Αγώνα δρόμου κάνουν καθημερινά οι πολίτες στην αναζήτηση του φαρμάκου τους καθώς σύμφωνα με τους φαρμακοποιούς οι ελλείψεις σε αρκετά σκευάσματα συνεχίζουν να υπάρχουν. Ο πόλεμος για τις ελλείψεις φαρμάκων κρατάει τα τελευταία δύο χρόνια ενώ, έπειτα από τη δυσλειτουργία που επέφερε στις αγορές διεθνώς η πανδημία έχει ενταθεί με τους φορείς του φαρμάκου να αλληλοκατηγορούνται. Τι συμβαίνει ακριβώς και ποια είναι η θέση όλων των εμπλεκομένων φορέων;
Η πρόσφατη απόφαση του ΕΟΦ να μειώσει τη λίστα των απαγορευμένων σκευασμάτων για παράλληλες εξαγωγές ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από πλευράς φαρμακοποιών. Συγκεκριμένα, ο ΕΟΦ ανάρτησε λίστα με 149 φάρμακα διαφόρων κατηγοριών που μπαίνουν σε προσωρινή και πάλι απαγόρευση εξαγωγών έπειτα από αξιολόγηση των στοιχείων επάρκειας στην αγορά. Η απόφαση αυτή θα ισχύει έως 19 Απριλίου 2024.
Επί της ουσίας απελευθερώθηκαν 149 φάρμακα που ήταν στην προηγούμενη λίστα και για την οποία είχε δημιουργηθεί μεγάλη «κόντρα» μεταξύ χονδρεμπόρων και φαρμακοποιών. Οι φαρμακαποθηκάριοι επέμεναν ότι η παρατεταμένη απαγόρευση που υπήρχε ήταν εμμονική και τιμωρητική για τον κλάδο αφού πάνω από 50 προϊόντα της λίστας διέθεταν πληθώρα ελληνικών γενοσήμων, ενώ, σε αυτήν συμπεριλαμβάνονταν και 25 εμβόλια εδώ και 9 χρόνια.
Για το θέμα αυτό επισκέφθηκε στα τέλη του 2023 το υπουργείο Υγείας μια επιτροπή από το Ευρωκοινοβούλιο απαρτιζόμενη από την DG GROW (Γενική Διεύθυνση Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜΜΕ) και τη DG SANTE (Επιτροπή για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων) γιατί οι παρατεταμένες απαγορεύσεις θεωρήθηκαν παράνομες και προβληματικές για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη ενώ, η έλλειψη έγκαιρης ειδοποίησης από την χώρας μας προς την Ευρώπη ότι θα απαγορεύσει μεγάλο αριθμό σκευασμάτων για παράλληλες εξαγωγές σήμαινε ότι η Ελλάδα δεν συμμορφώνεται με την Οδηγία TRIS και αυτό μπορεί να επιφέρει κυρώσεις για τη χώρα μας. Η Ελλάδα όπως και όλα τα κράτη-μέλη υποχρεούται να ειδοποιεί έγκαιρα την Επιτροπή για τις όποιες κινήσεις πρόκειται να κάνει.
Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που η Κομισιόν «τραβά το αυτί» της Ελλάδας αναφορικά με τις απαγορεύσεις των παράλληλων εξαγωγών.
Το 2022 η Επίτροπος Υγείας Στέλλα Κυριακίδου είχε στείλει επιστολή στον τότε υπουργό Υγείας Θάνο Πλεύρη επισημαίνοντας, ότι τα κράτη-μέλη «πρέπει να απέχουν από τη λήψη εθνικών μέτρων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την εσωτερική αγορά της ΕΕ», ενώ, το 2020 η ΕΕ η κα Φον Ντε Λαϊεν είχε τονίσει ότι πρέπει να είναι ανοικτές όλες οι αγορές για να υπάρχει ισορροπία στην αγορά φαρμάκου. Τώρα επανέρχονται στο θέμα πιο δυναμικά και στέλνουν ειδική ομάδα στην Ελλάδα απαρτιζόμενη από στελέχη της Επιτροπής Ανάπτυξης και της Επιτροπής Υγείας του Ευρωκοινοβουλίου.
Ελλειμματικά σκευάσματα μπορεί να αντικατασταθούν με γενόσημα
Σύμφωνα με τον ΕΟΦ ως έλλειψη θεωρείται η αδυναμία κάλυψης των αναγκών σε επίπεδο δραστικής ουσίας και όχι σκευάσματος, καθώς η ουσία μπορεί να παρέχεται μέσω εναλλακτικών γενοσήμων σκευασμάτων. Στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν εναλλακτικά σκευάσματα ενθαρρύνεται η κάλυψη των αναγκών με γενόσημα φάρμακα. Αυτός είναι και ο λόγος που η συνταγογράφηση πρέπει να γίνεται με δραστική ουσία.
ΕΟΦ: Υπάρχει ομαλοποίηση στη αγορά
Με πρόσφατη ανακοίνωσή του για το θέμα ο EOΦ, ξεκαθαρίζει πρωτίστως ότι παρακολουθεί και επαναξιολογεί συνεχώς τα δεδομένα και επιφυλάσσεται να προβαίνει σε περαιτέρω εντάξεις ή απεντάξεις φαρμάκων στη λίστα απαγόρευσης παράλληλων εξαγωγών όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο.
Σύμφωνα με τον ΕΟΦ η εφαρμογή της προηγούμενης λίστας συνέβαλε καθοριστικά στην ομαλοποίηση της διαθεσιμότητας φαρμάκων στη χώρα.
Η μείωση των σκευασμάτων που ήταν σε απαγόρευση έγινε όπως λέει, καθώς με τα πλέον πρόσφατα δεδομένα που έχει στη διάθεσή του με τη συνεχή και ενδελεχή εποπτεία της αγοράς που ασκεί, εξέλιπε η ανάγκη προστασίας πολλών από τα σκευάσματα που είχαν συμπεριληφθεί στον προηγούμενο κατάλογο.
Ωστόσο, το μέτρο αυτό είναι προσωρινό και ελέγχονται καθημερινά οι ελλείψεις. Στόχος είναι η διασφάλιση της δημόσιας υγείας και της ομαλής ροής φαρμάκων στην Ελληνική επικράτεια. Ταυτόχρονα, όμως ο ΕΟΦ και το υπουργείο Υγείας σέβονται και τους κανόνες του υγιούς εξαγωγικού εμπορίου και υποστηρίζει κάθε νόμιμη δραστηριότητα στον φαρμακευτικό κλάδο.
Ο ΕΟΦ δεσμεύεται ότι στο πλαίσιο του εποπτικού του ρόλου, θα συνεχίσει και θα εντείνει τους αυστηρούς και συστηματικούς ελέγχους σε όλα τα επίπεδα, ώστε να πάψει σύντομα να υπάρχει η αναγκαιότητα επιβολής τέτοιων περιοριστικών μέτρων.
Η βοήθεια της ηλεκτρονικής πλατφόρμας
Μην ξεχνάμε επίσης, ότι μπήκε ήδη σε λειτουργία το Ηλεκτρονικό Σύστημα Παρακολούθησης Διακίνησης Φαρμάκων (Η.Σ.Πα.Δι.Φ.) που θα παρακολουθεί την εγχώρια διακίνηση φαρμάκων.
Πρόκειται για μια ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΕΟΦ η οποία θα αποτυπώνει σε real time πωλήσεις και αποθέματα των φαρμακαποθηκών και φαρμακευτικών εταιρειών καθημερινά. Στόχος είναι να υπάρχει έλεγχος από όλους τους φορείς σε ποιο φάρμακο υπάρχει σοβαρή έλλειψη και αν πρέπει να απαγορευθεί η εξαγωγή του ή όχι.
Με το θέμα των ελλείψεων ασχολήθηκε και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ο οποίος σε ομιλία του προ ήμερών επεσήμανε ότι ο ΕΟΦ θα συνεχίσει να αξιολογεί τις ελλείψεις ανάλογα με τον όγκο των αποθεμάτων σε συνδυασμό με τον κίνδυνο ύπαρξης θεραπευτικού κενού. Όταν δεν θα υπάρχει κίνδυνος για τους ασθενείς, δηλαδή όταν θα υπάρχουν άλλα φάρμακα που να καλύπτουν τις ανάγκες τους, τότε η έλλειψη δεν θεωρείται σοβαρή. Όμως στην περίπτωση που δεν θα υπάρχουν, τότε η έλλειψη θα θεωρείται σοβαρή και θα λαμβάνονται μέτρα.
Επιμένουν οι φαρμακοποιοί
Δεν πρόλαβε όμως να ανακοινωθεί η λίστα με τις παράλληλες εξαγωγές και οι φαρμακοποιοί ανακοίνωσαν ότι 135 φάρμακα από αυτά που περιέχει η λίστα είναι σε έλλειψη η σε εξαιρετικά χαμηλή διαθεσιμότητα και 12 είναι σε περιορισμένη διαθεσιμότητα.
Ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης κ. Διονύσης Ευγενίδης ανέφερε πρόσφατα ότι οι μεγαλύτερες ελλείψεις παρουσιάζονται σε αντιπηκτικά, εισπνεόμενα για το αναπνευστικό, φάρμακα για το στομάχι, την οστεοπόρωση και το καρδιαγγειακό. Επίσης, λείπουν από τα ράφια των φαρμακείων αντιβιώσεις, εισπνεόμενα και παιδικά σιρόπια.
Σύμφωνα με τον ίδιο «Οι ελλείψεις και αυτό είναι κάτι που έχουμε ξαναπεί, οφείλονται στο γεγονός ότι, πολλά φάρμακα εισάγονται στην Ελλάδα και επανεξάγονται γιατί οι εταιρείες πετυχαίνουν καλύτερες τιμές. Υπάρχει ένα παγκόσμιο πρόβλημα έλλειψης φαρμάκων. Το τελευταίο διάστημα, έχουν απαγορευτεί οι εξαγωγές και για αυτό είμαστε λίγο καλύτερα από πέρσι».
Στο ίδιο μήκος κύματος συντάσσονται και οι ανακοινώσεις του Φαρμακευτικού Συλλόγου Πειραιά και των Αθηνών ενώ, ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) απειλεί ότι θα καταθέσει μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου ενώπιον της κ. Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου, ώστε να διακριβωθεί από την εισαγγελική έρευνα ποιος στερεί το φάρμακο από τον Έλληνα πολίτη.
Τι απαντούν οι χονδρέμποροι
Απάντηση σε αυτές τις καταγγελίες δίνει ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκάριων καταθέτοντας στοιχεία όπως για παράδειγμα ότι στα 135 φάρμακα που χαρακτηρίζουν σε έλλειψη οι φαρμακοποιοί περιλαμβάνονται πάνω από 100, των οποίων η συνταγογράφηση στην ΗΔΙΚΑ αθροίζει μετά βίας μερικές δεκάδες κομμάτια σε μηνιαία βάση πανελλαδικά. Ενδεικτικά αναφέρουν τα σκευάσματα: SEVORANE, MIMPARA 90mg, EMSELEX, FYCOMPA 4mg, 6mg, 8mg, TARGRETIN, FORXIGA 5mg.
Σύμφωνα με τους ίδιους δεν υφίσταται καμία έλλειψη σε αυτά τα 135 φάρμακα, απλώς δεν είναι δυνατόν να ικανοποιηθούν τα εκατοντάδες τεμάχια που ζητούνται από διάφορους «καλοθελητές», καθότι οι Φαρμακοβιομηχανίες διαθέτουν (και ορθώς πράττουν) πεπερασμένες ποσότητες ανάλογες των πραγματικών αναγκών και όχι της δήθεν ζήτησης.
«Σε ό,τι αφορά τα 12 φάρμακα των οποίων η διάθεση είναι περιορισμένη κατά τον ΠΦΣ, καλό θα είναι η ηγεσία του ΠΦΣ να αποταθεί στους συνεταίρους της στον νεοσύστατο φορέα NMVO, δηλαδή τις βιομηχανίες, για να τους εξηγήσουν τις ποσότητες που αυτές διαθέτουν στην αγορά. Και σε αυτά τα φαρμακευτικά σκευάσματα όμως, η αγορά καλύπτεται κανονικότατα. Απλούστατα δεν καλύπτονται υπέρογκες ζητήσεις, αν και είμαστε βέβαιοι ότι η ηγεσία του ΠΦΣ θα επιθυμούσε διακαώς να διακινούνται μερικές χιλιάδες AVONEX ή PULMOZYME ,πάντα με γνώμονα τη Δημόσια Υγεία και όχι φυσικά την κερδοφορία των παράνομων καναλιών εξαγωγής τα οποία αγνοεί» επισημαίνει σε ανακοίνωσή του ο Πανελλήνιος Σύλλογος Φαρμακαποθηκαρίων.
Σύμφωνα με τον ίδιο, επειδή είχαν προβλέψει αυτή ακριβώς την συμπεριφορά εκ μέρους των φαρμακοποιών, έχουν φροντίσει ώστε τα μέλη τους να είναι σε επαγρύπνηση και να εφοδιάζουν, ως οφείλουν, κατά προτεραιότητα την Ελληνική αγορά και παράλληλα να επαγρυπνούν και να καταγγέλλουν παράλογες και υπερβολικές ζητήσεις σκευασμάτων, τις οποίες φυσικά και αναμένουν όπως λένε οι χονδρέμποροι.
Επιπροσθέτως θέτουν στην ηγεσία του ΠΦΣ τα ερωτήματα «Πόσα RENAGEL ή πόσα XOLAIR, διακινούνται από τα φαρμακεία της κοινότητας με ιατρική συνταγή? Επίσης, πόσα ζητούνται καθημερινά στις φαρμακαποθήκες και τους ΣΥΦΑ της χώρας για να διακινηθούν χωρίς συνταγή (γιατί άραγε; πού θα πουληθούν αυτά?).
Η θέση του ΣΦΕΕ
Μετά την απόφαση του ΕΟΦ για την ανάκληση της απαγόρευσης εξαγωγών μεγάλου αριθμού φαρμάκων, ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) ανακοίνωσε ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις στην αγορά και είναι σε συνεχή και σταθερή επαφή με τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας και τους Οργανισμούς αναφορικά με τα ζητήματα που πιθανά μπορεί να προκύψουν.
Προτεραιότητα, όπως λέει, θα πρέπει να δοθεί στον ομαλό εφοδιασμό της αγοράς σε μοναδικά – κρίσιμα φάρμακα που δεν υπάρχουν ενναλακτικές. Ενώ, επισημαίνει για ακόμα μια φορά, ότι οι ιδιαίτερα χαμηλές τιμές πολλών φαρμάκων σε συνδυασμό με τις υψηλές επιστροφές στην Ελλάδα, αποτελεί τη βασική αιτία που καταγράφονται ελλείψεις λόγω παράλληλων εξαγωγών ή αποσύρσεων. Η στρέβλωση αυτή θα πρέπει να διορθωθεί σταδιακά, με προτεραιότητα τα μοναδικά-κρίσιμα φάρμακα.
«Το Ηλεκτρονικό Σύστημα Παρακολούθησης Διακίνησης Φαρμάκων ξεκίνησε τη λειτουργία του και ευελπιστούμε πως θα συμβάλλει καθοριστικά στην ουσιαστική επόπτευση της αγοράς. Μένει να φανεί στο προσεχές χρονικό διάστημα αν η πρόσφατη άρση απαγόρευσης εξαγωγών που αποφασίστηκε για πολλά φάρμακα, ήταν μια κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση ή αν θα επιστρέψουμε σε περαιτέρω ένταση των ελλείψεων, ένα γεγονός που, εφόσον συμβεί, θα επιβεβαιώσει την αδυναμία των αρμόδιων φορέων να εποπτεύσουν την αγορά» επισημαίνει ο ΣΦΕΕ.
