Ελίζα Καραγιώργη
[email protected]
Οι Χριστιανοδημοκράτες της Γερμανίας αναζητούν έναν νέο σωτήρα, μετά την ήττα τους στις εκλογές του Σεπτεμβρίου και την αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ.
Έχοντας απολαύσει 16 συνεχόμενα χρόνια στην εξουσία υπό την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, η ήττα στις γενικές εκλογές του Σεπτεμβρίου αποτέλεσε ισχυρό πλήγμα την κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU). Έχει βυθίσει το κόμμα σε έντονες εσωτερικές συζητήσεις σχετικά με το τι πήγε στραβά και πώς το CDU, η άλλοτε εξέχουσα δύναμη στη γερμανική μεταπολεμική πολιτική, μπορεί να βρει τον δρόμο της πίσω στην εξουσία.
Το κόμμα έκανε ένα μικρό βήμα στην πορεία προς την ανανέωση την Τρίτη, όταν οι αρχηγοί του CDU συμφώνησαν σε ένα σχέδιο εκλογής νέου ηγέτη που θα αντικαταστήσει τον Άρμιν Λάσετ, τον άτυχο υποψήφιο του κόμματος για να διαδεχτεί την κ. Μέρκελ στις εκλογές.
Για πρώτη φορά, συμφώνησαν να επεκτείνουν τη διαδικασία ώστε να συμπεριλάβει την ψήφο όλων των μελών του κόμματος, αντί να στηρίζονται αποκλειστικά στους εκπροσώπους σε ένα συνέδριο του κόμματος – προσθέτοντας ένα νέο στοιχείο απρόβλεπτου στην κούρσα.
Κανείς δεν έχει ακόμη κάνει την αρχή για να δηλώσει ότι θα διεκδικήσει την κορυφαία θέση. Πιθανοί υποψήφιοι είναι ο Φρίντριχ Μερτς, πρώην ανώτερος βουλευτής του CDU που εκδιώχθηκε από τη Μέρκελ πριν από δύο δεκαετίες, ο οποίος έχει γίνει ξανά πιο ενεργός πολιτικά τα τελευταία χρόνια, καθώς και ο υπουργός Υγείας Γενς Σπαν και ο ειδικός εξωτερικής πολιτικής Νόρμπερτ Ρότγκεν.
Το βασικό ερώτημα
Αλλά η συζήτηση μέσα στο CDU είναι πολύ βαθύτερη από το ποιος θα έπρεπε να ηγηθεί του κόμματος, καθώς θα αποτελεί τέσσερα χρόνια αντιπολίτευση, ενώ οι σοσιαλδημοκράτες που κερδίζουν τις εκλογές διαπραγματεύονται με τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες για να σχηματίσουν κυβέρνηση. Στην καρδιά του βρίσκεται το ερώτημα εάν θα διατηρήσει την κεντρώα πορεία της Μέρκελ ή θα στραφεί προς τα δεξιά σε κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα.
«Το κρίσιμο είναι να αναλύσουμε νηφάλια το πικρό αποτέλεσμα για εμάς και να βγάλουμε τα σωστά συμπεράσματα από αυτό – όσον αφορά το προσωπικό αλλά και το πολιτικό περιεχόμενο», δήλωσε ο Βόλφγκανγκ Μπόσμπαχ, βετεράνος του CDU στην πιο συντηρητική πλευρά του κόμματος.
Το κόμμα πρέπει να διαχωρίσει τους πολιτικούς ανταγωνιστές τους και να δώσει απαντήσεις στα πιο πιεστικά ερωτήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, είπε ο Μπόσμπαχ, αναφέροντας την πρόκληση της «διατήρησης της οικονομικής ισχύος και της ανταγωνιστικότητας με παράλληλη μετατροπή προς μια οικολογική-κοινωνική οικονομία της αγοράς», αλλά και την καταπολέμηση των «φυγόκεντρων δυνάμεων στην ΕΕ».
Εκδίωξη Λάσετ
Πολλά μέλη του CDU και του αδελφού του κόμματος της Βαυαρίας, της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης (CSU), έχουν καταλογίσει την εκλογική ήττα στον Λάσετ, ο οποίος έθεσε υποψηφιότητα ως κοινός υποψήφιος καγκελάριος.
Τερματίζοντας δεύτερη με 24,1%, η συμμαχία CDU/CSU έχασε σχεδόν 9 ποσοστιαίες μονάδες και σχεδόν 4 εκατομμύρια ψηφοφόρους σε σύγκριση με τις προηγούμενες γενικές εκλογές του 2017.
Ο Λάσετ, ο οποίος ηγήθηκε του πολυπληθέστερου κρατιδίου της Γερμανίας, της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, κρίθηκε ευρέως ότι διεξήγαγε μια βαρετή εκστρατεία – συνοψίζεται από το βίντεο του να γελάει στο παρασκήνιο καθώς ο πρόεδρος της Γερμανίας εκφωνούσε δραματικά σχόλια από τη σκηνή των φονικών πλημμυρών.
Η εκλογή του ως αρχηγού κόμματος τον Ιανουάριο θεωρήθηκε ως νίκη για την πιο κεντρώα πτέρυγα του κόμματος. Όμως, η κακή του απόδοση έχει πυροδοτήσει εκ νέου μια μάχη για την ευρύτερη κατεύθυνση του CDU.
Οι επικριτές της κ. Μέρκελ υποστηρίζουν ότι, ενώ η προσέγγισή της μπορεί να έχει φέρει εκλογικές νίκες για περισσότερο από μια δεκαετία, έβλαψε το CDU/CSU με άλλους τρόπους. Όσον αφορά τα υπόλοιπα ζητήματα, από την κλιματική αλλαγή στη μετανάστευση και την πολιτική για την Κίνα, λένε πως η Άνγκελα Μέρκελ στέρησε αργά αλλά σταθερά από τον γερμανικό συντηρητισμό ένα σαφές προφίλ – και άφησε χώρο στη δεξιά πλευρά του για να αναδυθεί η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Οι πολιτικοί αναλυτές λένε ότι υπάρχει βάση σε αυτό το επιχείρημα, αν και σημειώνουν επίσης ότι η Μέρκελ έκανε πολλά για να ανανεώσει το κόμμα και να απευθυνθεί στους μετριοπαθείς ψηφοφόρους.
«Υπό την ηγεσία της Μέρκελ, το CDU εκσυγχρονίστηκε, αλλά έχασε επίσης τις διαφορές με άλλα κόμματα, καθώς οι συντηρητικές πτυχές αποδυναμώθηκαν», δήλωσε η Ούρσουλα Μινχ επικεφαλής της Ακαδημίας Πολιτικής Εκπαίδευσης στη Βαυαρία.
Στροφή στη νέα γενιά
Μέλη της πτέρυγας νεολαίας του CDU/CSU, της Ένωσης Νέων, αγωνίζονται για μια στροφή προς τα δεξιά και μια νέα γενιά ηγετών.
«Υπάρχουν πολλά νεότερα μέλη στο κόμμα που θέλουν μια νέα κατεύθυνση», είπε ο πρόεδρος της Ένωσης Νέων Τίλμαν Κουμπάν στην εφημερίδα Neue Osnabrücker Zeitung, προσθέτοντας: «Ακούγοντας τους τώρα θα έκανε πολύ καλό στο κόμμα».
Μερικοί από αυτούς που λαχταρούσαν την αλλαγή νόμιζαν ότι είχαν βρει ένα πρότυπο στον Σεμπάστιαν Κουρτς, τον Αυστριακό συντηρητικό που αναμόρφωσε το Λαϊκό Κόμμα της χώρας του και έγινε καγκελάριος σε ηλικία 31 ετών. Όμως η παραίτηση του Κουρτς λόγω καταγγελιών για διαφθορά τον περασμένο μήνα και η γενικότερη πτώση του έχουν κάνει αυτό το παράδειγμα μάλλον αρνητικό.
Ο πρώην αρχηγός της κοινοβουλευτικής ομάδας CDU/CSU Φρίντριχ Μερτς απευθύνει έκκληση σε ορισμένους ακτιβιστές, ως κοινωνικός συντηρητικός που επίσης υποστηρίζει τον οικονομικό φιλελευθερισμό. Όμως, στα 65 του, θα δυσκολευόταν να παρουσιάσει τον εαυτό του ως σύμβολο ανανέωσης.
Ένας άλλος, νεότερος και ανοιχτά ομοφυλόφιλος, ο υπουργός Υγείας Γενς Σπαν θα ήταν πιο φρέσκο πρόσωπο και θα μπορούσε ενδεχομένως να προσελκύσει και τις δύο πτέρυγες του κόμματος. Έχει λάβει μια συντηρητική στάση για τη μετανάστευση, αλλά υποστήριξε τον κ. Λάσετ.
Ο Γενς Σπαν είπε στο Deutschlandfunk Radio ότι είναι έτοιμος και πρόθυμος να βοηθήσει το κόμμα να προχωρήσει — «και σε ποια θέση, αυτό είναι κάτι που συζητάμε τώρα».
Ωστόσο, ο αποσπασματικός χειρισμός της κρίσης του κορωνοϊού από τον ίδιο και ένα αμφίβολο δείπνο συγκέντρωσης κεφαλαίων κατά τη διάρκεια του lockdown έχουν βλάψει τη θέση του. Ορισμένα μέλη του κόμματος δεν εκτίμησαν επίσης τον τρόπο με τον οποίο παρενέβη σε μια σύνοδο Q&A στον προηγούμενο διαγωνισμό ηγεσίας για να εκφράσει την υποστήριξή του στον Λάσετ.
Ο Νόρμπερτ Ρόντγκεν, ένας πρώην υπουργός του υπουργικού συμβουλίου που έκανε όνομα διεθνώς ως πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Bundestag, έχει υποστηρίξει την ανανέωση του κόμματος, διατηρώντας το στο πολιτικό κέντρο.
Άλλοι υποψήφιοι για πιθανή κλίση στην ηγεσία περιλαμβάνουν τον αρχηγό της κοινοβουλευτικής ομάδας CDU/CSU, Ραλφ Μπρίνχαους και τον βουλευτή Κάρστεν Λίνεμαν.
Ορισμένοι πιθανοί υποψήφιοι για ηγεσία αναφέρεται ότι εξετάζουν μια «ομαδική λύση», βάσει της οποίας θα συμφωνούσαν να μοιραστούν τις κορυφαίες θέσεις μεταξύ τους και έτσι να αποφύγουν μια ανοιχτή – και δυνητικά επίπονη – μάχη για την κορυφαία θέση.
Σε αναζήτηση ευρύτερης συμβολής από τη βάση
Ανεξάρτητα από το ποιος θα ηγηθεί του CDU, ορισμένα μέλη λένε ότι απαιτείται βαθύτερη εσωτερική αλλαγή. Θέλουν οι αρχηγοί των κομμάτων να είναι πιο ανοιχτοί στη συμβολή από τη βάση.
«Είδαμε στις τελευταίες εκλογές ότι τα μέλη δεν ένιωσαν συμμετοχή», είπε η Βίμπκε Γουίντερ, μέλος της εθνικής ηγεσίας του κόμματος που έθεσε υποψηφιότητα για την Bundestag αυτό το φθινόπωρο. «Βασικά, η ελκυστικότητα ενός κόμματος αυξάνεται αν μπορείς να έχεις άμεσο λόγο σε αυτό».
Η Γουίντερ, μια από τις πιο εξέχουσες νεαρές γυναίκες του κόμματος, είπε ότι το CDU/CSU πρέπει να κάνει καλύτερη δουλειά για να συμπεριλάβει γυναίκες και νέους – δύο δημογραφικά στοιχεία όπου υπέστη μεγάλες απώλειες με την αποχώρηση της Άνγκελα Μέρκελ.
Το exit polling διαπίστωσε ότι οι νέοι ψηφοφόροι ήταν πιο πιθανό να επιλέξουν τους Πράσινους ή το FDP παρά για οποιοδήποτε από τα δύο παραδοσιακά μεγάλα πολιτικά στρατόπεδα – το CDU/CSU και τους Σοσιαλδημοκράτες.
«Έχουμε δει ότι οι νέοι άνθρωποι δεν ένιωσαν κατανοητοί από το CDU στον βαθμό που θα μπορούσαμε να φανταστούμε», είπε ο Γουίντερ.
Το κόμμα της Μέρκελ, του Χέλμουτ Κολ και του Κόνραντ Αντενάουερ αντιμετωπίζει επίσης ένα πιο συστημικό πρόβλημα καθώς επιδιώκει να επιστρέψει στις προηγούμενες δόξες – τη φαινομενική πτώση του Volksparteien, κομμάτων μεγάλης σκηνής όπως το CDU, καθώς το γερμανικό πολιτικό σύστημα κατακερματίζεται περισσότερο.
Ο Χάινριχ Ομπερρόιτερ, ομότιμος καθηγητής πολιτικών επιστημών και μέλος του CSU, είπε ότι αμφιβάλλει ότι τα παραδοσιακά μεγάλα κόμματα μπορούν να γυρίσουν τον χρόνο πίσω. «Σε ένα περιβάλλον όπου η κοινή γνώμη μπορεί να αλλάζει δυναμικά εβδομάδα με την εβδομάδα», υποστήριξε, «οι πολιτικοί δεν μπορούν να ευχαριστήσουν τους πάντες. Οι ψηφοφόροι θα δουν τελικά τις προσπάθειες των μεγάλων κομμάτων να το κάνουν ως καθαρά καιροσκοπικές, επιλέγοντας αντ’ αυτού μικρότερα κόμματα που έχουν πιο συνεπές προφίλ σε συγκεκριμένα θέματα».
«Το πρόβλημα με την προσπάθεια να παραμείνεις Volkspartei με την αρχική έννοια σήμερα είναι ότι στη συνέχεια προσπαθείς να συγκεντρώσεις διαφορετικά, και ίσως ακόμη και αμοιβαία αποκλειόμενα συμφέροντα, κάτω από μια στέγη», είπε. «Και τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα έδειξαν ότι αυτό δεν είναι δυνατό».
