίροι του κατάφεραν σε μεγάλο βαθμό να εξουδετερώσουν την επίθεση, η Τεχεράνη ενίσχυσε τη θέση της μεταξύ των υποστηρικτών της και ίσως τη φήμη της ως υπερασπιστής των παλαιστινιακών δικαιωμάτων στον μουσουλμανικό δρόμο. Τα πέτυχε μάλιστα όλα αυτά χωρίς να αποσπάσει για πολύ την προσοχή της διεθνούς προσοχής από τη φρίκη του πολέμου στη Γάζα – γεγονός που υπογραμμίστηκε περαιτέρω από τις φιλοπαλαιστινιακές διαδηλώσεις σε πανεπιστημιουπόλεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες.
Από αυτή την άποψη, η επιτυχία της επίθεσης δεν προήλθε από το περιορισμένο στρατιωτικό της επίτευγμα, αλλά από το γεγονός ότι στόχευε άμεσα έναν ισχυρό αντίπαλο που υποστηρίζεται από μια ακόμη πιο ισχυρή υπερδύναμη. Όπως υποστήριξε ο Χαμενεΐ, το βασικό μήνυμα που έστειλε το Ιράν στο Ισραήλ ήταν η «υψηλή ανοχή» της Τεχεράνης στον κίνδυνο.
Το χτύπημα του Ισραήλ στο Ισφαχάν, αν και πολύ κοντά σε ευαίσθητες πυρηνικές εγκαταστάσεις, υποβαθμίστηκε άμεσα από το Ιράν, με τα μέσα της Ισλαμικής Δημοκρατίας να μεταδίδουν μάλιστα την ίδια ημέρα εικόνες από πολίτες που απολάμβαναν ατάραχοι τις βόλτες τους στην ηλιόλουστη πόλη.
Και τώρα τι; Επιστροφή στον σκιώδη πόλεμο, που δεν της στοιχίζει ιδιαίτερα και «ανεβάζει» το προφίλ της και την επιρροή της στην περιοχή, όπως πιστεύει. Και αυτό δεν επηρεάζεται από την απώλεια. Αντιθέτως η κηδεία του δίνει την ευκαιρία για μηνύματα στο εσωτερικό και μία σκηνοθετημένη εν πολλοίς εικόνα «πάνδημου θρήνου» στο εξωτερικό.
