Τον περασμένο δεκάδες βιοδιασπώμενες κάψουλες έπεσαν από drones πάνω από τα δάση της Χαβάης. Η κάθε μία περιείχε περίπου 1.000 κουνούπια.
Αλλά δεν πρόκειται για οποιαδήποτε κουνούπια, όπως εξηγεί σε ρεπορτάζ του το CNN. Ήταν αρσενικά, εκτρεφόμενα σε εργαστήριο, που δεν τσιμπούν και φέρουν ένα κοινό βακτήριο. Όταν ζευγαρώνουν με άγρια θηλυκά, τα αυγά δεν εκκολάπτονται.
Ο στόχος: να περιοριστεί ο πληθυσμός των χωροκατακτητικών κουνουπιών που αποδεκατίζουν τα ενδημικά πουλιά της Χαβάης, όπως τα σπάνια honeycreepers.
Ένα βήμα πριν την εξαφάνιση
Τα συγκεκριμένα πτηνά είναι κρίσιμα για τη γονιμοποίηση και τη διασπορά των σπόρων, ενώ έχουν κεντρική θέση στον πολιτισμό της Χαβάης. Από τα πάνω από 50 είδη honeycreepers που υπήρχαν παλιά, σήμερα έχουν απομείνει μόνο 17, τα περισσότερα απειλούμενα.
Το 2023, το ‘akikiki, ένα μικρό γκρίζο πουλί, εξαφανίστηκε λειτουργικά από τη φύση. Το ‘akekeʻe, με κιτρινοπράσινο φτέρωμα, έχει λιγότερα από 100 άτομα στον πληθυσμό του.
Η αποψίλωση των δασών και η ανθρώπινη ανάπτυξη έπαιξαν ρόλο, αλλά ο «υπαρξιακός κίνδυνος», σύμφωνα με τον δρ. Κρις Φάρμερ από την American Bird Conservancy, είναι η ελονοσία των πτηνών – που εξαπλώνεται από τα κουνούπια.
Τα κουνούπια δεν είναι ενδημικά της Χαβάης. Εμφανίστηκαν το 1826, πιθανότατα από φαλαινοθηρικά πλοία. Οι ντόπιοι πληθυσμοί πτηνών δεν είχαν καμία φυσική άμυνα απέναντι στις ασθένειες που μετέφεραν.
Big news from Hawai‘i: Drones are helping fight bird extinction.
ABC & partners are using drones to release mosquitoes to stop the spread of avian malaria and conserve endangered honeycreepers like the Kiwikiu.
Read more here: https://t.co/xLEp1CcJ6S#SaveTheBirds #ABCBirds pic.twitter.com/dvIiEJvF7F— American Bird Conservancy (@ABCbirds) June 10, 2025
Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής
Στα χαμηλά, ζεστά υψόμετρα των νησιών τα κουνούπια ευδοκιμούν, γι’ αυτό τα honeycreepers βρήκαν καταφύγιο ψηλά στα βουνά των νησιών Kauai και Maui. Όμως με την κλιματική αλλαγή και τις υψηλότερες θερμοκρασίες, τα κουνούπια ανεβαίνουν και αυτά σε μεγαλύτερα υψόμετρα.
«Τα βλέπουμε να ανεβαίνουν συνεχώς και τα πουλιά να σπρώχνονται όλο και ψηλότερα, μέχρι να μην υπάρχει πια βιώσιμος βιότοπος», λέει ο Φάρμερ. «Αν δεν σπάσουμε αυτόν τον κύκλο, θα χάσουμε τα honeycreepers».
Η λύση Wolbachia
Η χρήση εντομοκτόνων δεν είναι λύση, εξηγεί, καθώς θα έπληττε και ωφέλιμα έντομα. Έτσι, επιστήμονες κατέληξαν στην τεχνική Incompatible Insect Technique (IIT): απελευθέρωση αρσενικών κουνουπιών που φέρουν το φυσικό βακτήριο Wolbachia. Όταν ζευγαρώνουν με άγρια θηλυκά, τα αυγά δεν εκκολάπτονται.
Η ABC και η συμμαχία Birds, Not Mosquitoes ξεκίνησαν το 2016 την εφαρμογή του IIT στα κουνούπια της Χαβάης, εστιάζοντας στο είδος που μεταδίδει ελονοσία στα πτηνά. Μετά από πολυετή δοκιμή διαφορετικών στελεχών του βακτηρίου, το 2022 άρχισε η μαζική εκτροφή εκατομμυρίων τέτοιων κουνουπιών σε εργαστήριο στην Καλιφόρνια.
1 εκατ. κουνούπια την εβδομάδα
Το 2023 ξεκίνησαν οι ρίψεις σε περιοχές όπου ζουν honeycreepers, χρησιμοποιώντας βιοδιασπώμενες κάψουλες που πέφτουν από ελικόπτερα. «Έχουμε μια εκτίμηση για τον πληθυσμό των άγριων κουνουπιών και ρίχνουμε περίπου 10 φορές περισσότερα Wolbachia κουνούπια ώστε να ζευγαρώσουν με όσο το δυνατόν περισσότερα θηλυκά», λέει ο Φάρμερ.
Σήμερα, απελευθερώνονται 500.000 κουνούπια την εβδομάδα στο Μάουι και άλλα τόσα στο Καουάι, με drones και ελικόπτερα. Σύμφωνα με τον Φάρμερ, είναι η πρώτη φορά που η τεχνική IIT χρησιμοποιείται παγκοσμίως για σκοπούς διατήρησης της άγριας ζωής.
Το ανάγλυφο των νησιών κάνει δύσκολη και δαπανηρή τη χρήση ελικοπτέρων, γι’ αυτό η ABC δοκίμασε τη χρήση drones. Μετά από εντατικές δοκιμές, από τον Ιούνιο ξεκίνησε η χρήση τους για τις ρίψεις. «Δεν χρειάζεται πλέον να πετάξει άνθρωπος, μειώνουμε κόστος, εκπομπές και θόρυβο», λέει ο Άνταμ Νοξ, υπεύθυνος του έργου.
Προλαβαίνουμε;
Θα χρειαστεί περίπου ένας χρόνος για να φανεί αν η τεχνική είναι αποτελεσματική, αλλά το στοίχημα είναι κρίσιμο. Πρόσφατη μελέτη των San Diego Zoo Wildlife Alliance και Smithsonian National Zoo έδειξε ότι αν το πρόγραμμα επιτύχει, υπάρχει ακόμα χρόνος να σωθούν τα honeycreepers.
Ο επικεφαλής ερευνητής Κρίστοφερ Κυριαζής σημείωσε στο CNN: «Αν περιμένεις δύο χρόνια ακόμη, το παράθυρο κλείνει πολύ γρήγορα». Αν ελεγχθεί ο πληθυσμός των κουνουπιών, τα πουλιά ενδέχεται να ανακάμψουν και ίσως αποκτήσουν με τον καιρό και φυσική ανοσία – κάτι που ήδη φαίνεται να συμβαίνει με το είδος ‘amakihi στο νησί της Χαβάης.
Ακόμα κι αν η μετάλλαξη εμφανιστεί, όμως, δύσκολα θα εξαπλωθεί αρκετά γρήγορα. Ένα ασφαλέστερο περιβάλλον θα επέτρεπε επίσης την επανεισαγωγή πτηνών όπως το ‘akikiki που εκτρέφεται σήμερα σε ειδικά κέντρα.
«Το να είμαι στην πρώτη γραμμή ενώ βλέπω είδη να εξαφανίζονται είναι σπαρακτικό», λέει ο Φάρμερ. «Αλλά αυτό μας κινητοποιεί. Αν δεν τα σώσουμε αυτή τη δεκαετία, δεν θα υπάρχουν στο μέλλον».
