Της Ανθής Αγγελοπούλου
Ένα γονίδιο που σχετίζεται με τη νόσο του Alzheimer μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο, ιδιαίτερα τη γνωστική υγεία, ακόμη και πριν από την ενηλικίωση, σύμφωνα με τα ευρήματα μίας νέας μελέτης.
Μια ομάδα ερευνητών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Riverside, διαπίστωσε ότι η γνωστική υποβάθμιση της υγείας αρχίζει νωρίτερα σε άτομα που πάσχουν από νόσο του Alzheimer.
Η Απολιποπρωτεΐνη Ε (APOE) είναι ένας σημαντικός φορέας χοληστερόλης που βοηθά στη μεταφορά των λιπιδίων και την αποκατάσταση τραυματισμών στον εγκέφαλο. Συσσωρεύει χοληστερόλη και άλλα λίπη και τα μετακινεί μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Τα πολυμορφικά αλληλόμορφα APOE είναι οι κύριοι γενετικοί παράγοντες για τον κίνδυνο της νόσου του Alzheimer (AD). Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι APOE, το αλληλόμορφο APOE4 υπάρχει στο 15% περίπου του πληθυσμού. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι που φέρουν το αλληλόμορφο APOE4 είναι τρεις φορές πιο πιθανό να αναπτύξουν τη νόσο του Alzheimer (AD) σε σύγκριση με εκείνους που φέρουν το πιο κοινό αλληλόμορφο APOE3. Από την άλλη πλευρά, το αλληλόμορφο APOE2 μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης AD.
Τα μέχρι σήμερα δεδομένα είχαν δείξει ότι το γονίδιο συνδέεται με αλλαγές στη γνωστική ικανότητα, οι οποίες είναι πιο εμφανείς ήδη από τη στιγμή που ένα άτομο φθάνει στα 50 του χρόνια.
Αλλά η νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Neurobiology of Aging, έδειξε ότι οι άνθρωποι που είναι φορείς του γονιδίου APOE4 είχαν χαμηλότερες βαθμολογίες IQ κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας. Επιπλέον, ο αντίκτυπος στα κορίτσια ήταν πιο έντονος από τα αγόρια.
Όπως ανέφεραν οι ερευνητές της μελέτης, τα αποτελέσματα αυτής υποδηλώνουν ότι οι γνωστικές διαφορές που σχετίζονται με το APOE μπορεί να εμφανιστούν νωρίς και να μεγεθυνθούν αργότερα στην πορεία της ζωής και αν ναι, η παιδική ηλικία αντιπροσωπεύει τελικά μια βασική περίοδο παρέμβασης για πρόληψη της νόσου.
Για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματά τους, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από το Longitudinal Twin Study και το Colorado Adoption Project, τα οποία είναι ηλικίας τριών έως τεσσάρων δεκαετιών. Αυτές οι μελέτες περιελάμβαναν γονότυπο δεδομένων από 1.321 συμμετέχοντες όταν ήταν ηλικίας από 6,5 έως 18 ετών. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, υπήρξαν τρεις δοκιμές IQ μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας
Διαπίστωσαν ότι τα άτομα που φέρουν το αλληλόμορφο APOE4 βαθμολογήθηκαν χαμηλότερα στις δοκιμές IQ κατά 1,91 μονάδες. Επίσης, οι ερευνητές είπαν ότι ένα άτομο μπορεί να μεταφέρει έως και δύο αλληλόμορφα APOE4. Όσο περισσότερες αλληλεπιδράσεις έχει ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερο είναι ο αντίκτυπος στην απόδοση του IQ του.
Αναφορικά με το φύλο, τα αρσενικά σημείωσαν χαμηλότερα ποσοστά 0,33 μονάδων στις δοκιμές IQ, ενώ τα κορίτσια βαθμολογήθηκαν με σχεδόν 3 μονάδες χαμηλότερα για κάθε αλληλόμορφο APOE4. Τα ευρήματα δείχνουν επίσης ότι η συλλογιστική ήταν το χαρακτηριστικό που επηρεάστηκε περισσότερο από το γονίδιο.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, αν και η διαφορά βαθμολογίας IQ είναι μικρή, μπορεί να επηρεάσει τη γνωστική ικανότητα ενός ατόμου μακροπρόθεσμα. Ο μεταφορέας APOE4 μεγαλώνει και, καθώς περνούν τα χρόνια, το γονίδιο επηρεάζει την πρόοδό του.
Γνωστικό αποθεματικό σημαίνει την ικανότητα του εγκεφάλου να λύσει προβλήματα και να αντιμετωπίσει καταστάσεις. Η θεωρία των γνωστικών αποθεμάτων λέει ότι τα άτομα με μειωμένο γνωστικό αποθεματικό ενδέχεται να έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στην αντιμετώπιση της νόσου καθώς μεγαλώνουν. Επιπλέον, ορισμένες μελέτες έχουν επίσης δείξει τη σχέση μεταξύ χαμηλότερης παιδικής ηλικίας και αυξημένης βιολογικής γήρανσης, όπως τραυματισμό ή βλάβη κυττάρων και ιστών και καρδιαγγειακές παθήσεις ακόμη και πριν φτάσουν τα 65 χρονών.
Η νόσος του Alzheimer είναι μια νευροεκφυλιστική ασθένεια που επηρεάζει τις γνωστικές ικανότητες ενός ατόμου.
Πρώτον, επηρεάζει τη μνήμη και τις δεξιότητες σκέψης, αλλά καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του ατόμου να εκτελεί απλές εργασίες. Στα περισσότερα άτομα με νόσο του Alzheimer, τα συμπτώματα εμφανίζονται αρχικά στα μέσα της ηλικίας των 60, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, η ασθένεια μπορεί να εκδηλωθεί νωρίτερα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι 44 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με τη νόσο του Alzheimer ή με συναφή τύπο άνοιας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περίπου 5,5 εκατομμύρια έχουν τη νόσο του Αλτσχάιμερ, καθιστώντας την 6η κύρια αιτία θανάτου στη χώρα.
Δεν υπάρχει ακόμα ακριβής αιτία της νόσου του Αλτσχάιμερ, αλλά πολλοί ειδικοί λένε ότι η ηλικία είναι ο πιο γνωστός παράγοντας κινδύνου του AD. Ωστόσο, τα άτομα με οικογενειακό ιστορικό AD είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν την ασθένεια. Επίσης, η παρουσία ορισμένων γονιδίων μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο. Μερικές μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι αλλαγές στον εγκέφαλο μπορεί να συμβούν χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα. Σε μερικές μελέτες, ωστόσο, η διατροφή, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και η εκπαίδευση μπορούν επίσης να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη του AD.
Πηγές:
https://doi.org/10.1016/j.neurobiolaging.2019.03.003, http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0197458019300818 https://www.news-medical.net/news/20190719/Alzheimers-gene-may-affect-cognitive-health-before-adulthood-study-finds.aspx
