Της Ανθής Αγγελοπούλου
Με την έναρξη του νέου έτους ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε έναν κατάλογο επειγουσών, παγκόσμιων προκλήσεων για την υγεία. Αυτός ο κατάλογος, που αναπτύχθηκε με τη συμβολή των εμπειρογνωμόνων σε όλο τον κόσμο, αντικατοπτρίζει τη βαθιά ανησυχία ότι οι ηγέτες δεν «αντέχουν» να επενδύσουν επαρκείς πόρους σε βασικές προτεραιότητες και συστήματα υγείας. Αυτό θέτει σε κίνδυνο τη ζωή αλλά και τις οικονομίες των κρατών γενικότερα.
Όπως αναφέρει ο ΠΟΥ, κανένα από αυτά τα θέματα δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί, αλλά πρέπει να γίνει εφικτό καθώς, η δημόσια υγεία αποτελεί ουσιαστικά μια πολιτική επιλογή. Αυτό περιλαμβάνει την καλύτερη οργάνωση των συστημάτων υγείας ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις της αντοχής στα φάρμακα, επένδυση στην έρευνα και ανάπτυξη νέων φαρμάκων, εμβολίων και ιατρικών τεχνολογιών και ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών κάθε χώρας στην πρόληψη.
Η υγεία είναι μια επένδυση στο μέλλον
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ οι χώρες επενδύουν σε μεγάλο βαθμό στην προστασία του λαού τους από τρομοκρατικές επιθέσεις, αλλά όχι κατά της επίθεσης ενός ιού, που θα μπορούσε να είναι πολύ πιο θανατηφόρος και πολύ πιο καταστροφικός οικονομικά και κοινωνικά. Μια πανδημία θα μπορούσε να γονατίσει κυριολεκτικά οικονομίες και έθνη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η υγειονομική ασφάλεια δεν μπορεί να είναι θέμα μόνο των υπουργείων Υγείας.
Όλες οι προκλήσεις στον τομέα της υγείας απαιτούν άμεση απάντηση, επισημαίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και συμπληρώνει. «Αντιμετωπίζουμε κοινές απειλές και έχουμε κοινή ευθύνη να δράσουμε».
Με την προϋπόθεση ότι θα προσεγγίσουμε το Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης του 2030, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υπογράμμισε ότι τα επόμενα 10 χρόνια πρέπει να είναι η «δεκαετία δράσης».
Ο γενικός διευθυντής του Π.Ο.Υ. Δρ Tedros Adhanom Ghebreyesus, τονίζει ότι αυτό σημαίνει την υποστήριξη της εθνικής χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση των κενών στα συστήματα υγείας και τις υποδομές υγείας, καθώς και την παροχή υποστήριξης στις πιο ευάλωτες χώρες. Η επένδυση αυτή όπως λέει, θα σώσει τις ζωές αλλά και χρήματα στο άμεσο μέλλον. Οι κυβερνήσεις, οι κοινότητες και οι διεθνείς οργανισμοί πρέπει να συνεργαστούν για να επιτύχουν αυτούς τους κρίσιμους στόχους για έναν υγιέστερο κόσμο. «Το 2030 έρχεται σύντομα και πρέπει να κρατήσουμε τους ηγέτες μας υπόλογους για τις δεσμεύσεις τους» τονίζει ο κ. Ghebreyesus .
Η κλιματική αλλαγή
Ο ΠΟΥ στην έκθεση του για το νέο έτος αναφέρει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η ατμοσφαιρική ρύπανση σκοτώνει περίπου 7 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο, ενώ η κλιματική αλλαγή προκαλεί πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, επιδεινώνει τον υποσιτισμό και αυξάνει την εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών όπως η ελονοσία. Οι ίδιες εκπομπές που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη ευθύνονται για περισσότερο από το 1/4 των θανάτων από καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο, καρκίνο του πνεύμονα και χρόνια αναπνευστική νόσο.
«Οι ηγέτες τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα πρέπει να συνεργαστούν για να καθαρίσουν τον αέρα που αναπνέουμε και να μετριάσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην υγεία» τονίζει η έκθεση του Π.Ο.Υ..
Στο ερώτημα του τι κάνει ο Π.Ο.Υ. ως προς αυτό, η απάντηση του γενικού διευθυντή είναι: «Το 2019, περισσότερες από 80 πόλεις σε περισσότερες από 50 χώρες δεσμεύτηκαν με τις κατευθυντήριες γραμμές του Π.Ο.Υ. για την ποιότητα του αέρα, συμφωνώντας να ευθυγραμμίσουν τις πολιτικές τους για την ατμοσφαιρική ρύπανση και το κλίμα. Φέτος, ο Π.Ο.Υ. θα εργαστεί για την ανάπτυξη μιας σειράς επιλογών πολιτικής για τις κυβερνήσεις για την πρόληψη ή τη μείωση των κινδύνων για την υγεία από την ατμοσφαιρική ρύπανση».
Το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε θεραπείες
Στις μεγάλες ανησυχίες της έκθεσης είναι η μη πρόσβαση σε φάρμακα και θεραπείες από περίπου 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού. Όπως αναφέρει εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση στα συστήματα υγείας, σε φάρμακα, εμβόλια και διαγνωστικά εργαλεία. Ο Π.Ο.Υ. επισημαίνει ότι το 2020 θα εστιάσει την προσοχή του σε τομείς προτεραιότητας όπως είναι η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και θεραπείες παγκόσμια.
Στόχος να σταματήσουν οι επιδημίες
Οι λοιμώδεις νόσοι όπως ο HIV, η φυματίωση και η ελονοσία θα σκοτώσουν περίπου 4 εκατομμύρια (κυρίως φτωχούς) ανθρώπους το 2020. Παράλληλα, οι ασθένειες που προλαμβάνονται με εμβόλια, όπως η ιλαρά, συνεχίζουν να σκοτώνουν χιλιάδες ανθρώπους κάθε χρόνο, πολλοί από τους οποίους είναι παιδιά.
«Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για μεγαλύτερη πολιτική βούληση και αυξημένη χρηματοδότηση για βασικές υπηρεσίες υγείας», επισημαίνει ο ΠΟΥ.
Αναφορικά με εμφάνιση μιας νέας πανδημίας που απειλεί τη ζωή εκατομμυρίων όπως η ελονοσία και ο κίτρινος πυρετός που εξαπλώνονται εύκολα από τη μετακίνηση των κουνουπιών, ο Π.Ο.Υ . συμβουλεύει τις χώρες να επενδύσουν σε τεκμηριωμένα συστήματα ενίσχυσης των συστημάτων υγείας και των υποδομών ώστε να διατηρηθεί ο πληθυσμός ασφαλής όταν εκδηλωθεί έκτακτη ανάγκη για την υγεία.
Διατροφή και κάπνισμα: πρόληψη και ενημέρωση
Για το σοβαρό πρόβλημα της επισιτιστικής ανασφάλειας και της πείνας που συνεχίζουν να πλήττουν εκατομμύρια ανθρώπων παγκοσμίως, καθώς και για την κατανάλωση τροφίμων και ποτών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, trans λιπαρά και αλάτι που αυξάνουν ραγδαία τα ποσοστά παχυσαρκίας και ασθενειών που σχετίζονται με τη διατροφή ο Π.Ο.Υ. αναφέρει ότι για να αντιμετωπιστεί μία τόσο μεγάλη πρόκληση συνεργάζεται με τις χώρες προκειμένου να αναπτυχθούν πολιτικές που θα εστιάζουν στην πρόληψη και την ενημέρωση. Συμπλήρωσε ωστόσο, ότι αυξημένη είναι και η ανησυχία του αναφορικά με το κάπνισμα και την αύξηση χρήσης καπνού και ηλεκτρονικών τσιγάρων.
Υπάρχει έλλειψη εργαζομένων στον τομέα της υγείας, λόγω της ανεπαρκούς επένδυσης στην εκπαίδευση και την απασχόληση σε συνδυασμό με την ανεπαρκή αμοιβή.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, «ο κόσμος θα χρειαστεί 18 εκατομμύρια επιπλέον ιατρούς έως το 2030, κυρίως σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα, συμπεριλαμβανομένων 9 εκατομμυρίων νοσηλευτών και μαιών». Ενώ, συμπλήρωσε, ότι μαζί με τους εταίρους συνεργάζονται με τις χώρες στο να γίνουν επενδύσεις για την εκπαίδευση των εργαζομένων στον τομέα της υγείας, καθώς και στο να καταβάλλονται αξιοπρεπείς αποδοχές.
Προστασία των νέων
Τα στοιχεία δείχνουν ότι περισσότεροι από 1 εκατομμύριο έφηβοι (ηλικίας μεταξύ 10-19 ετών) βλέπουν τη ζωή τους να τελειώνει κάθε χρόνο και οι κύριες αιτίες θνησιμότητας των νέων είναι αυτοκινητιστικά ατυχήματα, HIV, αυτοκτονία και διαπροσωπική βία. Οι κίνδυνοι αυτοί ενισχύονται από την κατάχρηση αλκοόλ, καπνού, ναρκωτικών, έλλειψης σωματικής δραστηριότητας και κακομεταχείρισης.
Το 2020, ο ΠΟΥ θα προσπαθήσει να προωθήσει την ευημερία των εφήβων, εκδίδοντας μια νέα οδηγία στους υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής και στους επαγγελματίες υγείας.
Προσοχή στην παραπληροφόρηση
«Η δημόσια υγεία διακυβεύεται από την ανεξέλεγκτη διάδοση της παραπληροφόρησης στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης, καθώς και από τη διάβρωση της εμπιστοσύνης στους δημόσιους θεσμούς», αναφέρει ο ΠΟΥ και συμπληρώνει ότι το κίνημα κατά του εμβολιασμού συνέβαλε στην άνοδο των θανάτων από άλλες ασθένειες που μπορούν να αποφευχθούν. Για να αντιμετωπίσει αυτήν την παραπληροφόρηση, ο ΠΟΥ συνεργάζεται με το Facebook, το Pinterest και άλλες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων για να διασφαλίσει ότι οι χρήστες θα λαμβάνουν ακριβείς και αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με τα εμβόλια και άλλα θέματα που σχετίζονται με την υγεία.
Αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών
Η ανάπτυξη τεχνολογιών υγείας, όπως η επεξεργασία γονιδιώματος, η συνθετική βιολογία και η τεχνητή νοημοσύνη, μπορούν να λύσουν πολλά προβλήματα, αλλά δημιουργούν επίσης μεγάλα ερωτήματα και προκλήσεις όσον αφορά την παρακολούθηση και τη ρύθμιση. Για να επιτευχθεί μια βαθύτερη κατανόηση των ηθικών και κοινωνικών επιπτώσεων αυτών των καινοτομιών, ο ΠΟΥ συνεργάζεται με τις χώρες για να διασφαλίσει ότι η υιοθέτηση αυτών των νέων εργαλείων θα είναι επωφελής και θα ενισχύσει την κλινική απόδοση. Για το λόγο αυτό, το 2019 ιδρύθηκαν νέες συμβουλευτικές επιτροπές που ασχολούνται με την επεξεργασία ανθρώπινου γονιδιώματος και την ψηφιακή υγεία.
Προσοχή στην αντιμικροβιακή αντοχή
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιεί ότι η αντιμικροβιακή αντοχή (AMR) απειλεί να στείλει τη σύγχρονη ιατρική πολλές δεκαετίες πίσω και συγκεκριμένα στην εποχή πριν από τα αντιβιοτικά, όταν ακόμη και οι συνήθεις χειρουργικές επεμβάσεις ήταν επικίνδυνες. Η αύξηση της ΑΜΡ προέρχεται από παράγοντες όπως η χρήση αντιβιοτικών χωρίς συνταγή, η εύκολη πρόσβαση σε ποιοτικά και οικονομικά προσιτά αντιβιοτικά καθώς και η έλλειψη καθαρού νερού σε πολλές χώρες. Ο Π.Ο.Υ. επιδιώκει να βελτιώσει το πρόβλημα αντιμετωπίζοντας τα αίτιά του με τις εθνικές και διεθνείς αρχές, ενώ υποστηρίζει την έρευνα και την ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών.
Καθαρό πόσιμο νερό σημαίνει καλή υγεία
Οι υπηρεσίες ύδρευσης, αποχέτευσης και υγιεινής (WASH) είναι κρίσιμες για τη διατήρηση ενός ισχυρού συστήματος υγείας και ένα περιβάλλον που στερείται αυτών των αναγκών έχει κακής ποιότητας φροντίδας και αυξημένο ποσοστό λοιμώξεων. Πολλές κοινότητες σε ολόκληρο τον κόσμο ζουν με μη ασφαλές πόσιμο νερό και υπηρεσίες υγιεινής που δεν ανταποκρίνονται στα πρότυπα – και τα δύο μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες. Ο ΠΟΥ συνεργάζεται αυτή τη στιγμή με 35 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος για τη βελτίωση των συνθηκών ύδρευσης, αποχέτευσης και υγιεινής στις εγκαταστάσεις τους.
Ο παγκόσμιος στόχος είναι να συμπεριληφθούν όλες οι χώρες οι υπηρεσίες WASH σε σχέδια, προϋπολογισμούς και προσπάθειες εφαρμογής έως το 2023 και έως το 2030 όλες οι εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης σε παγκόσμιο επίπεδο θα πρέπει να έχουν βασικές υπηρεσίες WASH.
