Η φροντίδα της υγείας είναι το καλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας και αν στα μελλοντικά σας σχέδια συμπεριλαμβάνεται ένα παιδί, καλό είναι να εντάξετε στο κλασικό τσεκ απ και έναν προληπτικό έλεγχο της γονιμότητάς σας.
Ολοένα περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι η γονιμότητα δεν είναι δεδομένη και πως όσο περνούν τα χρόνια μειώνονται οι πιθανότητες τεκνοποίησης, ιδιαίτερα στις γυναίκες.
Επιπλέον, καθώς μεγαλώνουμε, μπορεί να εμφανιστούν προβλήματα και διαταραχές που δεν προϋπήρχαν αλλά μπορεί να επιπλέξουν μια εγκυμοσύνη, επισημαίνει ο Δρ. Βασίλειος Αθανασίου Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος, MD, Ph.D., Επιστημονικός Διευθυντής του Κέντρου Εξωσωματικής Αθηνών και προσθέτει: «Μπορεί λοιπόν ένα ζευγάρι να μην χρειάζεται ακόμα τον μαιευτήρα ή τη μαία για τον τοκετό, αλλά καλό είναι να επικοινωνήσει με τον γιατρό για να προγραμματίσει έναν προληπτικό έλεγχο.
Και στους δύο, ο γιατρός θα καταγράψει και θα αξιολογήσει το ατομικό και το οικογενειακό ιστορικό, την παρούσα κατάσταση της υγείας και τυχόν φάρμακα, διατροφικά συμπληρώματα ή βότανα που παίρνουν. Αναλόγως με την περίπτωση θα συστήσει στη συνέχεια μία σειρά από εξετάσεις».
Για τη γυναίκα
Για τις γυναίκες αυτές συνήθως είναι εξετάσεις αίματος (π.χ. γενική αίματος, βιοχημικές εξετάσεις), ανάλυση ούρων, εμβολιασμοί (λ.χ. για ερυθρά, ανεμοβλογιά), ένα τεστ Παπ και ένα υπερηχογράφημα κάτω κοιλίας εάν έχει παρέλθει ικανός χρόνος από την τελευταία εξέταση, και αν είναι απαραίτητο πρόσθετες εξετάσεις (π.χ. για σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, υπερηχογράφημα μαστού ή μαστογραφία αν έχουν περάσει τα 40 κ.λπ.).
Αν η γυναίκα δεν έχει ακόμα αποκτήσει παιδί, απαραίτητος είναι και ο έλεγχος της γονιμότητας, ιδιαίτερα αν έχει περάσει τα 32 της χρόνια. Σε αντίθεση με τους άνδρες που παράγουν σπερματοζωάρια καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, μία γυναίκα γεννιέται με όλα τα ωοθυλάκια που θα αποκτήσει ποτέ.
Ο αριθμός τους, όμως, δεν παραμένει σταθερός αλλά μειώνεται με γεωμετρική πρόοδο, ενώ ελάχιστα θα ωριμάσουν ώστε να απελευθερώσουν ένα ωάριο.
Έτσι, τα περίπου 1-2 εκατομμύρια ωοθυλάκια που η γυναίκα διαθέτει τη στιγμή της γέννησής της, γίνονται 300.000-500.000 έως την εφηβεία, 25.000 στην ηλικία των 37 ετών και 1.000 στα 51 της, που είναι η μέση ηλικία της εμμηνόπαυσης στη Δύση.
Απ’ όλα αυτά τα ωοθυλάκια, θα έχουν παραχθεί συνολικά 300-350 ωάρια, κάποιο ή κάποια από τα οποία θα πρέπει να γονιμοποιηθούν για να αποκτήσει παιδί. Ωστόσο δεν θα είναι όλα τα ωάρια κατάλληλα για τεκνοποίηση, διότι με τον καιρό φθίνει και η ποιότητά τους.
Τα καλύτερα αναπαραγωγικά χρόνια για τη γυναίκα είναι από 20 έως 29 ετών, όταν κάθε μήνα που προσπαθεί, μία υγιής και γόνιμη γυναίκα έχει 26% πιθανότητες να μείνει έγκυος.
Στα 30 χρόνια, οι πιθανότητες αυτές είναι 20%, αλλά μετά τα 32 μειώνονται αργά αλλά σταθερά για να γίνουν κάτω από 5% στην ηλικία των 40 ετών.
Η ηλικιακή μείωση της γονιμότητας μπορεί να επηρεάσει και τα ποσοστά επιτυχίας των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Μεγάλη ανάλυση σε κύκλους εξωσωματικής στις ΗΠΑ έδειξε πως όταν οι γυναίκες χρησιμοποιούν δικά τους ωάρια το ποσοστό των κύκλων που οδηγούν στη γέννηση ζωντανού μωρού είναι 41,5% για τις γυναίκες κάτω των 35 ετών, 31,9% για τις γυναίκες ηλικίας 35-37 ετών, 22,1% για τις γυναίκες ηλικίας 38-40 ετών, 12,4% για τις γυναίκες ηλικίας 41-42 ετών, 5% για τις γυναίκες ηλικίας 43-44 ετών και 1% για τις γυναίκες άνω των 44 ετών.
Αντιθέτως, όταν η εξωσωματική γίνεται με ωάρια από νεαρές, υγιείς δότριες, το ποσοστό επιτυχίας είναι 51%, ανεξάρτητα από την ηλικία της γυναίκας που υποβάλλεται σε αυτήν.
Για όλους αυτούς τους λόγους, καλό είναι να γίνεται προληπτικός έλεγχος της γονιμότητας της γυναίκας που έχει περάσει τα 30 της χρόνια.
Οι πιθανές εξετάσεις που μπορεί να χρειαστεί περιλαμβάνουν κατ’ αρχήν μέτρηση των επιπέδων ορισμένων ορμονών (FSH, LH, TSH, οιστραδιόλη, προγεστερόνη, προλακτίνη) στο αίμα και διακολπικό υπερηχογράφημα για τον έλεγχο της μήτρας και των ωοθηκών.
Μπορεί επίσης να χρειασθεί εξέταση βλέννας από τον τράχηλο μετά από σεξουαλική επαφή, για να ελεγχθεί κατά πόσον είναι δεκτική στα σπερματοζωάρια τα οποία πρέπει να φθάσουν στις σάλπιγγες για να γίνει η γονιμοποίηση (ο ειδικός θα ελέγξει πόσα σπερματοζωάρια φέρει η βλέννα και πόσο δραστήρια είναι).
Μπορεί επίσης να προταθεί υστεροσαλπιγγογραφία, με την οποία ελέγχεται η διαβατότητα των σαλπίγγων αλλά και η κατάσταση της μήτρας. Η εξέταση αυτή γίνεται με έγχυση σκιαγραφικού υγρού από τον κόλπο και είναι ανώδυνη και σύντομη.
Για τους άνδρες
Στον άντρα, το τσεκ απ περιλαμβάνει διάφορες αιματολογικές εξετάσεις (π.χ. γενική αίματος, βιοχημικές εξετάσεις), ανάλυση ούρων, μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και ίσως μέτρηση του PSA αν έχουν ηλικία άνω των 40 ετών.
Καλό είναι επίσης να γίνονται εξετάσεις ειδικές για την γονιμότητα, αφού στο 35% των περιπτώσεων υπογονιμότητας αιτία είναι κάποια διαταραχή στον άνδρα, με κυριότερες την ολιγοσπερμία (μειωμένος αριθμός σπερματοζωαρίων), την μειωμένη κινητικότητα και την κακή μορφολογία των σπερματοζωαρίων
Η κύρια εξέταση που συνιστάται είναι το σπερμοδιάγραμμα με το οποίο ελέγχονται όλες οι παράμετροι του σπέρματος, όπως ο όγκος και η οξύτητά του, ο αριθμός (συγκέντρωση) των σπερματοζωαρίων, η κινητικότητα και η μορφολογία τους.
Μπορεί επίσης να γίνει ορμονικός προσδιορισμός (εξέταση αίματος με την οποία θα καταγραφούν τα επίπεδα των ορμονών FSH, LH, προλακτίνη και τεστοστερόνη) και καλλιέργεια σπέρματος για την ανίχνευση τυχόν βακτηρίων και τεστ ευαισθησίας (αντιβιόγραμμα) για να εξακριβωθεί ποια αντιβιοτικά είναι απαραίτητα για την καταπολέμησή τους.
Το αν θα χρειασθούν πρόσθετες εξετάσεις και τυχόν θεραπείες, θα εξαρτηθεί από τα ευρήματα όλων των παραπάνω.
