Ελίζα Καραγιώργη
[email protected]
Η Βρετανίδα υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας, μετά την παραίτηση Φροστ, είναι τώρα επιφορτισμένη με την επίβλεψη της σχέσης της Βρετανίας με την ΕΕ σε όλες της τις διαστάσεις: διαπραγματεύσεις για λύσεις στην εμπορική διαμάχη της Βόρειας Ιρλανδίας. την επίβλεψη της εφαρμογής των συμφωνιών για το Brexit· και τη δημιουργία στενότερων διμερών δεσμών με τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Ορισμένοι παρατηρητές βλέπουν την προθυμία για συμβιβασμό από τον πρωθυπουργό Τζόνσον στον διορισμό, που ακολούθησε την αιφνιδιαστική παραίτηση του Ντέιβιντ Φροστ αυτό το Σαββατοκύριακο. Ο Φροστ, ο οποίος υπηρέτησε για πολύ καιρό ως το δεξί χέρι του Τζόνσον στο Brexit, παραιτήθηκε μετά από μια απότομη αλλαγή στάσης από το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με τη θέση του στις συνομιλίες για το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας.
Όμως, καθώς οι ολοένα και πιο επαναστατικοί συντηρητικοί υποστηρικτές απειλούν να αμφισβητήσουν τον μαχόμενο πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου, οποιεσδήποτε κινήσεις της Τρας για το Brexit θα παρακολουθούνται πολύ στενά – ειδικά από τους ευρωσκεπτικιστές.
Πρώην Remainer, δηλαδή υπέρμαχος της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ, η Τρας προωθούσε το ελεύθερο εμπόριο και το μήνυμα «Παγκόσμια Βρετανία» ως υπουργός διεθνούς εμπορίου μέχρι τις αρχές του έτους. Θεωρείται ως μια πραγματίστρια υπουργός που ήταν πρόθυμη να κάνει παραχωρήσεις για να επιτύχει εμπορικές συμφωνίες εκτός γραμμής, ενισχύοντας τη δημοτικότητά της μεταξύ των βουλευτών και των μελών των Τόρις.
Με το ζήτημα του Brexit βρίσκεται μπροστά σε ένα δύσβατο μονοπάτι, όπως αναφέρει το POLITICO: την επιθυμία μεγάλου αριθμού Συντηρητικών βουλευτών για μια σκληρή προσέγγιση στη διαμάχη του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας από τη μια πλευρά και, από την άλλη, την αυξανόμενη όρεξη από τους ψηφοφόρους να προχωρήσει η χώρα.
Η τελική απόφαση για το αν θα κλείσει μια συμφωνία με την ΕΕ θα ανήκει στον Τζόνσον. Αλλά μια αντιληπτή λανθασμένη κίνηση από την Τρας θα μπορούσε να βλάψει τις πιθανότητές της για επιτυχία στη μελλοντική διεκδίκηση του χρίσματος των Συντηρητικών.
Τα πρώτα λόγια της Τρας για το Brexit θα δώσουν μια καλή ένδειξη για το εάν θα επιδιώξει συμβιβασμό ή θα διατηρήσει τη στρατηγική της σκληρής γραμμής του Φροστ, είπε ένα άτομο με γνώση του υπουργού Εξωτερικών. «Αν συμβεί το πρώτο, σημαίνει ότι έχει κριθεί ότι μπορεί να ξεφύγει με έναν συμβιβασμό χωρίς να βλάψει τη δημοτικότητά της και θα τον βγάλει από τη μέση, θα το χαρακτηρίσει ως νίκη και θα προσπαθήσει να συνεχίσει με την προσπάθεια να γίνει πρωθυπουργός».
«Αν συμβεί το δεύτερο, πιθανώς δεν μπορεί να συμβιβαστεί χωρίς να βλάψει τη δημοτικότητά της και θα υιοθετήσει την πιο σκληρή θέση ανεξάρτητα από το τι σημαίνει για τη Βόρεια Ιρλανδία».
Το αίνιγμα του Ευρωσκεπτικιστή Χίτον-Χάρις
Η Τρας θα ηγείται των συζητήσεων πρωτοκόλλου και θα προεδρεύει των συνεδριάσεων της ΕΕ με το Ηνωμένο Βασίλειο. Μεικτή Επιτροπή και Κοινό Συμβούλιο Εταιρικής Σχέσης, που επιβλέπουν τη συμφωνία διαζυγίου για το Brexit και την εμπορική συμφωνία, αντίστοιχα.
Ο επίσημος εκπρόσωπος του πρωθυπουργού δήλωσε τη Δευτέρα ότι όλες οι αρμοδιότητες του Φροστ, συμπεριλαμβανομένης της αμφιλεγόμενης αναθεώρησης των νόμων που κληρονομήθηκαν από την ΕΕ, θα περάσουν από το Υπουργικό Συμβούλιο στο Γραφείο Εξωτερικών, Κοινοπολιτείας και Ανάπτυξης (FCDO).
Λαμβάνοντας υπόψη το εύρος της εκτεταμένης συνοπτικής έκθεσης της Τρας και το μέγεθος των ταξιδιών στο εξωτερικό, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τον αναπληρωτή της: Κρις Χίτον-Χάρις. Είναι πρώην υπουργός στο Υπουργείο Μεταφορών, ο οποίος τώρα μετακομίζει στην Ευρώπη υπουργός στο FCDO.
Ο Χίτον-Χάρις είναι ένας πραγματικός υπέρμαχος του Brexit, ο οποίος υπηρέτησε ως ευρωβουλευτής για 10 χρόνια και προήδρευσε της Ευρωπαϊκής Ομάδας Ερευνών των Συντηρητικών Ευρωσκεπτικιστών βουλευτών. Ως συντηρητικός, ο Χίτον-Χάρις προκάλεσε οργή στους Βρετανούς ακαδημαϊκούς το 2017 όταν έστειλε μια επιστολή στους αντιπρυτάνεις των πανεπιστημίων ζητώντας τα ονόματα οποιωνδήποτε μελετητών που εμπλέκονται στη διδασκαλία των ευρωπαϊκών υποθέσεων «με ιδιαίτερη αναφορά στο Brexit», καθώς και ένα αντίγραφο του το αναλυτικό πρόγραμμα κάθε πανεπιστημίου και τυχόν διαδικτυακές διαλέξεις σχετικά με την αναχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ.
Επικρίθηκε επίσης μετά τη συνάντηση με εκπροσώπους του ακροδεξιού ισπανικού κόμματος Vox στο Westminster. Η κυβέρνηση είπε τότε ότι «δεν ενεργούσε υπό την ιδιότητα του υπουργού», αλλά ο Ιβάν Εσπινόσα ντε λος Μοντέρος, ένας από τους πολιτικούς του Vox, είπε ότι «το Brexit ήταν το κύριο θέμα» της συνομιλίας τους.
Ο διορισμός του στο FCDO καθησυχάζει τους Συντηρητικούς Ευρωσκεπτικιστές, οι οποίοι αντέδρασαν με απογοήτευση στην ξαφνική παραίτηση του Φροστ. Αλλά οι ελπίδες των ηγετών των επιχειρήσεων έχουν αμβλυνθεί ότι σύντομα θα βρεθούν λύσεις για τη διαταραχή του εμπορίου στη Βόρεια Ιρλανδία.
Χαμηλές προσδοκίες
Με επικεφαλής την Τρας, η ΕΕ αναμένει μια «πιο ήρεμη διαπραγμάτευση» για το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας και άλλα μέτωπα του Brexit, είπε στο Politico ένας απεσταλμένος από ένα κράτος μέλος, προειδοποιώντας ότι πολλά θα εξαρτηθούν από τον πολιτικό χώρο και την ευθύνη που θα δοθεί στον Χίτον-Χάρις.
Υποδεικνύοντας το προφανές ενδιαφέρον της Τρας για την ηγεσία των Τόρις, ο διπλωμάτης είπε: «Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα αφήσει το πικρό δισκοπότηρο στην Χίτον-Χάρις ή θα υιοθετήσει έναν κυρίαρχο ρόλο στον φάκελο».
Ένας δεύτερος διπλωμάτης είπε ότι «φαίνεται απίθανο να υπεισέλθει στο ίδιο επίπεδο λεπτομέρειας με τον Ντέιβιντ Φροστ», ενώ ένας τρίτος συνόψισε τη γενική κατάσταση του μυαλού σε ολόκληρη την ΕΕ: «Βρισκόμαστε σε κατάσταση αναμονής και βλέπουμε».
Η παραίτηση του Φροστ, ωστόσο, αντιμετωπίστηκε με ανακούφιση στην ήπειρο. Ο πρώην υπουργός του Brexit είχε κάνει λίγους φίλους μεταξύ αξιωματούχων και διπλωματών της ΕΕ, οι οποίοι παραπονέθηκαν ότι τα αιτήματά του βασίζονταν σε αντι-ΕΕ, ελευθεριακή ιδεολογία και όχι σε οικονομική λογική. Οι Βρυξέλλες κατηγόρησαν αυτό για την επιμονή του Λονδίνου στη μείωση του ρόλου του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην επίλυση διαφορών στη Βόρεια Ιρλανδία, η οποία παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στις συνομιλίες για το πρωτόκολλο.
Ο υπουργός Brexit γνώριζε καλά αυτές τις επικρίσεις, αλλά χρειαζόταν η μέγιστη δυνατή ελευθερία για τα οφέλη του Brexit. Παραδέχτηκε ότι έδωσε εντολή στους αξιωματούχους του να αντισταθούν στην παρόρμησή τους να είναι καλοί και φιλικοί με τους ομολόγους της ΕΕ κατά τη διάρκεια των δύσκολων διαπραγματεύσεων για το Brexit – με την πεποίθηση ότι το να είσαι σκληρός ήταν ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθούν αποτελέσματα.
Το μπλοκ ελπίζει τώρα ότι η Τρας μπορεί να είναι πιο φιλική όποτε προκύψει μια διαφωνία που σχετίζεται με το Brexit. Αν και η ίδια περιέγραψε τον εαυτό της ως «ένα από τους πιο ιδεολογικούς» συντηρητικούς πολιτικούς σε μια συνέντευξη στο POLITICO τον Μάρτιο, υπάρχει μια αίσθηση στις Βρυξέλλες ότι μπορεί να είναι πιο αποφασισμένη να ολοκληρώσει τις συνομιλίες για το πρωτόκολλο και να επικεντρωθεί σε άλλα σημαντικά θέματα στη σχέση με την ΕΕ, όπως η αντιμετώπιση της δράσης της Ρωσίας στην Ανατολική Ευρώπη και τον κυβερνοχώρο.
Μιλώντας σε δημοσιογράφους τη Δευτέρα, ο Φροστ απέκλεισε μια πιο ήπια προσέγγιση στις συνομιλίες με τη Βόρεια Ιρλανδία ως αποτέλεσμα της αποχώρησής του. «Μέχρι την τελευταία μέρα ήμασταν απολύτως ευθυγραμμισμένοι σε αυτό – και η Λιζ Τρας και ο Κρις Χίτον Χάρις είμαι σίγουρος ότι θα κάνουν εξαιρετική δουλειά».
