Της Ανθής Αγγελοπούλου
Η παχυσαρκία σύμφωνα με τους επιστήμονες αποτελεί μία από τις πιο μεγάλες προκλήσεις προστασίας της δημόσιας υγείας για τον 21ο αιώνα. Μελέτη που έγινε για την Πολιτική Υγείας του ΟΟΣΑ με τίτλο: “The Heavy Burden of Obesity, The Economics of Prevention”, (Οκτώβριος 2019) έδειξε ότι στις 34 από τις 36 χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ, περισσότερος από το μισό πληθυσμό είναι υπέρβαρος και σχεδόν 1 στους 4 είναι παχύσαρκος.
Όπως εξήγησε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας κ. Ευθύμιος Καπάνταης, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παχυσαρκίας (4 Μαρτίου) ο μέσος όρος επιπολασμού (συχνότητα) της παχυσαρκίας στους ενήλικες στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ έχει αυξηθεί από 21% που ήταν το 2010 στο 24% το 2016, με αποτέλεσμα επιπλέον 50 εκατομμύρια να είναι παχύσαρκοι. Παρά την επιδίωξη την τελευταία δεκαετία να αντιμετωπισθεί η παχυσαρκία, χρειάζεται να γίνουν ακόμη περισσότερα εξ αιτίας του καθιστικού τρόπου ζωής και της κατά 20% αύξησης στην πρόσληψη θερμίδων στις χώρες – μέλη του ΟΟΣΑ, τα τελευταία 50 χρόνια.
Στις επόμενες τρεις δεκαετίες όπως εξηγούν οι ειδικοί, το αυξημένο σωματικό βάρος θα έχει κόστος την απώλεια έως και 92 εκατομμυρίων ζωών στις χώρες του ΟΟΣΑ, με τις ασθένειες που σχετίζονται με το αυξημένο βάρος και την παχυσαρκία να μειώνουν το προσδόκιμο ζωής κατά τρία χρόνια έως το 2050.
Ενώ, τα μέχρι στιγμής στοιχεία είναι αποκαλυπτικά καθώς, παγκόσμια, τουλάχιστον 2,8 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο λόγω του αυξημένου τους βάρους ή της παχυσαρκίας τους. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ο επιπολασμός της παχυσαρκίας σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες έχει τριπλασιασθεί από τη δεκαετία του 1980.
Το 30-70% των ενηλίκων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι υπέρβαροι, ενώ 10-30% είναι παχύσαρκοι. Κατά μέσο όρο, στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 16% των ενηλίκων ήταν παχύσαρκοι το 2014, ενώ το 2000 το 11% ήταν παχύσαρκοι. Στην Ελλάδα, το 50% των γυναικών και το 70% των ανδρών έχουν σωματικό βάρος πάνω από το φυσιολογικό.
Οι προβλέψεις των επιστημόνων λένε ότι έως το 2030, περισσότεροι από το 50% του Ευρωπαϊκού πληθυσμού θα είναι παχύσαρκοι. Σε μερικές Ευρωπαϊκές χώρες μάλιστα θα φτάσει μέχρι και 89% του πληθυσμού να είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Η παχυσαρκία κοστίζει στις χώρες ακριβά ενώ μειώνει το προσδόκιμο ζωής
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έως και το 7% των εθνικών προϋπολογισμών υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δαπανώνται κάθε χρόνο σε ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Σε αυτό προστίθεται το ευρύτερο οικονομικό κόστος που προκαλείται από τις ημέρες απώλειας εργασίας λόγω ασθένειας, τον κοινωνικό αποκλεισμό και την πρόωρη θνησιμότητα. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία για τη Μελέτη της Παχυσαρκίας (EASO-European Association for the Study of Obesity) διαπίστωσε άμεσο κόστος σχετιζόμενο με την παχυσαρκία, που κυμαίνεται από 1,5-4,6% των δαπανών για την υγεία στη Γαλλία έως περίπου 7% στην Ισπανία.
Τα παχύσαρκα άτομα αυξάνουν τα έμμεσα ιατρικά έξοδα έως και 30% και τα άμεσα ιατρικά έξοδα έως και 39%, συγκριτικά με τα άτομα με φυσιολογικό βάρος.
Ενώ, η χρηματοδότηση της θεραπείας των παχύσαρκων ατόμων δεν ωφελεί τους παχύσαρκους μόνο, αλλά οι φορολογούμενοι, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και οι ιδιωτικές ασφάλειες θα ωφελούνται, αφού θα έχουν ανταποδοτικά οφέλη από τη μείωση των από την παχυσαρκία προερχόμενων πολλών και σοβαρών παθήσεων.
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το 44% του διαβήτη τύπου 2, το 23% της ισχαιμικής καρδιοπάθειας και μεταξύ 7% και 41% ορισμένων τύπων καρκίνου, οφείλονται ή αποδίδονται στο υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία. Το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία ευθύνονται για περίπου το 80% των περιπτώσεων διαβήτη τύπου 2, το 35% της ισχαιμικής καρδιοπάθειας και το 55% των υπερτασικών ασθενειών μεταξύ των ενηλίκων στην Ευρώπη.
Η σοβαρή παχυσαρκία μειώνει το μέσο προσδόκιμο ζωής κατά μια δεκαετία. Τα άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) 30-34,9 kg/m2,κατά μέσο όρο ζουν 2-4 χρόνια λιγότερο από αυτούς με κανονικό ΔΜΣ (18,5-24,9 kg/m2) και αυτοί με ΔΜΣ μεγαλύτερο του 40 kg/m2 ζουν κατά μέσο όρο 10 χρόνια λιγότερο. Επιπλέον, είναι παράγοντας κινδύνου εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακών παθήσεων και ορισμένων τύπων καρκίνων, κάτι που την καθιστά την πέμπτη κατά σειρά αιτία θανάτου, παγκοσμίως.
Ανεπαρκείς οι Εθνικές Δράσεις
Έρευνα του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου το 2016, σε 19 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είχαν εφαρμόσει στρατηγικές για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, διαπίστωσε ότι μόνο 10 χώρες ήταν σε θέση να περιγράψουν ή να προσδιορίσουν μια πλήρη στρατηγική ή τουλάχιστον δέσμες μέτρων. Η Γερμανία, η Αυστρία και η Λετονία αναφέρθηκαν ότι έχουν τις πλέον ολοκληρωμένες. Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο υποστηρίζει ότι τα σχέδια «συχνά αποτελούν κάτι περισσότερο από μια συλλογή ασαφών και γενικόλογων στόχων». 7 από τα 28 υπουργεία Υγείας των χωρών ερωτώμενα δεν είχαν να δώσουν απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με τις δράσεις τους στο μείζον πρόβλημα της παχυσαρκίας, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας (Βέλγιο, Κροατία, Δημοκρατία της Τσεχίας, Ελλάδα, Γαλλία, Λιθουανία και Πολωνία).
